Çin kapılarını dünyaya açıyor

Dünyanın en büyük pazarlarından biri olan Çin, Dünya Ticaret Örgütüne katılarak kapılarını açacak. Çin'in kalkınmakta olan ülkelerin davasını savunacak olması ise ABD ve Avrupa BirliÄŸi açısından endiÅŸe verici bulunuyor. Çin Halk Cumhuriyeti`nin Dünya Ticaret Örgütü (WTO) üyeliÄŸi yolunda uzun yürüyüşünün bugün üyelik onayıyla sonuna gelinmesi bekleniyor. Türkiye`nin de üyesi bulunduÄŸu WTO`nun ticaret bakanları düzeyindeki Doha`daki toplantısında, 15 yıldır bu yolda çabalayan Çin`in bu global ticaret kulübüne üyeliÄŸi onaylanacak. Böylece, dünyanın en büyük potansiyel pazarı Çin kapılarını dış dünyaya daha geniÅŸ ölçüde aralayacak. Çin WTO`ya katılımla, bu örgütün 140`dan fazla üyesinin faydalandıklarından yararlanıp, WTO üyeliÄŸini pazar ekonomisine geçiÅŸte nihai itici güç olarak da kullanabilecek. Çin`in komünist lideri Deng Xiaoping, pazar ekonomisine geçiÅŸ reformlarını 1978`de baÅŸlatmıştı. GeniÅŸ kapsamlı ve yoÄŸun güvenlik önlemleri altında düzenlenen WTO`nun Katar`ın baÅŸkenti Doha`daki toplantısının açılışında konuÅŸan WTO Genel Direktörü Mike Moore, ``Bu toplantı önemli bir tarihi olaya, Çin ve Tayvan`ın WTO`ya katılımına mührünü vuracaktır, ticaret büyük bir birleÅŸtirici güç, barış kalkınması ve istikrar için güçtür`` dedi. Bu arada, Tayvan, WTO`ya Çin Halk Cumhuriyeti`ni müteakiben katılacak. WTO`nun bazı üyeleri de, bir yandan geliÅŸen bir ekonomik süper güçle nasıl baÅŸadebileceklerine karar vermeye çabalarken, diÄŸer yandan, Pekin yönetiminin WTO üyeliÄŸinin gerektirdiÄŸi vaatlerini yerine getirebilme kabiliyetinden duydukları endiÅŸeleri ÅŸimdiden dile getirmeye baÅŸladılar bile. ``Ejderhadan korkmayın`` mesajını veren Çinli yetkililerden en üst düzeydeki dış ticaret müzakerecisi Long Yongtu, basın mensuplarına açıklamasında, ``Çin pazarı dışarıya açıktır, pazar dışa açık olduÄŸu sürece, daha fazla ekonomik büyüme olur ve dünya için de daha iyidir``dedi. Çin heyeti WTO üyeliÄŸi için gerekli belgeleri yarın imzalayacak ve resmi üyelik de bir ay sonra gelecek. ÇİN`Ä°N WTO ÃœYELİĞİYLE, ``ÇANLAR KÄ°MÄ°N İÇİN ÇALIYOR?`` Halihazırda dünyanın yedinci büyük ticari gücü olan Çin, WTO üyeliÄŸinden sonra kalkınmakta olan ülkelerin davasını savunmaya, bu alanda önde gelmeye niyetli. WTO Genel Direktörlüğü görevini 2002 yılında devralacak olan Panitchpakdi Supachai, Çin`in üyeliÄŸinin, ekonomilerini reformdan geçirmeleri ve dünyanın bu en kalabalık ülkesiyle ticaret yapmayı öğrenmeleri gereken Asya ülkeleri için bir iÅŸaret olacağını söyledi. Çin`in WTO`ya katılımını, ``bu bir uyandırma çaÄŸrısı`` olarak tanımlayan Supachai, ``Bu bir meydan okumadır, çünkü, GüneydoÄŸu Asya ülkelerinin her halükarda toptan reforma ihtiyaçları var, bunun ne zamandır yapılması gerekiyordu, gecikmiÅŸti`` dedi. BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, Doha`daki toplantının dünkü açılışına gönderdiÄŸi mesajında, Çin`in WTO`ya üyeliÄŸinin dünya ticaret sistemi için tarihi ölçülerde bir olay olduÄŸuna dikkat çekti. ÇİN`Ä°N DÃœNYA TÄ°CARET ÖRGÃœTÃœ`NE ÃœYELÄ°K YOLUNDA UZUN YÃœRÃœYÜŞÜ10 Temmuz 1986 - Çin, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel AnlaÅŸması`ndaki (GATT) statüsüne yeniden dönmek için baÅŸvuruda bulundu. Mart 1987 - GATT`da Çin Çalışma Grubu kuruldu. Ekim 1987- Çin Çalışma Grubu`nun ilk toplantısı düzenlendi. Haziran 1989 - Çin`de yaÅŸanan ve Tiananmen Olayları diye anılan öğrenci olaylarından sonra Çin`in GATT`a yeniden dönüşü ile ilgili görüşmeler durdu. 1992 - Çin`de sosyalist piyasa ekonomisinin oluÅŸturulmasıyla ilgili reform hedefi saptandı. GATT`ın Çin`in ekonomik ve ticari sistemine yönelik 6 yıl süren incelemelerinden sonra Çin`in GATT`daki statüsüne yeniden kavuÅŸmasıyla ilgili görüşmede, gümrük vergilerinin azaltılması ve vergi muafiyeti ile tarım ürünleri ve hizmet sektörüne girmeye izin verilmesine iliÅŸkin aÅŸamaya gelindi. 20 Aralık 1994 - GATT Çin Çalışma Grubu`nun 19.ncu Toplantısı`nda konuyla ilgili görüşmeler sona erdi. Çin`in talebi kabul edilmedi. 1996 - ABD görüşme grubu üzerinde düzenleme yaptı. Çin CumhurbaÅŸkanı Jiang Zemin ve ABD BaÅŸkanı Bill Clinton, yılın sonunda gerçekleÅŸtirilen görüşmede Çin`in WTO`ya katılması sürecinin hızlandırılmasını kararlaÅŸtırdı. Ekim 1997 - Jiang Zemin, ABD`yi ziyaret etti. Bu ziyaretin öncesi ve sonrasında Çin ile ABD arasındaki görüşmeler yoÄŸunlaÅŸtırıldı. Ä°ki taraf arasında anlaÅŸmaya varılamamasına raÄŸmen görüşmenin süreci hızlandırıldı. Haziran 1998 - Clinton, Çin`i ziyaret etti. Çin ve ABD arasındaki görüşmeler yoÄŸunlaÅŸmaya devam etti. Ancak, ABD içindeki siyasi nedenlerden dolayı Çin ile ABD arasında yine anlaÅŸmaya varılamadı. Nisan 1999 - Çin BaÅŸbakanı Zhu Rongji ABD`yi ziyaret etti. Kamuoyunda bu ziyaret sırasında anlaÅŸmaya varılması bekleniyordu. Ancak, Clinton, yurtiçindeki siyasi baskının etkisiyle son anda anlaÅŸmaktan vazgeçti. NATO`nun ABD`nin liderliÄŸinde Yugoslavya`ya karşı sürdürdüğü hava operasyonunda Çin`in Belgrad BüyükelçiliÄŸi`nin NATO füzelerine hedef olmasından sonra Çin ile ABD arasındaki görüşmeler tekrar askıya alındı. 15 Kasım 1999 - Çin ile ABD arasında Çin`in WTO`ya katılmasıyla ilgili ikili görüşmede nihayet anlaÅŸmaya varıldı. 19 Mayıs 2000 - Çin ile Avrupa BirliÄŸi (AB) arasında Çin`in WTO`yakatılması konusunda ikili anlaÅŸmaya varıldı. 24 Mayıs 2000 - ABD Temsilciler Meclisi`nde Çin`e ticarette Daimi Tercihli Ãœlke Statüsü tanınması kabul edildi. 19 Eylül 2000 - Aynı karar Amerikan Senatosu`nda da onaylandı. Amerikan BaÅŸkanı Clinton söz konusu yasa taslağına imza attı. 17 Eylül 2001 - Defalarca yapılan ikili görüşmelerden sonra WTO Çin Çalışma Grubunun 18.nci toplantısında Çin`in WTO`ya katılmasıyla ilgili yasal belgelerin hepsi kabul edilerek bu belgeler WTO Bakanlar Toplantısı`nın oylamasına sunulması kararlaÅŸtırıldı. Â