Endospor Nedir, Kimler Yapar? Endospor Oluşturan Bakteriler Ve Canlılar..

Endospor, olumsuz çevre koşullarına tepki olarak oluşan oldukça dirençli ve hareketsiz bir yapıdır. Bacillus ve Clostridium dahil Firmicutes filumundan belirli bakteriler endosporlar üretir. Ancak endosporlar üreme yapıları olmadığı için yavru üretmezler.

Endospor Nedir?

Mikroorganizmalar çevrelerine uyum sağlar. Yani, çevrelerini algılayabilir ve buna göre uyum sağlayabilirler. Doğal beslenme kaynaklarını tüketen bir ortamda bulunduklarında çeşitli hayatta kalma stratejileri uygularlar. Böyle bir bakteri stratejisi, genellikle beslenme yoksunluğu senaryolarında başlatılan endosporların üretimidir.

Endosporlar adından da anlaşılacağı gibi bakteri içinde üretilen tohum benzeri oluşumlardır. Son derece dirençlidirler, hayatta kalmayı sağlamak ve çevresel stres altında genetik bilgiyi korumak için tasarlanmıştır. Endosporlar, yüksek sıcaklık, basınç, kimyasal hasar, ışınlama vb. gibi aşırı koşullarda onları öldürecek olan bakterilerin hayatta kalmasını mümkün kılar. Özellikle düşük gram pozitif bakterilerin endosporları bu koşullarda hayatta kalır.

Endosporların Yapısı Nasıldır?

Endosporlar benzersiz bir hücresel yapıya sahiptir. Proteinli bir dış kaplama ile çevrilidir. Bu kaplama spora enzimatik ve kimyasal direnç sağlar. Korteksi oluşturan özel peptidoglikandan oluşan kalın bir iç tabaka ile kaplanmıştır. Yüksek sıcaklıklara direnmek için çok önemli olan sporun dehidrasyonunu sağladığından, korteksin düzgün oluşumu için esastır. Korteksin altında mikrobun hücre duvarı bulunur. Bu tabaka, daha sonra bakterilerin hücre duvarı olmak üzere gelişen peptidoglikandan oluşur.

Hücre duvarının altında, bakterileri hasara neden olan kimyasallara karşı koruyan geçirgenlik bariyeri görevi gören bir iç zar bulunur. Sporun çekirdeği merkezde bulunur ve dehidrasyon durumundadır. DNA, dipikolinik asit (sporun kuru ağırlığının 'unu oluşturur), ribozomlar gibi bakterilerin genetik bilgilerini içerir ve endosporların sergilediği dormansi özelliğinde çok önemlidir. Ayrıca DNA'nın bağlanmasından ve yoğunlaştırılmasından sorumlu SASP'ler (Küçük, Asitte Çözünür Proteinler) içerirler. Endosporların UV ışığına dayanıklılık özelliğinden sorumludur ve onları DNA'ya zarar veren kimyasallardan korur. Ek olarak, bir glikoproteinden oluşan bir dış tabaka olan exosporium'dan oluşur.

Endospor Lekesi Nedir?

Bakteriyel endosporlar, endospor lekesi adı verilen farklı bir leke kullanılarak görselleştirilebilir. Endosporlar vejetatif hücrelerin terminal, subterminal ve merkezi bölgelerinde oluşabilir. Bu sporlar metabolik olarak inaktif ve oldukça dirençlidir. Olumsuz koşullarda hayatta kalmak için bir savunma mekanizması olarak üretilmektedir.

Endosporlara ve vejetatif hücrelere, endosporlardan nüfuz etmesine yardımcı olmak için ısıyla kolaylaştırılan birincil leke olan malakit yeşili bir leke uygulanır. Bunu yaptıktan sonra, hücrelerin rengi giderilir, bu da lekelerin sadece vejetatif hücreden çıkarılmasıyla sonuçlanır. Renkleri giderilmiş herhangi bir hücreyi zıt boyamak için Safranin uygulanır. Son olarak, pembe vejetatif hücreler ve koyu yeşil endosporlar ile sonuç elde edilir.

Spor ve Endospor Arasındaki Fark Nedir?

Spor, alt bitkilerin, mantarların ve protozoanların karakteristiği olan, cinsel birleşme olmaksızın yeni bir bireye yol açabilen, tipik olarak tek hücreli, küçük bir üreme birimini ifade ederken, bir endospor, bazı bakteri hücrelerinin içinde gelişen dirençli bir aseksüel sporu ifade eder. Dolayısıyla, spor ve endospor arasındaki temel fark budur.

Endospor Oluşturan Bakteriler Nelerdir?

Endospor oluşturan bakteri türleri;

Bacillus,

Clostridium,

Desulfotomaculum,

Sporolactobacillus,

Sporosarcina,

Thermoactinomyces’dir.

Bir endosporun oluştuğu fenomen, sporogenez veya sporülasyon olarak bilinir. Bu süreç genellikle, endospor çekirdeğinin giderek dehidre olma eğiliminde olduğu, besin eksikliği olan koşullar altında bakteri hücrelerinde gözlenir. Sporülasyon karmaşık bir süreçtir ve tamamlanması yedi aşamadan oluşur. Bunlar;

Eksenel filament Oluşumu,

Septa Oluşumu,

Forespore Engulfment,

Korteks Oluşumu,

Protein Kaplama Oluşumu,

Spor Olgunlaşması,

Enzimatik imhadır.