Sakkaroz nedir? Neyden oluşur? Sakkaroz neden indirgen özellik göstermez? Nerede sindirilir?

 Sakaroz veya çoğumuzun sofra şekeri, sade şeker veya şeker kamışı olarak adlandırdığı şekerdir.

  Sakaroz Nedir?

  Vücudumuzun diyetlerimizde bulunan çok çeşitli gıdalardan emdiği farklı şeker türlerini incelerken, belirli şekerlerin nasıl sınıflandırıldığını ve aralarındaki farkları bilmek önemlidir. Genellikle "sofra şekeri" veya "kamış şekeri" olarak bilinen sakaroz, glikoz ve fruktoz kombinasyonundan oluşan bir karbonhidrattır. Glikoz, fotosentez sonucu oluşan basit karbonhidrattır. Fruktoz, çift bağlı oksijenin konumu dışında neredeyse aynıdır. Her ikisi de altı karbonlu moleküllerdir, ancak fruktoz biraz farklı bir konfigürasyona sahiptir. İkisi birleştiğinde sakaroz olurlar.

  Bitkiler sakarozu depolama molekülü olarak kullanır. Hızlı enerji için hücreler şekeri daha sonra kullanmak üzere depolayabilir. Çok fazla birikirse, bitkiler sakaroz gibi karmaşık şekerleri nişasta gibi daha büyük ve daha yoğun moleküller halinde birleştirmeye başlayabilir. Bu moleküller ve yağlı lipidler, bitkiler tarafından kullanılan ana depolama kimyasallarıdır. Buna karşılık, hayvanlar bu şekerleri ve nişastaları yerler, onları tekrar glikoza dönüştürürler ve hücrelerimize güç sağlamak için glikoz bağlarındaki enerjiyi kullanırlar.

  Sakaroz Neyden Oluşur?

  Sakaroz birçok meyve ve sebzede doğal olarak bulunur. Aynı zamanda, kahve, çay ve diğer yiyecekleri tatlandırmak için hepimizin aşina olduğu sofra şekerini yapmak için öğütme ve rafine etme sürecinden geçen şeker kamışı ve şeker pancarından da çıkarılır. Bu şeker aynı zamanda ticari gıda üretiminde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

  Çoğu bitki doğal olarak sakaroz, glikoz ve fruktoz içerir. Şeker kamışı ve şeker pancarı gibi bazı bitkiler çok daha yüksek bir sakaroz konsantrasyonuna sahiptir, bu yüzden ticari olarak sakaroz üretmek için yetiştirilirler. Örneğin; Şeftali, portakal, karpuz, mango, muz ve havuç içerisinde sakaroz bulunur.

  Sakaroz, eker kamışı ve şeker pancarı gibi bitkilerden kolaylıkla elde edilebildiği için insanlar için önemli bir şeker olmuştur. Bu bitkiler fazla şeker depolama eğilimindedir ve bundan kullandığımız şekerin çoğunu üretiriz. Sakarozdan daha sağlıklı olduğunu iddia eden çoğu "doğal" atlandırıcı bile, bitkiler tarafından farklı bir şekilde birleştirilen glikozun farklı bir versiyonudur.

  Sakaroz Nasıl Sindirilir?

  Bir disakkarit olarak sakaroz, hücre zarlarını geçemeyecek kadar büyüktür. Sonuç olarak, vücudunuz onu emebilmek için önce enzimatik sindirim yoluyla parçalamalıdır. Sakaroz sindirimi, ince bağırsağınızda hidroliz adı verilen bir süreçle başlar. Bu kimyasal süreçte, bir su molekülü, sukraz yardımıyla glikoz ve fruktoz arasındaki bağın kırılmasına yardımcı olur.

  Vücudunuz sakarozu parçaladıktan sonra, kendi şekerlerini, glikozu ve fruktozunu emebilir. Karmaşık taşıma moleküllerinin yardımıyla, bağırsaklarınızdaki glikoz ve fruktoz, önce ince bağırsağınızı kaplayan hücrelere girmeli, ardından kan dolaşımınıza girmek için onları geçmelidir. 

 Glikozun bağırsak astarınıza emilmesi, SGLUT1 adı verilen bir taşıyıcı gerektirirken, GLUT5 fruktoz taşır. SGLUT1'in yalnızca yanında sodyum varsa glikoz taşımaktadır. Ardından, GLUT2 taşıyıcıları hem glikoz hem de fruktozu kan dolaşımınıza taşır. Bir otoyol gibi, kanınız da besinlerin farklı organlara ulaşması için bir platform sağlar.

  Sakaroz Neden İndirgeyici Olmayan Bir Şekerdir?

  Sakaroz, her iki anomerik karbon atomu arasındaki bağlantı nedeniyle indirgeyici olmayan şekerdir. İndirgeyici olmayan şekerlerin serbest keton veya aldehit grubu yoktur. Bu şekerler hemiasetal yerine asetal içerir. Bir asetal, sırasıyla bir -R ve -H grubu olmak üzere iki OR grubundan oluşur. Bütün bu gruplar aynı karbona bağlıdır.

  İki monosakarit birimi, C1 a-glukoz ve C2 p-fruktoz arasındaki bir glikozidik bağ ile bir arada tutulur. Glikoz ve fruktozun indirgeyici grupları, glikozidik bağ oluşumunda yer aldığından, sakaroz indirgeyici olmayan bir şekerdir. Her iki monosakkaritin anomerik karbonu, glikozit veya asetal oluşumunda rol oynar. Yani bir -CHO grubuna sahip değildir.