Deli dana hastalığı nedir? Nasıl korunulur?

Hastalık "prion" denilen virüslerden daha basit yapıdaki mikroplarla bulaşır. İnsanlarda da yine beyin dokusu iltihabı olur. Oluşan hastalık yavaş ilerleyen, tanısı zor ve ölümlere neden olabilen karakterdedir.

Hastalığın hayvanlarda olan şekli "deli dana hastalığı" veya "bovine spongiform ensefaliti (BSE)", insanlarda olan şekli ise Jakop-Creutzfeldt Hastalığı (JCH) olarak adlandırılmalıdır. Bu hastalık Türkiye'de fazla tanınmaz. Aslında yakın zamana kadar Avrupa'da da iyi bilinmemekteydi. Özellikle İngiltere'de bazı şüpheli ölüm olaylarının bu hastalığa bağlanması bu hastalığın hayvanlarda ve insanlarda bir salgın halini aldığını gösterdi. Türkiye'de ise bilindiği kadarıyla bu hastalık tanısı herhangi bir hastaya henüz konulmadı. Bu hastalık Türkiye'de ya yok yada tanı koymak için yeterli olanaklar yok. Hangi seçenek doğru? Türkiye'nin genel koşullarına göre hangisi doğru şu anda karar vermek çok zor olmamalı. Tanı koymak için gerekli olan testler her sağlık kuruluşunda yok. Fakat bilinen bir şey varki o da Avrupa ülkelerinin hala alarmda olduğu.

JCH, en sıklıkla etkilenmiş hayvanın etinin yenmesiyle insanlara geçer. Diğer geçiş yolu da özellikle sağlık personelinin hasta insanlara ait kanla temasıyla veya organ nakli ile olabilir. Hastalığın en nadir görülen nedeni de ailesel geçiştir. Bazı ailelerde bu hastalık genetik olarak taşınır.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalığın belirtileri haftalar ve aylar içinde yavaş olarak gelişir. Unutkanlık, konuşma bozukluğu, yazma buzukluğu, insanları tanımada bozukluk, sağ ve solu karıştırma gibi beynin çalışmasının bozulmasına ait belirtiler görülür. Hastalık bu evrede kolaylıkla Alzheimer ile karışabilir. Zaman içinde daha ağır belirtiler de görülmeye başlar. Kaslarda kasılmalar, dengesizlik, görme bozuklukları gelişir. Hastalığın başlangıcından itibaren 3-12 ay içinde ölüm görülür. Ölüm nedeni sıklıkla zatürredir. Hastalık az sayıda hastada daha uzun sürebilir. Hastalığın kesin tanısı mikrobun vücutta yarattığı bağışıklık moleküllerinin (antikorların) kanda tespit edilmesiyle konulur. Türkiye'de bu testler birçok sağlık kuruluşunda yoktur. Bu durumda akla menenjit veya ensefalit tanılarıyla kaybedilen bazı hastaların bu hastalığa yakalanmış olabilecekleri gelmektedir.

NASIL KORUNULUR?

Hastalığın bilinen kesin bir tedavisi olmadığından korunma önlemleri çok önemlidir. Hasta olduğu bilinen hayvanlara ait etler yenmemelidir. (Bu tip etler imha edilmelidir) Sağlıkçılar da hasta insanlara ait kanlı aletlerle temastan kaçınmalıdır. Bilinen sterilizasyon (mikrop öldürme) yöntemleri etkisiz olabilir. Tıbbi aletler önerilen yöntem için buharla sterilizasyondur. Hassas aletler ve cilt temizliği ise çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) ile yapılabilir. Bundan sonra bol su ile çamaşır suyu uzaklaştırılmalıdır.