NFT’ler eğitim bursuna dönüştü
Güncelleme Tarihi:
Kripto sanat olarak hayatımıza giren NFT’ler artık sosyal fayda aracı olarak da kullanılıyor. NFT, kripto paralarla ilişkisi nedeniyle birçok kişi için kafa karıştırıcı olsa da dijital dünyanın gelişimi açısından devrimsel nitelikte görülüyor. Ancak İngiltere’de akademisyenler bu alana umut bağlayanları uyarıyor: “NFT alıcılarının ve satıcılarının yüzde 90’ının işlem hacmi bu işten para kazanan yüzde 10’luk kesim kadar. Diğer yandan NFT’lerin dörtte üçünün ortalama satış fiyatı15 doları geçmiyor.
YENİ NESİL BAĞIŞ ARACI
NFT, Non-fungible token yani değiştirilemeyen, takas edilemeyen jetonlar sözcüklerinin kısaltmasından oluşuyor.
Dudak uçuklatan rakamların konuşulduğu bu dijital pazar bir yönüyle de birçok kişi için de kendilerini ortaya çıkarabilecekleri bir alan olarak görülüyor. Geçtiğimiz günlerde Koç Üniversitesi’nden Dr. Elanur Yılmaz’ın “Pembe saçlı kız” resmi Kien Stüdyo tarafından Kadıköy Meydanı’nda dev bir duvar resmi olarak uygulandı. Ardından duvar resminin bir NFT versiyonu da tasarlandı. NFT eserinin açık artırmaya çıkarılmasıyla elde edilen gelir de genç kadınların hayallerine ulaşmasını destekleyen burslara aktarıldı.
HİKAYE SATARAK BURS VERİYORLAR
Bursların aktarıldığı Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) NFT’yi bir süredir bağış aracı olarak kullanıyor. “Bir Hikâyemiz Var” adlı projede fotoğraf sanatçısı Sefa Yamak, toplum gönüllüsü 6 gencin portresini çekti. Portreler, gönüllülük hikâyeleriyle birlikte NFT olarak satışa sunuldu. Peki herkesin sanata bakışını değiştiren akla gelmeyecek rakamların havada uçuştuğu ve aslında birçok kişinin kafasını karıştıran ancak artık sosyal fayda aracı olarak da hayatımıza giren NFT nedir?
Bilgi Üniversitesi Yeni Medya Bölüm Başkanı Doç. Dr. Erkan Saka NFT’leri şöyle anlatıyor: “NFT blokzincir altyapısında saklanan bir veri biçimidir. Onu depolanan diğer verilerden ayıran özellik ise tekil oluşu yani başka bir verinin onun yerine geçemeyecek olması. Örneğin bir bitcoin ile diğer bitcoin’in değeri aynıdır ve birbirinin yerine kullanılabilir. Ama bir NFT veri birimi ile başka bir NFT veri birimi aynı şey değildir, birbirinin yerini tutamaz. NFT deyince daha çok dijital sanatın akla gelmesi ise normaldir çünkü elektronik ve dijital sanatla uğraşan sanatçılar bu tekil yapısı nedeniyle NFT şeklinde ortaya koyuyorlar. Tekillik güvenliği de sağladığından sanatçıların özgün eserlerini blokzincir dışındaki mecralar yerine blokzincir üzerinden yaratmaları anlamlı oluyor.
2011’DE BAŞLADI
Bilinen ilk örneği 2011’de yapılan NFT’lerin çoğu Ethereum blokzinciri üzerine inşa ediliyor ama her halükarda kriptoparalarda olduğu gibi bir blokzincir altyapısına dayanıyor. O yüzden bireysel olarak blokzincire bir NFT basmak mümkün. Ama tıpkı kriptoparalarda olduğu gibi çoğu kullanıcı aracı kurumları tercih ediyor. Özellikle 2021’den itibaren kripto sanat olarak kabul edilemeyecek eserler de sergileniyor. Oyun dünyasından, müzik endüstrisine, sinemadan sanal dünyalara kadar bir çok alanda tüketim yükseliyor.”
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Medya Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Tolga Kara ise NFT’lerin biricikliğine odaklanarak şöyle konuşuyor: “Herhangi bir blokzincir platformu üzerindeki işaretlenmiş tekil değerli varlıklar olan NFT’ler fiziksel ya da sanal dünyanın ‘değişebilir’ varlıkları olan dolar, hisse senedi, altın, bitcoin gibi değerli varlıkların aksine her biri bir diğerinden farklı, benzersiz ve biricik varlıkları ifade eder. Birikcikliği ifade eden şey ise her ne kadar aynı eserin binlerce dijital kopyası üretilebilir olsa da bu sertifikaya sahip ilk üretilen orijinal varlığın aynısından bir tane daha yapılamayacağını ve blokzincirden asla kaybolmayacağını matematiksel olarak garantiler. Fiyatı belirleyen unsur ise diğer varlıklarda olduğu gibi arz talep dengesi ve eserin NFT teknolojisi sayesinde biricik olmasıdır. Kolaylıkla kopyalanabilir ancak ilk kopya biriciktir. Değeri belirleyen de budur.
SADECE YÜZDE 1’İ BİN 500 DOLARIN ÜZERİNDE
Diğer yandan İngiltere’de yapılan NFT pazarına yönelik bir çalışma bu alana pek de iyimser bakmıyor. Londra Üniversitesi’nde matematik profesörü ve Alan Turing Enstitüsü’nde Token Ekonomi grubunun kurucusu olan Andrea Baronchelli tarafından kaleme alınan makaleye göre; NFT alıcılarının ve satıcılarının yüzde 10’unun kalan yüzde 90 kadar işlem yaptığını, bunun da NFT pazarında galericiler ve markalar gibi özel platformların etkili olduğunu gösteriyor. Çalışmaya göre ayrıca NFT’lerin dörtte üçünün ortalama satış fiyatı 15 dolar iken sadece yüzde 1’i yaklaşık bin 600 doların üzerinde satıyor.
NFT SÖZLÜĞÜ
- Shill: İnsanların sanatınızı satın almalarını sağlamak konusunda yüksek sesle sinir bozucu olmak.
- Bag: Kolleksiyonerlerin elden çıkarıp satmaya çalıştığı şeylere deniliyor.
- Creator: NFT sanatçısı
- Collector: NFT kolleksiyoneri
- Mint: NFT basmak, parçayı NFT olarak tokenleştirmek.
- Bid: Teklif almak, açık arttırma usulü satışlarda teklif almak.
- Offer: Rezerve fiyatının altında olan yada listelenmemiş parçalara gelen teklifler.
- List: NFT'ye rezerve fiyatı ya da satış fiyatı belirlemek.
- DeList: Listeden ya da satıştan kaldırmak
- Gas / Fee: Yapılan her işlem için ödenen tutar
- 1/1 Art: NFT'nin tek olduğunu söyler.
- Generative Art: Mint esnasında algoritma tarafından üretilen sanat.
- Collectible: Biriktirdikçe değer kazanan şeyler.
- Floor Price: Taban fiyatı, projelerin en ucuz parçasının fiyatıdır.
- Sweep the floor: Taban fiyatından birçok parça alarak projenin değerini yükseltmek.
- Rug: ‘Rug Pulled’ kısa hali, projelerde proje sahiplerinin proje batınca tüğmesini ifade eder.
- FOMO: The Fear of Missing Out. Bir sonraki büyük şeyi kaçırmaktan korkarak NFT satın almak.
- Cope: FOMO’ nun tersi, büyük birşeyi kaçırdıktan sonra kendini avuttuğunu belirtir.
- Liquidity: NFT almak için harcanan para, ETH. İliquidity diyen biri tüm paramı NFTye harcadım der.