Irak'ta sus payı petrolden

Amerikan yayın kuruluÅŸu CNBC, Irak'ta yeni kurulacak rejimin, savaÅŸtan ve Saddam rejiminden zarar görenlere tazminat ödemesinin düşünüldüğünü, ayrıca Irak'ın petrol üretiminin, 5-7 milyar dolar yatırımla, 2010 yılında 2 katına çıkarılabileceÄŸini bildirdi. ''Irak'ta gerçekleÅŸtirilecek onarım faaliyetinin Irak'ın petrol kaynaklarının iÅŸletilmesine baÄŸlı olduÄŸunu'' kaydeden CNBC, ülkede oluÅŸturulacak yeni yönetimin vatandaÅŸlara, kuruluÅŸlara ve sivil toplum örgütlerine ''savaÅŸ tazminatı'' ödemesi gerekeceÄŸini belirtti. Tazminattan, sadece savaÅŸtan deÄŸil, Saddam rejiminden zarar görenlerinde yararlandırılması öngörülüyor. Ödenecek tazminatlar Irak'ın petrol gelirlerinden karşılanacak.  Irak'ın halen günlük petrol üretim kapasitesinin 3-3.5 milyon varil dolayında olduÄŸu belirtilirken, ''Cambridge Energy Research Ass.'' adlı kuruluÅŸun baÅŸkanı Daniel Yergin, ''kapasitenin 2010 yılında günde 6 milyon varile yükseltilebileceÄŸini'' savundu, ''ancak bunun için 2 yıl içinde 5-7 milyar dolar yatırım yapılması gerektiÄŸini'' söyledi. Yergin'e göre ''yapılacak yatırımla petrol kuyularından boru hatlarına, limanlardan altyapıya kadar her ÅŸeyi modernleÅŸtirmek'' gerekiyor.  ''YENÄ° KUYULAR İÇİN 30 MÄ°LYAR DOLAR GEREKLÄ°''Öte yandan CNBC'nin haberinde, Irak'ta saptanmış 73 petrol havzasından sadece 15'inin iÅŸletildiÄŸine dikkat çekildi. Geri kalan petrol kaynaklarının iÅŸletilmesi için ise 30 milyar dolarlık bir yatırım gerektiÄŸi belirtildi.Daniel Yergin, ''Irak'ta istikrarlı bir iÅŸ ortamı oluÅŸmadan yabancı petrol ÅŸirketlerinden hiçbirinin bu kadar büyük bir yatırıma yanaÅŸmayacaklarını'' da kaydetti.  ''ONARIM İÇİN YILDA 20 MÄ°LYAR DOLAR GEREKLÄ°''Bu arada Irak'ın savaÅŸtan sonra yeniden onarımı için yılda yaklaşık 20 milyar dolar gerektiÄŸi ve bu harcamanın birkaç yıl süresince yapılmasının ÅŸart olduÄŸu bildirildi. Konuyla ilgili CNBC sitesinde yer alan haber, Dış Ä°liÅŸkiler Konseyi'nin Irak Masası Direktörü Ertic Schwartz'ın tahminlerine dayandırıldı.  ''Irak'ta, 6 ay içinde bir Ä°sviçre yaratmayacağız'' diyen Schwartz, baÅŸkan Bush'un açıklamalarına da dikkat çekerek, ''onarımın,birkaç yıl sürecek ve yılda birkaç milyar dolar harcanmasını gerektirecek bir olay olduÄŸunu'' ifade etti.    IRAK'TAKÄ° PETROL ŞİRKETLERÄ°Irak rejiminin devrilmesi, Amerikan ÅŸirketlerinin ÅŸu anda yer almadığı Irak petrol pazarındaki yabancı ÅŸirketlerin paylaşımının yeniden düzenlenmesini de beraberinde getirecek izlenimini yaratıyor.  Irak petrolünün, dünyanın en düşük maliyetlerle çıkarılan petrolleri arasında yer alması, bu sektöre yabancı yatırımları çok daha çekici hale getiriyor.  Irak'ta yabancı ortaklı petrol anlaÅŸmalarında son durum şöyle:  Ãœretim paylaşımı anlaÅŸmaları ve üretim ile iÅŸletme anlaÅŸmaları yabancı yatırımları içeriyor olsa da, bu anlaÅŸmaların geçerli olması, 12 yıldır Irak'a uygulanan BM ambargosunun kaldırılmasına baÄŸlı bulunuyor.  Bununla birlikte onarım ve kuyu açma anlaÅŸmalarına izin var, çünkübunlar ''gıda karşılığı petrol'' programıyla finanse ediliyor.  - Irak'ın güneyindeki El Ahdab petrol yatağı: 1997'de Çin CNPC ÅŸirketi ile üretim paylaşımı anlaÅŸması imzalanmış.  - Güneyde Amara: 2002'de PetroVietnam ÅŸirketi ile üretim ve iÅŸletmeanlaÅŸması imzalanmış.  - Kuzeyde Beni Hassan: Rus Tatneft ve Zarubezhneft ÅŸirketlerinin kuyu açma anlaÅŸmaları var.   - BaÄŸdat'ın doÄŸusu, merkez: Çok sayıda uluslararası petrol ÅŸirketinin buradaki üretim kapasitesinin iÅŸletilmesiyle ilgilendiÄŸi biliniyor.  - Güneyde Harraf: TPAO burası için imzalanacak iÅŸletme anlaÅŸmasının favori ÅŸirketlerinin başında gösteriliyor.  - Güneyde Halfaya: Avustralyalı ÅŸirket BHP, Güney Kore konsorsiyumuCNPC, Hindistan'ın ONGC ÅŸirketi ve Ä°talyan ENI, rekabet içinde bulunuyor.  - Orta kesimdeki Kifl: Tunuslu ETAP ilgilendiÄŸini açıkladı.  - Kuzeyde Kerkük: Tatneft, Zarubezhneft, TPAO ve Romen Petrom ÅŸirketlerinin kuyu açma anlaÅŸmaları var.  - Güneydeki Luhais ve Subba yatakları: Rus TNK ve Machinoimport, Ä°sveçli Lundin ve CNPC ilgilendiklerini açıkladı.  - Güneydeki Mancun: Fransız TotalFinaElf grubu 1998'de üretim paylaşımı anlaÅŸması parafe etti, ancak anlaÅŸma imzalanmadı.  - Güneydeki Nahr Bin Ömer: TotalFinaElf ile 1998'de üretim paylaşımı anlaÅŸması parafe edildi, ancak anlaÅŸma imzalanmadığı için Zarubezhneft ilgilendiÄŸini açıkladı.  - Güneyde Nasıriye: ENI ve Ä°spanyol Persol ilgileniyor.  - Güneyde, kuzey ve güney Rumeyla: Rus firmalar Tatneft, Zarubezhneft ve Lukoil'un onarım çalışmaları için anlaÅŸmaları bulunuyor.  - Güneyde Nur: Suriyeli ÅŸirket Syrian Petroleum Company (SPC) ile 2001'de üretim ve iÅŸletme anlaÅŸması imzalandı.  - Güneyde Ratavi: Ä°ngiliz-Hollanda ortaklığı Shell, Malezyalı Petronas ve Kanadalı Nexen'e karşı favori gösteriliyor.  - Kuzeyde Saddam: Tatneft ve Zarubezhneft'in kuyu açma anlaÅŸmaları bulunuyor.  - Güneyde Tuba: Cezayirli Sonatrach ve Hintli ONGC ile Reliance tarafından oluÅŸturulan konsorsiyum Endonezyalı Pertamina'nın karşısında yer alıyor.  - Güneyde batı Kurna: Irak Aralık 2002'de Rus Lukoil önderliÄŸindekikonsorsiyumla 1997'de imzalanan üretim paylaşımı anlaÅŸmasını feshetti,ancak Rus hükümetinin protestosu sonucu Lukoil haklarını koruyor.  ABD Enerji Bakanlığı'na göre, savaÅŸ ya da yaptırımlar yüzünden  Irak'ta bulunan 73 petrol yatağından sadece 15'inde üretim yapılıyor.  Yataklarının iÅŸletilmesinin dışında, Irak, Kuveyt sınırından Ãœrdünsınırına kadar uzanan batı çölünde 9 alanı araÅŸtırmaya açtı. Bu bölgenin halihazırda 112 milyar varile ulaÅŸan Irak rezervlerine 100 milyar varil daha ekleyebileceÄŸi tahmin ediliyor.  2000'de ONGC'ye, 2002'de Pertamina'ya ve 2003 başında Rus Stroitransgas'a olmak üzere 3 alan açılmış durumda bulunuyor.  Â