Enflasyondan ters köşe

HAZİRAN ayı enflasyonu yılın en kritik verilerinden biri. Herkes kaç çıkacağına kilitlenir, çünkü memur ve emeklilerin enflasyon farkı belirlenir, sigara ve içkide Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranındaki değişim yani zam ortaya çıkar, kıdem tazminatı tavanı yeniden hesaplanır, tabii ki yılın ilk yarısı bittiği için yılın geri kalanı için nasıl bir enflasyon hikayesi yaşayacağımız da ortaya çıkar.

Peki bu haziranda ne oldu? Analistlerin, yüzde 0.15 civarındaki artış beklentilerine karşılık Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı veriye göre haziranda enflasyon yüzde 0.27 düştü. Bu, yüzde 12 sınırına gelen yıllık enflasyonun da yüzde 10.9’a gerilemesine yol açtı. Memurun ve emeklinin fark oranı azaldı, içki zammı daha düşük olacak. Ne oldu da enflasyon azaldı?

YUMURTA VE DOMATES

Verilere yakından bakalım. TÜİK’in enflasyon hesabında en büyük etkiyi gıda ve içecek grubu yapıyor. Bu grupta ise bazı gıda maddeleri var ki tek başlarına sanki bir ana gruba eş etki yapmayı başarıyor. Bunların başında ekmek, et, yumurta, et, süt, domates geliyor. Haziranda bu büyük etki yapabilen gıda maddelerinden et ve ekmek hariç,  yumurta, süt, domates fiyatlarında büyük düşüşler yaşandı. Yumurta yüzde 8.29, domates yüzde 41.9, süt yüzde 1.97, balık yüzde 1.69 ucuzladı. Bu durum dana, koyun ve tavuk etinde yüzde 3-7 arası yükseliş olsa da gıda ve içecek grubu yüzde 1.06 enflasyon düştü ve bu genel enflasyonu 0.24 puan geriletmeyi başardı.

OTOMOBİL VE BENZİN

Petrol fiyatlarında haziranda yaşanan büyük düşük benzin ve mazotu etkiledi, bu da ulaştırma grubunda enflasyonda düşüş sağladı. Bir de dolar ve Euro kurunda daha sakin bir seyir yaşanmasının etkisi büyük. Benzin yüzde 2.17, mazot yüzde 2.22, dizel otomobil yüzde 2.03 ucuzladı. Böylece ulaştırma grubunda enflasyon yüzde 0.84 düştü ve genel enflasyona 0.15 puan düşürücü etki yaptı. Giyim grubunda yaz indirimleri başladı. Gömlek, tişört, etek yüzde 2-4 arası fiyat düşüşü yaşayınca bu grupta enflasyon yüzde 1.25 geriledi. Ve genel enflasyonu düşürücü etkisi 0.10 puan oldu.

KURU-PİLAV ETKİSİ

Bunlar düşürdü, daha fazla düşmesini engelleyen ne oldu? İlk sıra, lokanta ve oteller grubunun. Bu grupta, dışarıda tüketilen yemeklerde yani döner, pide, kuru fasulye-pilav fiyatlarına yapılan zamlar etkili oldu. Lokanta ve oteller grubunda enflasyon yüzde 1.03 arttı, genel enflasyona etkisi 0.09 puan oldu. Konut grubunda ise kiralara yapılan zam enflasyonu arttırdı, çeşitli mal ve hizmetler grubunda berber ve altın fiyatlarındaki yükseliş sıkıntı yarattı. Vergi indirimine rağmen fiyatları bir türlü düşmeyen çamaşır, bulaşık makinesi ve buzdolabı nedeniyle ev eşyası grubu da enflasyonu arttırdı.