Alafranga bir Maşallah

Siz hiç bir sokak çocuğuna ‘‘Maşallah’’ dendiğini duydunuz mu? Biz de duymamıştık ama Fransız sanatçı Lorentino (Laurent Vall) diyor. Hem de kocaman, alafranga bir Maşallah! Lorentino'nun sokak yaşamını ve sokak çocuklarını konu edinen sergisinin adı ‘‘Sokak Maşallah’’. Yer: Dulcinea. Zaman: 8 Ağustos'a kadar. Konu güncel, işler sıcak.

Serginin hikáyesi Paris'te yaşayan Fransız sanatçı Lorentino'nun 1997 yazında İstanbul'a gelmesiyle başlıyor. Lorentino daha önce de turist olarak İstanbul'a gelmiş ama bu seferki geliş başka, çünkü Dulcinea tarafından şehir üzerine bir çalışma yapmak üzere davet edilmiş. Beyoğlu'nun göbeğinde eski ve boş bir yapıyı atölye haline getiren Lorentino hemen çalışmaya başlamış. Galerileri gezmiş, sokakları dolaşmış, fotoğraflar çekmiş, insanlarla tanışmış ve projesi için bol bol malzeme toplamış. Önceleri başka bir proje üzerinde çalışırken şehrin ve sokakların kendisine verdiği ilham üzerine ‘‘Sokak Maşallah’’ sergisi fikri doğmuş. Kurgusu Beyoğlu, İstanbul ve sokak üzerine oturtulan serginin alt başlağı da ‘‘Kimliğini Arayan Sokaklar’’.

Peki sizce Beyoğlu sokaklarınının kimliğini oluşturan en önemli unsur ne? Bildiniz, sokak çocukları. Böylece projeye sokak çocukları da dahil olmuş. Sergiye adını veren bir başka tema da ‘‘maşallah’’ kavramı. Yani Lorentino'nun sergisinde yan yana telaffuz etmeye pek alışık olmadğımız iki sözcük bir araya gelmiş.

Sokak yaşamının toplumun bir izdüşümü olarak yansıdığı sergisinde Lorentino, değişik teknikler kullanmış. Projeksiyon, polaroid fotoğraflar, dijital baskı, nazar boncuğu, çamur, su, motor yağı, tiner, deniz suyu ve kauçuk su deposu gibi enterasan malzemeler sergiyi iyice eğlenceli kılıyor. Bir de muhtelif sokak çocuklarına ‘‘Maşallah nedir?’’ sorusu yöneltilmiş ve bu soruyu kendilerine göre yanıtlayışları videoya çekilmiş. Dulcinea'daki sergi mekánında büyük bir ekrandan yansıyan bu görünütüler kanımızca sergiyi bir çırpıda en iyi özetleyen iş.

Lorentino'nun ‘‘Maşallah sizin için çok yabancı bir sözcük. Ne demek maşallah?’’ sorusuna verdiği cevap, çocukların verdiklerinden pek farklı değil aslında, yalın ve basit. ‘‘Türkiye'de insanlar bu sözcüğü değişik anlamlarda kullanıyor. Maşallah bence Türkler’i çok iyi anlatan çok güçlü bir sözcük Mesela yeni bir araba aldığınızda ya da bir bebeği severken söyleniyor. Sözcüğün dini çağrışımları da var ama ben işlerimde bu anlamıyla kullanmadım.’’ Peki bunun sokak çocuklarıyla ne ilgisi var? ‘‘Eğer sokaklarda yaşıyorsanız sizin için bütün kavramların anlamı değişiyor, tabii maşallah kavramının da... İstanbul'daki sokakları incelerken ve sokaklarda yaşarken, sokak çocuklarını es geçmek zaten mümkün değil ama onlarla ilgilenmemde buradaki arkadaşım Yusuf'un da büyük etkisi oldu,’’ diyor. Bilmeyenlere Yusuf'un, kendisi de eski bir sokak çocuğu olan ve sokak çocukları için yaptığı önemli çalışmalarla tanınan Yusuf Ahmet Kulca olduğunu söyleyelim.

Lorentino bu arada -dil engeline rağmen- sokak çocuklarıyla iletişim kurmayı başarmış. (Bu konuda doğal sevimliliğinin de rolü olduğu kesin.) Bu çocukların bazılarının ergenlik çağındaki delikanlılar olduğunu söylüyor. Lorentino'ya göre çocukların kafasını en çok meşgul eden sorunların başında askerlik, para ve toplumla ilişkileri geliyor. Sanatçı, askerliğin Türkiyeli genç erkeklerin hayatlarının gidişatını tamamen etkilediğini gözlemlemiş. Serginin belkemiğini oluşturan kimlik, kişilik, statü, savunma ve kamuflaj gibi kavramlar bu tür gözlemler eşliğinde irdeleniyor.

Fransa'da 1989'dan beri çeşitli sergiler düzenleyen ve yerleştirmeler yapan 32 yaşındaki Lorentino'nun Türkiye'deki ilk sergisini mutlaka görün. Kapıdan çıkarken onun insancıllığına, yaratıcılığına ve merakına ‘‘Maşallah’’ diyeceksiniz...

Dulcinea Çağdaş Sanatlar İçin Özgür Mekán, Zemin kat, Meşelik Sok. No: 20 Beyoğlu. Tel: (0212) 245 10 39-48-71