Bütçe görüÅŸmeleri baÅŸladı

TBMM Genel Kurulu`nda, 2002 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı`nın tümü üzerindeki görüşmeler baÅŸladı. Oral, yaptığı sunuÅŸ konuÅŸmasında hedeflerde ısrarcı ve kararlı olduklarını belirterek 2002 yılı bütçesinde de bu kararlılığın devam ettirildiÄŸini söyledi.Alınan karar doÄŸrultusunda saat 11.00`de toplanan Genel Kurul`a bütçeyi, Maliye Bakanı Sümer Oral sundu. Oral, TBMM Genel Kurulu`nda 2002 Yılı Bütçesi`ni sunuÅŸ konuÅŸmasında, 57. Hükümet`in göreve baÅŸladığında ülke ekonomisindeki istikrarsızlığa sebep olan temel nedenleri kalıcı ÅŸekilde gidermeyi hedef aldığını kaydetti. Oral, Hükümet`in, 20002 yılı da dahil olmak üzere Parlamento`ya sunduÄŸu tüm bütçelerde, kamu maliyesi baÅŸta olmak üzere ekonomik kurumları saÄŸlıklı bir yapıya dönüştürmeyi, uzun yıllar yüksek düzeydeseyreden enflasyonu düşürmeyi, ülkede yatırım ÅŸevk ve iklimini yenidenyaratmayı ve yapısal reformların da desteÄŸiyle ekonomiyi saÄŸlam bir zemin üzerinde istikrarlı ve saÄŸlıklı büyümeye kavuÅŸturmayı hedeflediÄŸini belirtti. Dünyanın tarihi bir dönemeçten geçtiÄŸine iÅŸaret eden Oral, ``Türkiye`nin küreselleÅŸmenin nimetlerinden daha fazla yararlanarak refahını artırması ve önder bir dünya devleti olması için hedeflerini gerçekleÅŸtirmekten baÅŸka alternatifi yoktur. Hükümet`in hedeflerinde ısrarlı ve kararlı olduÄŸunu bütün uygulamalarda göstermiÅŸtir, 2002 yılı Bütçesi bu kararlılığı devam ettirmektedir`` diye konuÅŸtu. Oral, 2002 yılı bütçe görüşmelerinin, 21. yüzyılın ilk yıllarında bir suç örgütünün düzenlediÄŸi trajik bir saldırının dünyada yarattığı belirsizlik ve güvensizlik ortamında yapıldığına dikkati çekti. Oral, siyasal sonuçları kadar ekonomik etkileri ile birlikte tüm ülkeleri, toplumları ve bireyleri ilgilendiren olayın, ``risklerin küreselleÅŸmesi`` olgusunun, ``ilerlemenin küreselleÅŸmesi``nden daha yavaÅŸ olmadığını ortaya çıkarttığını anlattı. KÃœRESELLEÅžMENÄ°N SORUNLARISon 20 yılda dünya ekonomisini artan bir ivme ile ÅŸekillendiren etkenin KüreselleÅŸme olduÄŸuna iÅŸaret eden Oral, küreselleÅŸen bir dünyaüzerindeki ekonomik sistem ve politikaları giderek birbirine yakınlaÅŸtırdığını, serbestleÅŸmenin daha da önem kazandığını vurguladı.KüreselleÅŸmenin hız kazandığı bir ortamda, yeterli sosyal geliÅŸmeyi saÄŸlamayan ülkelerde ekonomik geliÅŸmenin giderek daha güçleÅŸmesinin beklendiÄŸini ifade eden Oral, bu kapsamda insan hakları ve demokrasinin geliÅŸtirilmesinin ve kurumsallaÅŸmasının yanında eÄŸitim, ve saÄŸlık hizmetlerinin yaygınlaÅŸtırılması, yoksulluÄŸun azaltılması veçalışma koÅŸullarının iyileÅŸtirilmesinin büyük önem taşıdığını bildirdi. KüreselleÅŸmenin bazı ciddi sorunları da beraberinde getireceÄŸini belirten Oral, ``Herkesin yararına iÅŸleyecek bir küreselleÅŸme sürecinitemin edecek doÄŸru sistem ve politikaların uygulamaya konulması, uluslararası toplumun 21. yüzyıldaki kilit mücadelesi olacaktır`` dedi. DÃœNYA EKONOMÄ°SÄ°NÄ°N DURUMUUzun ve istikrarlı bir büyüme sürecinin ardından dünya ekonomisinin 2000 yılı sonralarında baÅŸlayan yavaÅŸlamanın 2001 yılındada süreceÄŸine iÅŸaret eden Oral, ÅŸunları söyledi:``Küresel ekonomik koÅŸullar hızla bozulmuÅŸ, 1970`li yılların sonlarından beri ilk defa dünya ülkelerinin çoÄŸunun büyüme hızında eÅŸzamanlı yavaÅŸlamalar kaydedilmiÅŸtir. GeliÅŸmiÅŸ ülkelerde makro ekonomik koÅŸullar, tersine dönmüştür. Son 10 yıldır büyümenin motoru olan ABD ekonomisi önemli ölçüde yavaÅŸlamış, Japon ekonomisi durma noktasına gelmiÅŸ, bu ülkelere göre daha iyi konumda olan Euro bölgesinde bile ekonomik faaliyetlerdeki yavaÅŸlama beklentilerinin üzerinde olmuÅŸtur. Ekonomik faaliyetlerdeki yavaÅŸlama, geliÅŸmekte olanekonomilere sermaye akışını azaltmıştır. Bazı yükselen piyasa ekonomilerinin uluslararası piyasalarda giriÅŸleri azalırken, reel finansman ihtiyaçları artmıştır.``ABD`de 11 Eylül`de yaÅŸanan terörist saldırı ve sonrasındaki geliÅŸmelerin küresel ekonomideki olumsuzlukları artırdığına iÅŸaret eden Oral, 2000 yılında yüzde 4.7 büyüme gösteren dünya ekonomisinin 2001 yılında ancak yüzde 2`ler düzeyinde bir büyüme göstereceÄŸinin tahmin edildiÄŸini söyledi. ``2002 yılında da aynı seviyede bir büyüme beklenmektedir`` diyen Oral, 11 eylül sonrasında hızla yükselerek 31 dolara ulaÅŸan ham petrol fiyatlarının 20 doların altına indiÄŸini, OPEC`in petrol fiyatlarını 22-28 dolar bandında tutmak için çalıştığını kaydetti.KOPENHAG KRÄ°TERLERÄ°Türkiye ile AB arasında ulusal mevzuatın resmi tarama sürecinin Kopenhag Siyasi Kriterleri`ne uyum ile baÅŸlayabileceÄŸine dikkati çekenOral, Kopenhag Ekonomik Kriterleri`ne uyumun ise uygulanmakta olan istikrar programının en önemli hedeflerinden biri olduÄŸunu vurguladı. AB tarafından ``Katılım Öncesi Mali Ä°zleme Süreci`` baÅŸlatıldığını hatırlatan Oral, ``Bu süresin ülkemiz açısından önemi, Kopenhag Ekonomik Kriterleri`ne uyum saÄŸlamak amacıyla yapılacak ekonomik reformların ve kaydedilen geliÅŸmelerin artık AB tarafından da yakındantakip edilmeye baÅŸlanmasıdır`` dedi. Türkiye`nin borç durumu ve bütçe açığı rakamlarına iliÅŸkin bilgilerin AB`ye verildiÄŸini anlatan Oral, ``Katılım Öncesi Ekonomik Program``ın ise AB Komisyonu`na iletildiÄŸini hatırlattı. Oral, konuÅŸmasında 3 yıldan beri ``kaydi para`` olarak kullanılan Eeuro`nun 1 Ocak 2002 tarihinde fiilen kağıt ve madeni para olarak tedavüle gireceÄŸini hatırlatarak, dış ticaretin yarısını AB ülkeleriyle yapan Türkiye`nin de bundan etkileneceÄŸini kaydetti."ÖNÃœMÃœZDEKÄ° 1 YILIK SÃœREDE ÇOK ÇALIÅžMALIYIZ"AB`ın, Türkiye`nin küreselleÅŸme hareketinde önemli referans noktalarından biri olduÄŸuna dikkati çeken Oral, Türkiye`nin AB standart ve normlarına uyum saÄŸladıkça, uluslararası norm ve standartlara daha uygun bir yapı kazanma yolunda ilerleyeceÄŸini söyledi. ``Piyasa ekonomimizi daha serbest bir yatırım ve ticaret iklimi içerisinde, daha yüksek bir standartta çalışır hale getirmeliyiz`` görüşünü savunan Oral, tüm adaylarda aranan objektif kriterlere uyum konusunda Anayasa`da yapılan ve yapılması planlanan deÄŸiÅŸikliklerin, bunlara iliÅŸkin yasal düzenlemeler ve kurumsal yenileÅŸmenin ivediliklehayata getirilmesi gerektiÄŸini söyledi. Oral, ``Türkiye, Önümüzdeki bir yıllık süre içinde çok çalışarak hızlı adamlar atmak ve resmi tarama sürecini baÅŸlaturumundadır. Türkiye, bir yandan küreselleÅŸmenin olumsuzluklarını en aza indirmek bir taraftan da en fazla faydayı saÄŸlamak üzere gerekli yapıyı oluÅŸturmak zorundadır`` diye konuÅŸtu. "2001 TEFE YÃœZDE 73.8, TÃœFE YÃœZDE 56.6"Oral, toptan eÅŸya fiyatlarında 2001 yılındaki 10 aylık kümülatif artışın yüzde 73.8, tüketici fiyatlarındaki artış oranın ise yüzde 56.6 olduÄŸunu kaydetti. Dış borç stokunun 2001 yılının Haziran ayı sonunda 111.9 milyar dolara gerilediÄŸini belirten Oral, bu dönemde 7.6 milyar doları anapara, 3.7 milyar doları faiz olmak üzere toplam 11.3 milyar dolar dış borç ödemesi yapıldığını ifade etti. Oral, iç borç stokunun Ekim ayında 109.4 katrilyon lirayı bulduÄŸunu, bu tutarın yüzde 12.8`inin bono, yüzde 87.2`sinin tahvil olduÄŸunu vurguladı. 109.4 katrilyon liralık stokun 57 katrilyon lirasının bankacılık kesiminden kaynaklandığı anlatan Oral, iç borç stokunun 2000 yılı sonunda yüzde 80.8`i nakit, yüzde 19.2`si nakit dışı iken bu yılki uygulamalarla Ekim ayı itibarıyla nakde baÄŸlı borç stokunun yüzde 44.7`e gerilediÄŸini bildirdi. Oral, ``İç borçlanmada yılın 10 aylık dönemi itibarıyla ortalama vade 144 gün, ortalama basit faiz oranı yüzde 80.3`tür`` dedi. "BÃœTÇE GÄ°DERLERÄ°NÄ°N KORUNMASI"On aylık uygulama sonucunda 2001 yılı bütçesinde giderlerin 65.2 katrilyon lira, gelirlerin 41.2 katrilyon lira, bütçe açığının da 24 katrilyon lira düzeyinde gerçekleÅŸtiÄŸini bildiren Oral, faiz dışı bütçenin ise 12.1 katrilyon lira fazla verdiÄŸini söyledi. Oral, aynı dönemde faiz ödemelerinin 36.1 katrilyon lira olduÄŸunu,faiz hariç giderlerin ise 29.1 katrilyon lira olarak gerçekleÅŸtiÄŸini kaydetti. Oral, 2001 yılı sonu itibariyle giderlerin 78 katrilyon lira, gelirlerin 50.2 katrilyon lira olacağını, buna göre de bütçe açığının 27.8 katrilyon lira ile gayri safi milli hasılanın yüzde 15.1`i düzeyinde gerçekleÅŸeceÄŸinin tahmin ettiklerini bildirdi. Bakan Oral, şöyle konuÅŸtu: ``Yılsonu itibarıyla faiz dışı fazla 11.4 katrilyon lira olarak öngörülmüştü, uygulanan ekonomik programın en önemli unsuru olan faiz dışı bütçe fazlası, baÅŸtan beri devam eden olumlu çizgisini sürdürmüştür. Bütçe giderlerinin korunması, saÄŸlıklı bir kamu maliyesinin temel boyutudur. Bu, sıkı maliye politikasını ve kararlı bir uygulamayı gerektirir. Programın uygulamaya konulduÄŸu 2000 yılı başından bugüne bütçe sonuçları, öngörülen hedeflerin üzerinde gerçekleÅŸti. Hiç şüphe yok ki bu sonuçlar, 2002 bütçesine saÄŸlam bir zeminde kararlı bir baÅŸlangıç sayılacaktır. 2002 yılı bütçesi, uygulanan ekonomik programın ilke ve hedeflerine ile uyum içinde, enflasyon ve kamu kesimi açıkları ve enflasyonun düşürülmesi konusundaki kararlılığın devamı ile ekonomik canlanma ve büyümenin tekrar yakalanması temelinde hazırlandı.`` BÃœTÇE RAKAMLARIOral, 2002 yılında hedef alınan temel büyüklükleri sıralarken de büyümenin yüzde 4, GSMH deflatörünün yüzde 46, TEFE yıllık ortalamanınyüzde 45.6, TEFE yılsonu oranının yüzde 31, TÃœFE yıllık ortalamanın yüzde 46.4, TÃœFE yılsonu oranının yüzde 35, GSMH`nin 280.6 katrilyon lira, ihracatın 32 milyar dolar, ithalatın ise 45.5 milyar dolar olarak öngörüldüğünü anlattı. 2002 bütçesinde giderlerin 98.1 katrilyon lira, faiz hariç giderlerin 55.3 katrilyon lira, gelirlerin 71.2 katrilyon lira, bütçe açığının 26.9 katrilyon lira ve faiz dışı fazlanın ise 15.9 katrilyon lira olarak belirlediÄŸini ifade eden Oral, 98.1 katrilyon lira ödeneÄŸin 21.9 katrilyon lirasının personel giderlerine, 7.8 katrilyon lirasının diÄŸer cari giderlere, 5.7 katrilyon lirsının yatırımlara, 62.7 katrilyon liranın ise transferlere ayrıldığını belirtti. Oral, transfer ödenekleri içinde faiz ödemeleri için 42.8 katrilyon lira, sosyal güvenlik kuruluÅŸları için 7.9 katrilyon lira, vergi iadeleri için 3.4 katrilyon lira, tarımsal destekleme için 2.1 katrilyon lira, KÄ°T`ler için ise 1.7 katrilyon lira ayrıldığını ifade etti. Bütçe gelir tahminleri içinde vergi gelirlerinin 57.9 katrilyon lira, vergi dışı normal gelirlerin 7 katrilyon lira, özel gelir ve fonların 6 katrilyon lira ve katma bütçeli gelirlerin ise 300 trilyon lira olduÄŸuna iÅŸaret eden Oral, ``Ekonominin canlanmasında, yatırımın,üretimin ve istihdamın artmasında ve dış dengenin düzelmesinde çok büyük önemi olan ihracat ve turizme geçen yıllarda verdiÄŸimiz desteÄŸi bu yıl da artırarak devam ettirmeliyiz`` dedi. Oral, 2002 bütçesinde bütçe açığının GSMH`ye oranının 2001`e göre 5.5 puan azalarak yüzde 9.6`ya geldiÄŸini belirterek, faiz dışı bütçe fazlasının oranını ise sadece 1.2 puan azalarak yüzde 5.7 düzeyinde tutulduÄŸunu vurguladı. Oral, faiz ödemelerinin GSMH`ye oranının 2001 yılındaki yüzde 22 seviyesinden 2002 yılında yüzde 15.3`e, giderler içindeki payın ise yüzde 52`den yüzde 43.6`ya indiÄŸini söyledi. KAMU HARCAMALARINDA ETKÄ°NLÄ°KBütçenin çok güçlü olarak hazırlandığını ve bugünün ÅŸartlarında entemel politika aracı olduÄŸunu ifade eden Oral, bütçenin tam bir disiplin içinde uygulanacağını söyledi. Ekonomik programların temelini oluÅŸturan yapısal reformların titizlikle ÅŸekillendirileceÄŸini ve kararlılıkla uygulanacağını kaydeden Oral, ``Ä°dari reform çalışmaları, AB`ye uyum, Dünya Bankası Projeleri, OECD ile iÅŸbirliÄŸi çerçevesinde uyumlu bir bütünlük içindeyürütülecek `hesap verilebilirlik` ve `saydamlık` ilkeleri `iyi yönetiÅŸimin` yükselticisi olacaktır`` diye konuÅŸtu. Yeni bütçe kod yapısı ve tahakkuk muhasebesinin toplam kalite yönetimi ve performansa dayalı yönetime hizmet edeceÄŸini ifade eden Oral, sonuçların ``say2000i`` otomasyon sistemi üzerinden izlenebileceÄŸini anlattı. Harcama reformu kapsamında konsolide bütçeye dahil altı pilot kuruluÅŸta uluslararası standartlara uygun yeni bütçe sınıflandırması uygulamasına geçildiÄŸini kaydeden Oral, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine MüsteÅŸarlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Karayolları Genel Müdürlüğü ile Hacettepe Ãœniversitesi`nin pilot uygulamaya dahil edildiÄŸini belirtti. VEDOP-2 PROJESÄ° Oral, bu yıl sona ermeden Vergi Dairesi Tam otomasyon Projesi`nin ikinci aÅŸamasına (VEDOP-2) baÅŸlamayı planladıklarını söyledi. Bu kapsamda her ilde en az bir vergi dairesi olmak üzere belli sayının üzerinde mükellefi olan bütün vergi dairelerinin otomasyona geçmesinin saÄŸlanacağını belirten Oral, merkezde bütün bilgilerin toplanıp yönetim ve denetim için etkin bir ÅŸekilde kullanılacağı bir ``Veri Ambarı``nın kurulmasının planlandığını kaydetti. "E-BEYANNAME"Bu proje kapsamında 2002 yılında kurumlar vergisi mükelleflerinden baÅŸlamak üzere mükelleflerin beyanname ve bildirimlerini internet üzerinden ``e-beyanname`` ile yapabileceklerini anlatan Oral, otomasyon alt yapısının geliÅŸtirilmesine baÄŸlı olarak denetim yapısında da deÄŸiÅŸmeler olduÄŸunu ifade etti. Sümer Oral, denetimin, vergi istihbarat bilgileri ile hedefe dönük hale geleceÄŸini ve bilgisayarlı denetimin ön plana çıkacağını, ``çapraz denetimlerin`` daha hızlı ve yaygın bir ölçekte yapılabileceÄŸini vurguladı. Maliye Bakanı Oral, yeni olanaklar kullanılarak yapılan çalışmalar sonucunda 2000 yılında 50 bin 107, 2001 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla 31 bin 687 yeni mükellefin tesis edildiÄŸini bildirdi. Ekonomik iÅŸlemleri kayıt altına almak amacıyla kullanılan vergi kimlik numarası uygulamasına devam edildiÄŸini ifade eden Oral, sözlerini şöyle sürdürdü: ``Bu kapsamda 1999 yılında 2.7 milyon, 2000 yılında 2.2 milyon vergi numarası verilmiÅŸken, 2001 yılı ilk 11 ayında verilen vergi numarası 6.8 milyona yükselmiÅŸtir. Kasım 2001 sonu itibarıyla vergi kimlik numarası alan gerçek ve tüzel kiÅŸi sayısı 22 milyonu aÅŸmıştır. Vergi kimlik numarasının uygulama kapsamı Eylül ayında geniÅŸletilmiÅŸtir.`` VERGÄ° TABANINI GENÄ°ÅžLETMEKOral, Türkiye`deki vergi yükünün OECD ortalaması ile karşılaÅŸtırıldığında halen ortalamanın altında olmakla birlikte geliÅŸmekte olan bir ülke açısından küçümsenmeyecek düzeyde bulunduÄŸunu da kaydetti. Maliye Bakanı, ``Genelde amacımız vergi oranlarını yükselterek vergi yükünü daha da artırmak deÄŸil kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına alıp vergi tabanını geniÅŸleterek adaletli bir vergi sistemi ile vergi toplamaktır. Vergi sisteminde basitlik ve sadeliÄŸin saÄŸlanması da bu kapsamda yer alan amaçlarımız arasındadır``diye konuÅŸtu. MEMUR MAAÅžLARIOral, bu yılın Temmuz ayından itibaren KDV tahsilatının sürekli arttığını da bildirerek, şöyle konuÅŸtu: ``Ekonomide meydana gelen olumsuz geliÅŸmelere raÄŸmen vergi gelirlerinde 2001 yılı Ek Bütçe Kanunu ile konulan hedef aşılacaktır. 2001 Yılı Ek Bütçe Kanunu`nda öngörülen vergi geliri 31.7 katrilyon liradır. Ä°lk 10 aylık gerçekleÅŸmelere bakıldığında vergi gelirlerinin yıl sonunda 38.5 katrilyon liraya ulaÅŸarak öngörülen hedefi aÅŸacağını söyleyebiliriz. 2002 Yılı vergi gelirinin ise 2001 yılına göre yüzde 50.3 artarak 57.9 katrilyon lira olacağın tahmin etmekteyiz. Bu vergi gelir hedefi daha önceki yıllarda olduÄŸu gibi gerçekçi bir vergi geliri hedefidir.`` Memur maÅŸlarına yeni bütçede yüzde 10 oranında artış yapılmasının öngörüldüğünü ifade eden Oral, memurlara 2002 yılında da enflasyonun üzerinde maaÅŸ artışı saÄŸlanması ilkesinin benimsendiÄŸini belirtti. "AYNI ÖZEN GÖSTERÄ°LECEK"Maliye Bakanı Oral, 2001 yılının hem Türkiye hem de dünya için zorbir yıl olduÄŸunu vurgulayarak, konuÅŸmasını şöyle tamamladı: ``Huzurlarınızdaki bütçe tasarısı da bu ağır ÅŸartların çevrelediÄŸibir ortamda hazırlandı. Bu durum bütçenin önemini daha da artırdı. Bütçelerde önemli olan uygulama ve gerçekleÅŸmelerdir, hedeflerin yakalanmasıdır. İçinde bulunduÄŸumuz yılda mali politikalarda olumlu sonuçlar alındı. Bu kararlı ve disiplinli bir uygulamanın neticesidir.2002 yılında da aynı özen ve kararlılık sürdürülecektir.`` SUNUM 1 SAAT 10 DAKÄ°KA SÃœRDÃœBakan Oral`ın 53 sayfalık sunuÅŸ konuÅŸması yaklaşık 1 saat 10 dakika sürdü. BaÅŸbakan Bülent Ecevit ile Devlet Bakanı ve BaÅŸbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, Oral`ın sunuÅŸunu başından sonuna kadar izledi. DYP Genel BaÅŸkanı Tansu Çiller de Bakan Oral konuÅŸmasını sürdürürken Genel Kurul`a geldi. Oral`ın konuÅŸmasını tamamlamasının ardından grup temsilcileri, görüşlerini açıklamak üzere söz almaya baÅŸladılar. "DEDÄ°KODU OLUR"Bütçe görüşmeleri baÅŸlamadan önce Medeni Yasa`nın yürürlük ve uygulaması hakkındaki tasarının bugün ele alınmasına iliÅŸkin grup önerisi de tartışmaya açıldı. SP Grup BaÅŸkanvekili Yasin HatiboÄŸlu önerinin aleyhinde yaptığı konuÅŸmada, bütçe görüşme geleneÄŸinde arada bir baÅŸka tasarı ya da teklifi görüşmenin bulunmadığını söyledi. Araya bu tasarının alınmasının dedikodulara yol açacağını, parlamentonun onurunun zedelenmesine neden olacağını kaydeden HatiboÄŸlu, ``Bu tasarıbir ay sonra çıksa ne olur?`` diye sordu. Yapılan oylama sonunda bütçenin tümü üzerindeki görüşmelerin sona ermesinin ardından tasarının ele alınması kabul edildi. SunuÅŸ konuÅŸmasının ardından, gruplara ve eleÅŸtirileri yanıtlamak üzere yeniden Hükümet`e birer saat süreyle söz verilecek.Sırasıyla DYP, ANAP, SP, DSP, MHP ve AK Parti sözcüleri, bütçenin tümü üzerindeki görüşlerini dile getirecekler. Â