Avrasya'da Türkiye silikleşmiş

DAVOS Ekonomik Forumu, 8-9 Nisan günlerinde Kazakistan'da İkinci Avrasya Zirvesi'ni topladı. 11 Eylül sonrasında bölgedeki gelişmelerin mercek altına alındığı toplantıda gelecekle ilgili senaryolar üzerinde çalışıldı.Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Kırgızistan Devlet Başkanı Askar Akayev, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahmanov'un yanı sıra, Çin, İran, Rusya ve diğer bölge ülkelerinden bakan ve bakan yardımcıları, Dünya Bankası Başkanı James Wolfensohn, Avrupa Kalkınma Bankası Başkanı Jean Lemierre, 500'den fazla uluslararası şirketin temsilcilerinin yanı sıra bölge ile ilgili çalışan akademisyen, araştırmacı ve gazeteciler de katıldı toplantılara. Açılış oturumunda, bölgenin en etkili aktörlerinin temsilcileri yer aldı platformda. Oraya sığamayanların temsilcileri ise kürsüye gelip beşer dakikalık konuşmalarla ‘‘buradayız’’ dediler. Türkiye adına, Türk dünyasından sorumlu devlet Bakanı Reşat Doğru katılmış olmasına rağmen, ‘‘konuşmacılar devlet başkanı ve başbakan yardımcısı seviyesinde oldukları gerekçesiyle’’ kendisine söz verilmedi.Bölgenin aktörleri arasında türkiye'nin görülür olmaması, daha sonraki tartışma oturumlarında ‘‘Türkiye bölgeye ilgisini kaybetti’’ yorumlarına neden oldu.Yorumlar haksız değildi, hele petrol boru hatlarının tartışıldığı bir oturumda Bakü-Ceyhan'ı savunmak ABD'nin Kazakistan Büyükelçisi'ne düştüğünde bu durum daha da açık ortaya çıktı. * * *BAKÜ-Ceyhan petrol boru hatlarıyla ilgili çalışmalar sessiz sedasız devam ediyor, mühendislik çalışmaları sona yaklaşıyor. Bu toplantılarda yaz aylarında inşaatın başlayacağı ileri sürüldü. Ancak alternatif önerileri savunanlar, nasıl olsa Bakü-Ceyhan olacak diye kendi önerilerini geri çekmiş değiller.Kazakistan'ın, Bakü-Ceyhan petrol boru hattına petrolünü verip vermeyeceği konusu, bu hattın geleceği açısından çok önemli. Kazakistan Yönetimi ilke olarak vereceğini söyledi ancak, henüz bu konuda resm; bir taahütte bulunmadı. Bu soruyu Kazakistan Dışişleri Bakanı Kassymzhomart Tokayev'e sordum işte yanıtı: ‘‘Bakü-Ceyhan projesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Ama her açıdan ekonomik olup olmadığı iyice incelenmeli. Kazakistan petrolü olmadan Bakü-Ceyhan'ın ekonomik olmayacağını biliyoruz. Bizim incelemelerimiz ise henüz sonuçlanmadı. Bu konu burada da tartışıldı. Türk yetkililerin bu foruma katılıp, petrol boru hatları konusundaki görüşlerini ortaya koymamış olmalarından dolayı üzgünüz.’’* * *TÜRKİYE, on yıl önce Eximbank kredileri, cumhurbaşkanlarının kanatlarının altında toplanan geniş iş adamları heyetleriyle bu bölgelere gidiyor ve ses getiriyordu. Şimdiki sesizliğin iki nedeni var. Son yıllarda siyasette, Rusya ile ilişkilere öncelik verenler ağırlık kazandı ve inisyatifi ele geçirdi.Bu anlayış, Rusya'nın gaz ve petrol piyasalarındaki tekelinin kırılmasına neden olabilecek gelişmelere karşı Rusya'nın en keskin cephesinin yanında yer aldı. Kafkasya ve Orta Asya ile ilişkilerin soluklaşmasına yol açtı. Oysa, Kafkasya ve Orta Asya ile ilişkiler rekabet değil, bütün aktörler arasında işbirliğinin teşvik edilmesini gerektiriyordu.İkinci neden ise ekonomik kriz. Kriz, Türkiye'nin içine kapanmasına neden oldu. Vizyon kaybına yol açtı. Umarım, geçici bir durumdur. Türkiye, diğer aktörlerle işbirliği içinde Avrasya'nın istikrar ve gelişmesindeki aktif rolüne dönme isteğine yine kavuşur.