Dizi ve filmlerdeki üniformalarda büyük hatalar var
Güncelleme Tarihi:
Tarihi televizyon dizileri ve filmlerde kullanılan askeri üniformalarda yapılan hatalar bir doktora tezinin konusu oldu. Kendisini ‘üniformalog’ olarak tanımlayan Erhan Çavdaroğlu, dizi ve filmlerde aslına uygun üniforma ve teçhizatın kullanılması için şimdiye kadar yapılan hataları incelemeye aldı.
Hacettepe Üniversitesi Tarih bölümünde lisans eğitimini tamamladıktan sonra yine aynı üniversitede ‘1650-1700 yılları değişen Harp usulü karşısında Osmanlı ordusu, tımarlı sipahiler ve yeniçeriler’ konusunda yüksek lisans yapan Erhan Çavdaroğlu tezi üzerine çalıştığı dönemde atlı okçuluğa merak saldı ve kendisine bir at aldı. Giderek Osmanlı dönemi askeri üniformalarına merakı iyice pekişen Çavdaroğlu, Bilkent Üniversitesi’nde askeri üniformalar üzerine doktora çalışmasına başladı. Akademik çalışmalarının yanı sıra televizyon ve sinema projelerine danışmanlık da yapan Çavdaroğlu dizi ve filmlerde yapılan hatalara ve bu hataların önemine dikkat çekerken şunları söyledi:
MERAKIM ATLI OKÇULUKLA BAŞLADI
“Hacettepe’de tarih yüksek lisansımı yaparken bir at aldım ve atlı okçuluk yapmaya başladım. Atlı okçulukla başlayan bu merak beni üniformalarla ilgili detaylı çalışmaya itti. Osmanlı ordu talimnameleri, üniforma nizamnameleri üzerine okumalar yapıyorum. Amacım Türkiye’de yapılan dizi, film ve projelerde aslına uygun doğru üniformaları ve teçhizatın kullanılmasını sağlamak. Zira dönem dizilerinde kullanılan üniformalar çoğu zaman kostüm tasarımcıların hayal dünyasının ve yanlış fotoğraf, resim ya da belgelerin ürünü oluyor. Tarihi projelerde doğru üniforma ve teçhizatın yapılması için karıncanın taşıdığı su misali bir gayret içindeyim.
Osmanlı ordusu tarihi boyunca birçok farklı üniforma kullandı. II. Mahmut’la birlikte tek tip üniformalar hazırlandı, teçhizatlar tek tipleştirildi. 1909 nizamnamesiyle üniformalarda mavi renkten hâkî yeşil renge dönüldü, rütbeler değiştirildi. Kemer takma usulü belirlendi, kalpak kullanımına geçildi. Üniformalara piyade sınıfında koyu yeşil, süvariyse gri, topçuysa lacivert yaka renkleri eklendi. Osmanlı üniformaları 1910’dan 1918’e kadar tam 8 kez değişiklik geçirdi. Devlet harp halinde olduğu için harbe uygun teferruat değişiklikleri yapıldı. Parlak metal düğmeler kaldırıldı, 1916 yılında ise gizli düğme kullanılmaya başlandı. Subayın parlak apoletleri mat apoletler olarak değiştirildi.
TEK FOTOĞRAF 3 FARKLI ÜNİFORMA
Fotoğraflardan bakarak giderseniz 1916 yılına ait bir fotoğrafta 3 farklı üniforma görebilirsiniz O yüzden tarihi dizi ve film yaparken sadece fotoğrafları kıstas almak yeterli değil.
İlk olarak Türk askerlerine kum rengi ya da bej rengi üniforma giydirmeyi bırakmaları gerekiyor. Tarihte hiçbir zaman bej rengi üniformayı Türk ordusu giymedi. Turgut Özakman’ın ‘Diriliş Çanakkale 1915’ adlı eserinden senaryolaştırılan Çanakkale 1915 filminde askerlere hâkî yeşil yerine bej rengi üniforma giydirilmiş. Subaylarımızda torba cep hiç kullanılmadı. Türk subaylarında her zaman 6 düğme bulunur ama ısrarla 5 düğme yapıyorlar bu da büyük bir hatadır. Diğer yandan Osmanlı rütbeleri 1909 nizamnamesinde kati suretle belirlenmiştir. Osmanlı ordusu yıldızlarıyla günümüz yıldız sembolü farklıdır. Kullanılması gereken yıldızlar o dönemin yıldızıyken bugünün yıldızlarını kullananlar var.
MANEVRA KEMERİNİ YAKIŞIKLI DİYE KULLANIYORLAR AMA
Manevra kemeri bel palaskasının üzerinde sağ omuzdan sola doğru getirilen ve pantolona tabanca ve kılıç taktığınızda kılıcın aşağı düşmesini engelleyen bir kayıştır. Kostüm tasarımcılarımız muhtemelen yakışıklı durduğunu düşünerek Osmanlı dönemi dahil her dönemin filminde manevra kemeri kullanırlar. Ancak manevra kemeri bizim ordumuzda sadece İstiklal Harbi döneminde kullanılmıştır.
SAKALLI SUBAY OLMAZ
Vietnam Savaşı’nı anlatan bir Amerikan filminde hiç sakallı bir Amerikan subayı göremezsiniz Türk subayları da fırsat buldukları her an sakal tıraşı olmak zorundaydı. Osmanlı Subayı filminde, süvari subayını oynayan yabancı oyuncu bir karış sakal ve güzel bir saç kesimiyle yer aldı. Yine aynı filmde subayın yaka rengi gri olması gerekirken maviye çalan bir renkteydi ve kapalı olması gereken yaka açıktı. Düğmeler de yanlış seçilmişti.
EN İYİ KOSTÜM MUHTEŞEM YÜZYIL’DA
Tarihi projeler içinde kostüm anlamında en iyilerden biri Muhteşem Yüzyıl’dı. Bu dizideki hatalar bir elin parmağını geçmeyecek kadar azdı. Mükemmel zırhlar ve kıyafetler yapılmıştı. Ancak Diriliş Ertuğrul için aynı şeyi söyleyemem. Örnek vermek gerekirse oktan, kılıçtan, soğuktan koruması mümkün olmayan deri zırh kullanıldı. Ancak çelik zırh kullanılmalıydı. Harbiye Askeri Müzesi’nde Orhan Gazi’ye ait çelik miğfer var. Türkler siyah rengi tarih boyunca sadece cenazelerde kullanmıştır. Osmanlı minyatürlerine bile baktığınızda rengarenktir. Dizide ise siyah ve kahverenginin ağırlıkta kullanıldığını görüyoruz.