Evlerimiz neden yıkıldı?

Üniversitesi'nin öğretim üyeleri deprem bölgelerinde evlerin neden yıkıldığını araştırdılar. 24 Ağustos'ta hazırladıkları ön değerlendirme raporuna göre binaların yıkan nedenlerin başında kolon ve kiriş bağlantılarındaki eksiklikler geliyor. İşte rapora göre evlerimizin yıkılmasına neden olan hatalar!

Rastgele bağlanan kolon ve kirişler

Betonarme binaları ayakta tutan taşıyıcı sistem yani kolon ve kirişler düzensiz ya da dolaylı yoldan birleştiriliyor. Buna bazen arsanın yapısı bazen de mimari proje neden oluyor. Mesela kriş kolona ya yalnızca bir kenarından tutturuluyor ya da kiriş kolona bir başka kiriş vasıtasıyla bağlanıyor.

Sonradan yapılan çıkıntılar

İkinci kattan itibaren çıkma yapılıyor. Bina projede 200 metrekarelik bir alana otururken, dört tarafından birer metre çıkma yapılarak binanın metrekaresi yükseltiliyor.

Eksik etriye demiri

Betonarme elemanları yani kiriş, kolon ve demirler yerleştirilirken proje ya da yönetmeliklerdeki kurallara uyulmuyor. Kolonların içinde bulunan ve boyuna yükselen ana demirlerin etrafını saran ince çaplı demirler, yani etriyeler gerekli sıklıkta yerleştirilmiyor. Çok önemli olmasına rağmen kiriş-kolon düğüm bölgelerinde hiç etriye kullanılmıyor. Etriyenin en önemli işlevi depremde mukavemeti arttırmak. Tali görevi ise, ana demirleri beslemek.

Düşük beton kalitesi

Hazır beton yerine şantiyede ilkel koşullarda beton hazırlanıyor. Yürürlükteki yönetmeliklere göre beton mukavemeti en az 200 kgf/cm2 olması gerekirken bu kalitesiz betonların dayanma gücü 100 kgf/cm2'den daha az.

Deniz kumu

Avcılar, Küçükçekmece gibi ilçelerdeki inşaatlarda beton yapımında yaygın olarak hiç işlemden geçirilmemiş deniz kumu kullanılıyor. Deniz kumunda bulunan tuz ve mineraller betonu olumsuz etkiliyor ve demirde korozyona yani paslanmaya neden oluyor. Böylece demir zamanla inceliyor. Yapılırken deniz kumu kullanılan 15 yılın üzerindeki her bina için bu tehlike mevcut.

Zemin dükkan merakı

Projede olmamasına rağmen binaların giriş katları dükkan, market, galeri ve depo yapılıyor. Böylece ‘‘yumuşak kat’’ denen ve yeterli taşıma gücüne sahip olmayan katlar ortaya çıkıyor.

Kesilmiş kolonlar

Bazı binalarda yer kazanmak amacıyla zemin katlardaki bazı kolonlar kesiliyor. Üst katlarda da manzarayı engellediği için kesildiği oluyor.

Kısa kolonlar

Binanın taşıyıcı sisteminin eşit dağılması gerekirken ara kat yapmak amacıyla bir kat kısa kolonlarla döşeniyor. Bu katların olduğu binalarda depremin verdiği hasar büyük.

Yanlış ısı yalıtımı

Isı izolasyonu, iki yarım tuğla arasına ısı yalıtım malzemelerini yerleştirerek yapılıyor. Bu şekilde yapılmış duvarlar depremde dışa veya içe devriliyor. Oysa duvarı her zaman yekpare yapmak gerekiyor. Eğer ısı yalıtımı isteniyorsa duvar kalınlığını buna göre ayarlamak gerekiyor.

Bitişik nizam

Binalar çok katlı ve bitişik nizam yapılıyor. Dip dibe yükselen bu binalar deprem sırasında sarsıntının etkisiyle birbirlerine çarpıyor ve hasara neden oluyor.

Düşük emek kalitesi

Kiriş ve kolonların yapımında özellikle demirlerin bağlanmasında düşük kaliteli insan gücü kullanılıyor. İnşaat işçiliğini doğru dürüst öğrenmeden çalışan birçok işçi hiçbir denetime tabi olmadan depremde hayati rol oynayan demir bağlantılarını yapıyorlar.

İTÜ RAPORU

İstanbul Teknik Üniversitesi hocaları, 24 Ağustos'ta bir ön değerlendirme raporu hazırladılar. Biz rapordan binaların yıkılış nedenleriyle ilgili bölümü alarak teknik dili günlük dile çevirerek yayımladık.

RAPORU HAZIRLAYANLAR

Prof. Dr. Gülsün SAĞLAMER

İTÜ R e k t ö r ü

Prof. Dr. Aykut BARKA

İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü

Prof. Dr. Ahmet SAĞLAMER

İTÜ Yapı ve Deprem UYGAR Merkezi

Prof. Dr. Hasan BODUROĞLU

Prof. Dr. Faruk KARADOĞAN

Prof. Dr. Atilla ANSAL

Prof. Dr. İlhan EREN

Prof. Dr. Zekai CELEP

İTÜ İnşaat Fakültesi

Prof. Dr. Cengiz GİRİTLİOĞLU

Prof. Dr. Mete ÜNÜGÜR

Y.Doç. Dr. Attila DİKBAŞ

İTÜ Mimarlık Fakültesi

Doç. Dr. Okan TÜYSÜZ

Y. Doç. Dr. Serdar AKYÜZ

Araş. Gör. Gürsel SUNAL

İTÜ Maden Fakültesi

Y. Doç. Dr. Erhan ALTUNEL

Osmangazi Üniversitesi