FRANSIZ PARADOKSU: KIRMIZI ÅžARAP Ä°ÇELÄ°M SAÄžLIKLI OLALIM Dünyanın en popüler saÄŸlık dergilerinden The Lancet, 8 Temmuz sayısında son yılların tartışmalı

FRANSIZ PARADOKSU: KIRMIZI ÅžARAP İÇELÄ°M SAÄžLIKLI OLALIM Dünyanın en popüler saÄŸlık dergilerinden The Lancet, 8 Temmuz sayısında son yılların tartışmalı konularından kırmızı ÅŸarabın insan saÄŸlığı üzerindeki olumlu etkilerini laboratuvar koÅŸullarında ispat eden çalışmaları yayınlayarak insanlık için önemli bir görevi daha yerine getirdi.Tıp gündemini siz okuyucuları için yakından izleyen yazarınız bu geliÅŸmeyi de sizlere ulaÅŸtırmaktan geri kalamazdı. Ne de olsa ÅŸarap hakkında son iki yıldır yürütülen araÅŸtırmalar gün gelip gerçekleri açığa çıkaracaktı. Günlük yaÅŸamınızda köklü deÄŸiÅŸiklikler oluÅŸturabileceÄŸine inandığımız verileri anlatacağız bu hafta.Ãœlkemizde son yıllarda yaygınlaÅŸan kırmızı ÅŸarap, tarihi 6000 yıl öncelere kadar uzanan ve sosyo-kültürel bir motif olarak dünya sanat geçmiÅŸinde önemli yeri olan bir içecek. SaÄŸlık yönünden anlamı ise nispeten yakın tarihlerde keÅŸfedilmiÅŸ.1819 yılında Ä°rlandalı doktor Samuel Black kalp krizi konusunda çalışmalar yaparken, ülkeler arasında Fransızlar lehine belirgin bir fark saptamıştı. Frankofil olmanın en moda olduÄŸu günlerde bu bulguları Fransa'nın yumuÅŸak iklimine ve kültürel özelliklerine baÄŸlamıştı. Eee, koskoca ihtilali yapan bir millet daha uzun yaÅŸamalıydı. Doktor bey farkında olmadan bulduÄŸu gerçekleri biraz manasız temellere dayandırınca herÅŸey unutulup gitti. 1995 yılında Danimarkalı araÅŸtırıcılar günde 3-5 kadeh ÅŸarap içenlerde kalp krizine baÄŸlı ölümlerin yarı yarıya azaldığını ispat ettiler.Devreye Amerikalılar girmese olmazdı tabii ki. Ortada çözülesi bir açmaz vardı. Amerikalılar ve Fransızlar çok fazla yaÄŸ ve ÅŸeker tüketiyordu. Ancak Fransız'ların kalple ilgili sorunları belirgin olarak daha az oluyordu. Detaylar araÅŸtırılınca farkın kırmızı ÅŸarap olduÄŸu saptandı. Zaten Fransızlardan pek de hoÅŸlanmayan Amerikalılar bu önemli bulguya Fransızlara uygun karmaşıklıkta bir isim verdiler: 'Fransız paradoksu'!Deyim öyle bir tuttu ki tüm dillerde kabul gördü. Amerikalılar uzun yaÅŸamanın sırrını bulmuÅŸlardı. Hemen SaÄŸlık Bakanlığı bünyesinde üç birimden oluÅŸan bir komisyon kuruldu: 'Besin GüvenliÄŸi', 'SaÄŸlık ve Åžarap' ve 'Åžarap Tüketiminin Sosyal Etkileri' araÅŸtırma grupları. Bu birimler gece gündüz çalışarak konuyu araÅŸtırdılar. Gerçekten de kırmızı ÅŸarap kararında ve sadece yemeklerde içilirse yararlı oluyordu. Bu komisyon periyodik olarak her üç ayda bir raporlar yayınlıyor. (Şöyle bir komisyonda kafamızı sokacak bir pozisyon bulsak, daha ne isterdik...)2000 yılı raporlarında kırmızı ÅŸarabın koroner kalp hastalıkları riskini azalttığı, kanserden koruyucu etkisi olduÄŸu, ÅŸeker hastalığının kontrolünde oldukça yararlı bulunduÄŸu, kadınlarda kemik erimesine (osteoporoz) iyi geldiÄŸi, Alzheimer ve yaÅŸlılığa baÄŸlı geliÅŸen bunamayı önleyici etkileri olduÄŸu yazmakta. Ben ÅŸahsen bu rapordaki ibareleri biraz fazla iddialı buldum. Ne bileyim hani... Bazı komisyon üyelerinin ÅŸarap ÅŸirketleriyle ortak olabileceÄŸi bile geliyor insanın aklına...Elbette bu veriler basında yer alınca dünyanın dört bir yöresinde yer yerinden oynadı. Amerikan Federal SaÄŸlık Dairesi geçen yıl kanun hükmünde bir kararname önerisi vererek kırmızı ÅŸarap ÅŸiÅŸelerinin üstüne 'saÄŸlığa yararlıdır' yazdıralım bile dedi. Görüldüğü gibi elalem CumhurbaÅŸkanının asla reddedemeyeceÄŸi kararnameleri bulup çıkarıyor. Acayip pirinç rakılarından bayılan Japonya ve Çin'de bu bahaneyle kırmızı ÅŸarap ithalatı inanılmaz oranlarda arttı.Fransızlar ise gölgede kalan ulusal onurlarının dünya tarafından yeniden hatırlanması üzerine konuya balıklama atlayarak her ay kırmızı ÅŸarap için gazetelerde 100 makale yayınlamaya baÅŸladı.Dünya sanki yıllardır kırmızı ÅŸarap içmek istermiÅŸ de dayanak bulamazmış gibi konuyu abarttıkça abarttı. 6 ay kadar önce Stockholm'de 'Kadın ve Alkol' konferansı bile düzenlendi. Bizim televoleciler bunu nasıl atladılar bilmiyorum ama bu konferans ülkemizde pek raÄŸbet görmedi. Oysa bir katılımcı daha ne ister; kadın, ÅŸarap, Ä°sveç... (At, avrat ve silahtan biraz daha çekici Allah için...)Konferansın kapanış bildirgesi anlamlıydı. Kırmızı ÅŸarabın yararlarının kadınlar için aynen geçerli olduÄŸu ancak doz artırıldığında dirençlerinin belirgin olarak azaldığı ifade edildi. Kararında bir ÅŸarap tüketiminde kadınların en önemli hormonu östrojenin kan düzeyinin belirgin olarak arttığı belirtildi. Amerika'da kırmızı ÅŸarap içen ve içmeyen 90150 erkek doktor arasında 5 yıllık bir süre içinde yapılan izlemede, ölüm oranlarında, ayda 1-4 defa içenlerde %15, haftada 2-6 kez içenlerde %32, günde iki bardak içenlerde ise %16 azalma gözlemlenmiÅŸti... Bu çalışma bilim için 90 bin doktorun önemli verilere ulaÅŸmak için bir araya gelebileceÄŸini göstermesi açısından da ilk oldu. Peki gelelim gerçeklere. Yani kırmızı ÅŸarap neden yararlı?Kırmızı ÅŸarapta fenol asitleri, resveratrol, catechin, epicatechin ve proanthocyanidin gibi maddeler bulundu. Fenol kökenli maddelerin antioksidan özellikleri olduÄŸu; resveratrol, catechin gibi maddelerin ise nitrik asit oluÅŸumunu arttırarak kan akışkanlığını düzenleyici ve tümör geliÅŸimini önleyici etki gösterdiÄŸi bildirildi. Yani vücutta çeÅŸitli reaksiyonlarda ortaya çıkan zararlı maddeleri yok eden anti-maddeler içeriyor, kanı sulandırıyor, damarlar içinde tıkayıcı maddelerin birikimini önlüyor, kanser hücrelerinin büyümesini durduruyor. Kırmızı ÅŸarap içerdiÄŸi maddeler nedeniyle aynı zamanda çok iyi bir yatıştırıcı ilaç. Stresinizi alıp götürüyor. Antifibrotik özelliÄŸiyle de siroza yol açabilecek "en son" alkollü içecek. Velhasıl Pasteur'ün dediÄŸi gibi 'kırmızı ÅŸarap tüm içeceklerin en hijyenik olanı.İçilmesi önerilen en uygun miktar günde 200-400 ml. (1-2 kadeh) Litresinde 1800-3000 mg. antioksidan taşıyor.Avrupa'da alkol alamayanlar için kırmızı ÅŸarap ekstresinden ilaç yapılarak Anox adıyla piyasaya sürüldü. 300-500 mg.lık bir ekstrenin kırmızı ÅŸarabın kalp koruyucu etkisini saÄŸlayabileceÄŸi gösterildi. Kırmızı ÅŸarabın insanlar için zararlı tek yan etkisi olarak baÅŸaÄŸrısı gösteriliyor. Özellikle migreni olanlara önerilmiyor.Ama her türlü ÅŸarap yazısı 'çok fazla alkol almak saÄŸlığa zararlı olabilir, kararında içmek en doÄŸrusudur' diye bitmeli elbette. Her zaman olduÄŸu gibi ülkemizdeki durumu da incelemek isteriz. Åžimdilik ÅŸarap konusunda bilimsel yazı bulmak kolay deÄŸil. ÖnerebileceÄŸimiz tek kolay eriÅŸilebilir kaynak http://www.hayyam.comAma ÅŸarabın Edebiyatımızdaki yeri, elbette ki çok farklı... Konuyu daha fazla uzatmayalım. Umarım benim gibi doktoru bulmanın kolay bir ÅŸey olamayacağını anlamışsınızdır. (Kendimi kimi zaman VahÅŸi Batı filmlerinde kasaba kasaba dolaÅŸarak her derde deva iksir satan dolandırıcı doktor gibi hissediyor olsam da...)Sözlerimizi bir rubai ile noktalayalım:Bilir misin yüceler yücesiÅžarap ne zaman mutlu eder içenleriSalı, çarÅŸamba, perÅŸembe,cuma,cumartesiVe bir de pazar, pazartesi (Ö. Hayyam)SaÄŸlıcakla kalın…Dr. Serdar GÃœNAYDIN - 21 AÄŸustos 2000, Pazartesi Â