Kişilik nedir? Nasıl oluşur? Kişilik nasıl değişir?
Güncelleme Tarihi:
Bireyin, hayata bakış açısını ve davranışlarını belirleyen asli unsurlara kişilik denir. Davranış kalıpları, meseleleri ele alış yöntemleri, üslup ve mizaç, kişiliğin temel unsurları arasında yer alır. Kişilik, çocukluk çağında şekillenmeye başlar ve ilk gençlik yıllarında son şeklini alır. Kişilik nedir, nasıl oluşur ve değişir tüm detayları ile derledik.
Kişilik hakkında kaleme alınmış kitaplardan bazıları şunlardır:
1- Leo Buscaglia - Kişilik / Bütünüyle İnsan Olma Sanatı
2- Al Siebert - Dirençli Kişilik
3- İlkim Öz - Çocuk ve Kişilik
4- Carrie Million - Modern Yaşamda Kişilik Bozuklukları
5- Martin Brown - Modern Çağda Kişilik Sorunu
Kişilik Nedir?
Bireyi, diğer insanlardan keskin çizgilerle ayıran vasıfların tümüne kişilik nedir. Şahsiyet ve benlik sözcükleriyle eş anlamlı olan kişilik, yaşamın hem özel yaşamını hem de iş hayatını etkiler.
Sigmund Freud'un psikanaliz alanında yaptığı çalışmalar, kişilik hakkında çok daha detaylı bilgiler edinmemizi sağlamıştır. Freud'a göre kişiliğin oluşmasında 0 - 3 yaş aralığı önemli bir yer tutar. Bunun dışında arzular, cinsel yönelimler ve bilinçdışında saklı tutulan şeyler, kişiliğin şekillenmesini sağlar.
Erich Fromm ise kişiliğin oluşmasında sadece cinselliğin değil toplumsal yaşamında ve ekonomik ilişkilerin de büyük rol oynadığını iddia etmiştir. Örneğin maddi imkansızlıklar içinde büyümüş biri, ''aşırı hırslı'', ''tamahkar'' ya da ''açgözlü'' olabilir. Kişiliğin temel özellikleri arasında yer alan bu vasıfların şekillenmesinde ekonomik şartlar önemli bir yer tutar.
Kişilik Nasıl Oluşur?
1- Çevre
Kişinin içinde büyüdüğü aile ortamı, aile üyelerinin arasındaki ilişki ve iletişim, kişiliğin oluşumunda belirleyici olmaktadır. 6 yaşından sonra okul, öğretmenler ve sınıf arkadaşları da çocuğun karakteristik özelliklerin şekillenmesinde doğrudan etkilidir.
2- Mizaç:
Yaygın kanıya göre her insanın bir mizaç ile doğar. Kişilik ise o mizacın etkisinde gelişir. Bu nedenle kişiliğe tabiat-ı sani, yani insanın ikinci doğası denmiştir. Örneğin tabiatı gereği agresif olan bir kişi, çoğu zaman sakin ve hoşgörülü olmaya çalışsa da bunda başarılı olamaz.
3- Duygular:
Korku, nefret, sevgi gibi asli duygular da kişiliğin oluşmasında etkilidir.
Kişilik Nasıl Değişir?
Kişiliğin değişmesi ancak belli bir yaşa kadar mümkündür. Bu nedenle halk arasında ''kişiliği oturmuş'' deyimi sık sık kullanılır. Beğenmediği özelliklerinden kurtulmak isteyen bir kişi, günlük alışkanlıklarını değiştirmeli, radikal kararlar alıp bu kararları harfiyen uygulamalıdır.
Çevre tarafından bireye uygulanan baskı ve şiddet de, kişiliği değiştirir. Ancak bu tür baskı unsurları, daha çok kişiliğin iyi yönlerin törpülenmesine neden olur.
Bazı psikologlara ve filozoflara göre, kişilik, belli bir yaştan sonra değiştirilemez. Örneğin büyük İslam düşünürlerinden biri olan İmam Gazali Kimya-yı Saadet adlı eserinde kişiliği ''mizaç'' olarak tanımlamıştır. İmam Gazali, bu eserinde mizacın değiştirilmesinin imkansız olmasa bile çok zor olduğunu dile getirmiştir.