Osmotik Basınç Nedir Ve Nelere Bağlıdır? Osmotik Basınç Neden Ve Nasıl Azalır İle Artar
Güncelleme Tarihi:
Osmotik basınç, osmoz olayı sonucunda çözelti içerisinde yer alan ve meydana gelen su basıncı anlamına gelir. Su molekülleri var olandan daha az sulu ortama geçmek için yarı geçirgen olan zara basınç uygular. Bu basınç sonucunda çözünen moleküller zar içerisinden geçmez. Bu basınca osmotik basınç adı verilir. Osmotik basınç yükselmesi, osmotik basınç alçalması gibi durumlar da bu konunun dahilinde olan diğer konular olarak bilinir. Nasıl ve neden yükselir, alçalır gibi soruların cevabını sizler için derledik.
Osmotik basınç, en kısa açıklaması ile yarı geçirgen zar içerisinden geçemeyen moleküller sonucu suyun basınç yapması anlamına gelir.
Osmotik Basınç Nedir?
Osmotik basınç, çözelti düzeyinin yükselmesi ile birlikte yükselmiş olan sıvının yaptığı basınçtan dolayı çözünen tarafa geçiş esnasında hız azalırken çözücü olanın tarafında geçiş hızında artış olur. Bunun sonucunda her iki hız birbiri ile aynı olduğunda bir denge ortaya çıkmış olur. Bu denge kurulduğu an sıvı seviyeleri olduğu yerde yani sabit bir şekilde kalır.
Yükselen çözelti olanın yaptığı basıncın adına ise osmotik basınç adı verilir. Hücre içerisinde yer alan çözünen maddelerin meydana getirdiği su alma isteği olarak da tanımlanabilen bir kavramdır. Yoğunluğu olan, çözünmüş bir madde bulunan, saf suyu emme kabiliyeti olan bir özelliktir.
Osmotik Basınç Nelere Bağlıdır?
Osmotik basıncın hücre içinde önemli bir yeri vardır. Madde alışverişi yapmada önemi bulunur. Emme kuvveti ile doğru orantılı olan bir basınçtır. Osmotik basınç arttığı zaman emme kuvveti de artar. Bitkilerin toprakta var olan suyu emmesinin sebebi kök osmotik basınçlarının sayesinde gerçekleşir. Kurak bölgede yer alan ve yaşayan bitkiler ortamda az miktarda olan suyu bu kuvvet aracılığı ile emer. Sitoplazmada yoğunluk yaşanması da osmotik basıncın artmasını, olduğundan daha fazla olmasını ve yükselişe geçmesine sebep olan bir durum olarak bilinir.
Osmotik Basınç Neden ve Nasıl Azalır, Artar?
Osmoz olayı sonrasında çözelti içinde bulunan su basıncı osmotik basınç olarak adlandırılır. Bu basıncın artmasında ya da azalmasında etkisi olan pek çok neden bulunur. Bu nedenler şu şekilde sıralanabilir:
1- Osmotik basıncının boyutu, büyüklüğü yalnızca çözelti birim hacminde bulunan tanecik sayısına bağlı değildir. Çözünen cinsine de bağlı değildir.
2- Osmotik basıncın su alma isteği olduğu bilinir. Belli bir miktarda hacim çözücü içerisinde çözünen maddenin miktarı arttığı zaman osmotik basınç da doğru orantılı olarak artar.
3- Turgor basıncı adı verilen basınç, osmotik basıncın tam tersi olduğu bilinir. Bu basınç hücre içerisinde yer alan su miktarının hücre çeperine doğru yaptığı bir basınç olarak bilinir. Osmotik basınç suda çözünen maddeye yapılan bir emme basıncı olarak bilinir.
4- Çözeltinin su ile karşılaştığı anda sahip olduğu bir emme kabiliyeti olur. Bu kabiliyet sitoplazmanın yoğun olmasından dolayı kaynaklanan bir durumdur. Çözeltinin sitoplazma yoğunluğunda artış olması, osmotik basınç değerini de arttıran bir durumdur. Osmotik basınç değerinin yükselmesini sağlayan çözelti, daha güçlü bir emme yeteneği meydana getirir.
5- Hücre susadığı zaman da artan osmotik basınç, çok tuzlu ya da çok şekerli besinler yendiği zaman da ihtiyaç olarak meydana gelebilir. Hücreler osmoz sayesinde su almak ister.
6- Hipertonik olan ortamda ise hücre su kaybedeceği için osmotik basınç artar. Bu durumda arttıran durumlar arasında yer alır.
7- Osmotik basıncı dengelemesi için ise osmotik görev yapar. Ayarlar ve düzenler. Tuz, asit, baz ve mineral gibi diğer etkenler de bunda rol oynar.