Türk Dil Kurumu'ndan kısaltma açıklaması

Türk Dil Kurumundan yapılan yazılı açıklamada, “Kamuoyunda 'Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kısaltılmış adının yazımına ilişkin tartışmalara açıklık getirmek üzere, daha önce TBMM Başkanlığına sunulan yazılı soru önergelerine yazdığımız resmi yazılardaki ve çeşitli basın kuruluşlarından gelen sorulara verdiğimiz yanıtları içeren açıklamamızı bir kez daha kamuoyunun dikkatine sunuyoruz” denildi.

Açıklamada, kısaltmanın; “bir kelime, terim veya özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve sembolleştirilmesi olduğu” hatırlatılarak, ihtiyaca göre her zaman kısaltma yapılabileceği belirtildi.

“Önemli olan, yapılan kısaltmanın benimsenmesi, yaygınlaşması ve tutunmasıdır” denilen açıklamada, kısaltmalarda herkesçe uyulan genel bir sistem bulunmamakla birlikte Türkçede bazı kuralların yerleştiğine işaret edildi.

Kurumun 2005'te yayımlanan Yazım Kılavuzu'nun “Kısaltmalar” bölümünde, “kuruluş adlarının kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapıldığına” yönelik kural bulunduğu kaydedilen açıklamada, buna ilişkin çeşitli örneklere yer verildi.

Bu kuraldan ve bugüne kadar oluşan gelenekten hareketle, parti adlarının kısaltmalarında da aynı yolun izlendiği belirtilen açıklamada, ancak kimi zaman adı oluşturan baş harfler yerine, addaki hecelerle de kısaltma yapıldığının görüldüğüne dikkat çekildi.

Kurumlar, kuruluşlar, derneklerin adlarını belirledikleri gibi adlarının kısaltmalarını da belirleme özgürlüğüne sahip bulundukları ifade edilen açıklamada, bu türden kısaltmalarda açık adı oluşturan sözlerin baş harfleri alınarak kısaltma yapılabildiği gibi açık addaki sözlerin ilk heceleri alınarak da kısaltma yapılabildiği kaydedildi.

Açık addaki “ve” bağlacını kısaltmaya dahil etmeme gibi bir tutum olsa da kimi kuruluşların ve şirketlerin hecelendirme yoluyla yapılan kısaltmalarda bağlaçlara da yer verebildikleri belirtilen açıklamada, şu değerlendirmeye yer verildi:

“Kısaltmaların baş harflerden değil de hecelerden oluştuğu örnekler de vardır. Örneğin, 'Anavatan Partisi'nin ilk kısaltması olan ANAP partinin açık adıyla farklılık göstermektedir. 'Ana Vatan Partisi' adında geçen 'vatan' sözüne kısaltmada yer verilmemiştir. 'Türkiye Bilimsel Teknik ve Araştırma Kurumu'nun adı da TBTAK biçiminde değil, ilk iki sözün ilk heceleri alınarak, TÜBİTAK biçiminde kısaltılmıştır. 'Türkiye İstatistik Kurumu'nun adı da TİK biçiminde değil, TÜİK biçiminde kısaltılmıştır. Bu uygulama da kısaltmaların bir türü olarak kurallaşmıştır.

'Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kısaltması da addaki ilk iki sözün baş harfleriyle bir hece oluşturularak yapılmıştır. Bu kısaltma söz konusu partinin tüzüğünde de yer almıştır. Başka pek çok örnek göz önünde bulundurulduğunda açık adı 'Adalet ve Kalkınma Partisi' olan kuruluşun kısaltmasının tüzükte 'AK Parti' olarak belirtilmesinden dolayı böyle bir adlandırmanın, kısaltmalarla ilgili kurallara aykırılık göstermediği görüşüne varılmıştır.”