Eviniz hangi zeminde?

Buyuksehir Belediyesi Zemin ve Deprem Inceleme Mudurlugu’nun hazirladigi jeoloji haritasi.

Buyuksehir Belediyesi Zemin ve Deprem Inceleme Mudurlugu'nun hazirladigi jeoloji haritasina gore, Istanbul'un zemini neredeyse her semtte farkli ozellikler sergiliyor. Harita, sehrin hangi bolgelerinin depreme daha dayanikli oldugunu da gosteriyor. Jeoloji haritasinin onemli sonuclarindan biri Avrupa yakasinin Anadolu yakasina gore hem yapilasma hem de deprem acisindan daha zayif olmasi. Bunun disinda haritada Cavusbasi bolgesi depreme karsi en saglam zemin olarak goruluyor.

Binanin bulundugu zeminin saglamligi depremde bir avantaj. Ancak burada iki noktaya dikkat etmek gerekiyor. Birinci olarak, zemin ne kadar saglam olursa olsun, insaat kalitesine dikkat edilmemis ve proje dogru uygulanmamissa binanin ayakta kalmasi mumkun degil. Ikinci onemli nokta ise, zemin etudu. Cunku en saglam gorunen zeminin bile birtakim sakincali bolgeleri olabiliyor. Zemin etudu yapilmadan rastgele gerceklestirilmis binalar bu sorunlu bolgelere denk geldiginde bina depremde yine buyuk zarar goruyor.

Insanligin artik batakliga bile bina yapabildigini gozden kacirmamak gerek. Dolayisiyla zeminin saglam olmasi tek basina bir anlam tasimiyor. Uzmanlara gore onemli olan zemin etuduyle bina yapilacak araziyi tanimak, sorunlarini tespit etmek ve buna uygun insaat projesi gelistirmek. Daha da onemlisi uygulanan projeyi denetlemek.

1- Aluvyon: Yapilasma icin sakincali ve depreme dayanikli degil. Genel olarak tasima kapasitesi cok dusuk. Ama Beykoz ve Riva civarinda aluvyon zemin sikisarak katilastigi icin bir ya da iki katli bina yapilabilir.

2- Kusdili formasyonu: Tasima kapasitesi zayif ama onlem alinarak bina yapilabilir. Atakoy'un bulundugu yer bu zemine sahip. Atakoy'un altinda genc yani halen faaliyette olan faylar da var. Bu tehlikeyi daha da arttiriyor.

3- Aluvyon yelpazeleri: Depreme dayanikliligi zayif. Yuksek katli ve yogun yapilasma icin sakincali. Ancak dusuk katli binalar yapilabilir. Sultanbeyli bu zemine sahip.

4- Bakirkoy formasyonu: Iyi zemin olarak kabul ediliyor. Yapilasmaya musait ama zeminde lokal sorunlar olabiliyor. Bina sorunlu bolgeye denk gelmisse depreme dayanikliligi cok azaliyor.

5- Gungoren formasyonu: Depreme karsi zayif. Yapilasma icin kotu bir zemin. Zemin, 14-15 derecelik bir egim kazandiginda heyelan meydana gelebiliyor.

6- Cukurcesme formasyonu: Tasima kapasitesi iyi. Bina yapilabilir. Ama kotu bir huyu var. Yamac olan bolgelerde su tutuyor ve bu yuzden akiskanlik kazaniyor. Yani heyelan yapiyor. Egimli bolgelerde tehlikeli. Buyukcekmece ve Kucukcekmece golleri arasinda goruluyor.

7- Gurpinar, Karaburun ve Ceylan formasyonlari: Ucude ayni ozellikleri gosteriyor. Depreme dayanikli degiller. Avrupa yakasinin buyuk bir bolumunde bu uc zemin turu var. Uc zemin de binalarin depremde daha cok hasar gormesine neden oluyor.

8- Sogucak formasyonu: Saglam zemin olarak nitelendiriliyor. Tasima kapasitesi yuksek. Depreme dayanikli. En onemli kusuru suyun asitik ozelliginden etkilenerek erimesi ve yeraltinda magaralar olusmasi. Magara yuzeye yakin oldugunda tehlikeli oluyor. Kucukcekmece ve kuzeyi ile Sazlibosna civarinda goruluyor.

9- Hamamdere formasyonu: Genel olarak Sogucak formasyonuyla ayni ozellikleri gosteriyor ama tasima kapasitesi daha az.

10- Sariyer formasyonu: Volkanik kayalardan olusuyor. Yapilasmaya musait. Depreme dayanikli. Ama bu zeminde de ayrismis yani depreme karsi zayiflamis bolgeler olabiliyor. Bina bu bolgeye denk gelirse tasima kapasitesi dusuk oldugu ve heyelan yaptigi icin tehlikeli.

11- Kutluca, Hereke, Tepecik, Erikli, Kapakli, Kocatarla formasyonlari ve Tavsantepe Kuvarsli diyoriti: Ayni ozellikleri gosteriyorlar. Tasima kapasiteleri yuksek oldugu icin yapilasmaya uygunlar. Depreme dayaniklilar. Kusurlari ise, yer yer erimeyle olusmus bosluklarinin olmasi. Gebze ve Izmit'e yakin bolgelerde goruluyor.

12- Cavusbasi giyandoriti: Magmanin yuzeye cikmasiyla olusmus saglam bir kayadan olusuyor. Yapilasmaya uygun ve depreme son derece dayanikli. Ama kayanin cevresinde ayrismis yani saglamligini kaybetmis bolgeler var. Bu bolgeler yapilasmaya uygun degil. Bina kayanin etrafini cevreleyen bu bolgeye denk gelirse tehlikeli oluyor. Cavusbasi ve civarinda goruluyor.

13- Trakya formasyonu: Genel olarak saglam bir zemin. Ama kirilma, catlama ve faylanma gibi ozelliklere sahip. Bu nedenle duzluk bolgeleri yapilasmaya uygun ve depreme dayanikliyken egimli bolgelerde endiselenmek gerekiyor. Sariyer, Sisli, Beyoglu, Besiktas, Gaziosmanpasa, Eyup, Ikitelli, Esenler ve Kagithane'de goruluyor.

14- Baltalimani ve Tuzla formasyonlari: Tasima kapasitesi yuksek. Yapilasmaya musait ve depreme dayanikli bir kayadan olusuyor.

15- Kartal formasyonu: Trakya formasyonuyla benzer ozelliklere sahip. Yapilasmaya uygun bir zemin. Daha yasli oldugu yani kayalasma surecini tamamladigi icin bilim adamlarinca depreme karsi daha guvenli kabul ediliyor.

16- Dolayoba, Goldagi, Aydost ve Kurtkoy formasyonlari: Anadolu yakasinin onemli bir bolumu bu zemine sahip. Tasima kapasitesi cok yuksek, stabil ve deprem acisindan saglam bir zemin. Tek kusuru, tektonik olaylarla meydana gelmis yeraltindaki kiriklar birbirinin ustune biniyor. Iki kirik arasindaki bolgeye rastlayan binalar icin tehlike olabiliyor.

17- Karaburun-Cukurcesme formasyonu (ayrilmamis): Ortak ozellik gosteriyor.

18- Kartal-Tuzla-Baltalimani formasyonu (ayrilmamis): Ortak ozellik gosteriyor.

Kirmizi cizgi: Istanbul'un altindan gecen ve kirmizi cizgiyle gosterilen fay hatlari, bilim adamlarinca ‘‘olu fay hatti’’ olarak adlandiriliyor. Bu fay hatlari, depremlerde harekete gecmiyor. Sehrin altindan gecen aktif bir fay hatti yok.

Gri cizgi: Cevreyolu