Danıştay’ın ‘soruları yayınlayın’ kararına ÖSYM yorumu
Güncelleme Tarihi:
ÖSYM Başkanı Ali Demir, YGS sorularının yüzde 20'sini sınav bittikten sonra tüm telif haklarını ücretsiz devrederek yayınlayacaklarını, geriye kalan soruların ise sonuçlar açıklandığı gün Aday İşlemleri Sistemi’nden adayların incelemesi için erişime açacaklarını bildirdi. Demir, Danıştay’ın şeffaflık ve hak arama hürriyeti adına soruların tümünün yayınlanması gerektiğine ilişkin kararının ise soruların doğrudan yayımlanmasını zorunlu kılmadığını öne sürdü.
Demir, 15 Mart’ta 2 milyonu aşkın gencin gireceği Yükseköğretime Geçiş Sınavı’yla (YGS) ilgili yaptığı açıklamada, geçen yıldan itibaren soru havuzu oluşturabilmek amacıyla soruların sadece yüzde 20'sinin açıklandığını söyledi.
Anayasa Mahkemesi'nin ve Danıştay'ın 2014 YGS sorularının açıklanması yönünde kararları bulunduğunu belirten Demir, basında ÖSYM'nin bu kararları uygulamadığı ve hukuku tanımadığı yönünde ithamlar bulunduğunu hatırlattı.
Bu değerlendirmelerin kendilerini de üzdüğünü söyleyen Demir, "ÖSYM asla hak arama hürriyetine engel değildir. ÖSYM'nin hiçbir kararı hak arama, bilgi edinme hürriyetine engel değildir. Bugüne kadar, soru kitapçığını görmek isteyen tüm adaylar, ÖSYM'ye geldiler ve kendi soru kitapçıklarını incelediler, sorularımız hakkında inceleme isteyen merciler, bu incelemelerini yaptılar. Dava açmak isteyenler davalarını açtılar, incelemelerini yaptırdılar" diye konuştu.
Demir, adayların sınav sorularına odaklanmak yerine bilgiye ve konuya odaklanmalarını tesis ederek, bilerek ve sınava girmelerini sağlamak istediklerini belirtti.
Soruların internet üzerinden yayınlanması ve kitaplar halinde basılarak dağıtılmasının, dershanelerin ekmeğine yağ sürdüğünü öne süren Demir, şunları söyledi:
"Biz, bu uygulamayı engellemek adına böyle bir karar almıştık. Ama asla hak arama hürriyetine ve şeffaflığa zede vuracak bir uygulama değildi. Fakat bugün görüyoruz ki daha henüz Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı açıklanmaksızın, daha henüz Anayasa Mahkemesi neden bu kararı verdiğini açıklamaksınız, Danıştay bir yürütmeyi durdurma kararı aldı. Bu yürütmeyi kararı bir mahkeme kararıdır. ÖSYM buna mutlaka saygı duyacaktır ve bunu uygulayacaktır. Bunun tartışması olamaz. ÖSYM'nin Danıştay'ı tanımama, Anayasa Mahkemesi'ni tanımama diye bir lüksü söz konusu olamaz. Ben ÖSYM Başkanı olarak buna asla müsaade etmem. Bunu kararı uygulayacağız. "
Demir, kararın, soruların doğrudan yayımlanmasını zorunlu kılmadığını öne sürdü.
Tüm amaçlarının ölçme kalitesini iyileştirmek olduğunun altını çizen Demir, dünyada bir çok ülkenin 20 yıldır elektronik ortamda sınav uygulamasına geçtiğini, Türkiye'nin bu konuda geri kaldığını ancak geçen yıl e-sınav uygulamasına geçebildiğini dile getirdi.
ÖSYM olarak artık e-YDS adında her ay sınav yaptıklarını anımsatan Demir, her ay hatta her hafta sınav yapmayı amaçladıklarını bildirdi.
Demir, her gün sınav yapıldığı ve sorular açıklandığı takdirde buna soru yetiştirecek kapasitede bir soru havuzunun bulunmadığını belirtti.
Göreve geldikten sonra soru havuzunu oluşturma yönünde çalışmalar gerçekleştirdiklerini anlatan Demir, son yıllarda hızlandırdıkları çalışmalarla elektronik ortamda kriptolu olarak saklanan 40 bin soru hazırlandığını, yaklaşık 40 bin soruya ilişkin de çalışmaların bitmek üzere olduğunu söyledi.
Soru hazırlama diye bir endişelerinin bulunmadığının altını çizen Demir, endişelerinin eşdeğerlilik ve ölçme kalitesinin iyileştirilmesi konusunda olduğunu belirtti.
Dünyada, ÖSYM gibi sınav yapan kurumların, sorularının zorluğu ve kolaylığını, gerçek sınavlarda deneme yaparak elde ettiğini anlatan Demir, buradan edinilen bilgilerle soruların olgunlaştırıldığını ve yenilendiğini dile getirdi.
Sorular, açıklandığında bu tür bir uygulamayı yapma imkanlarının ortadan kalkacağını ifade eden Demir, bu nedenlerle, soruların yüzde 20'sini açıklama kararı aldıklarını hatırlattı.
İsteyen aday inceleyebiliyor
İsteyen adayın zaten soru kitapçığını ÖSYM'ye gelerek inceleyebildiğini anlatan Demir, "Ancak bakıyoruz ki Danıştay bunun yeterli olmadığını düşünüyor. Biz buna katılmamakla beraber, Danıştay'ın yürütmeyi durdurma kararını uygulayacağız" diye konuştu.
Demir, Danıştay'ın bu kararından dönmesini ümit ettiklerini ve nihai kararında, ÖSYM'nin soruları açıklamamadaki gerekçelerini anlayacağını düşündüklerini belirtti.
Hukukun kararına saygı duyacağız
Bunun, hak arama hürriyetini, şeffaflığı veya hesap verebilirliği engelleme olmadığının altını çizen Demir, sözlerini şöyle sürdürdü:
"O kararını verinceye kadar, tabii ki biz hukukun kararına saygı duyarak bunu uygulayacağız. Bu doğrultuda, ÖSYM Yönetim Kurulu, şu kararı verdi: Saat 13.10 itibarıyla sınav bittikten sonra, telif haklarıyla beraber, ücretsiz, herhangi bir telif hakkı beklentisi olmaksızın, isteyenin görüntülü, sesli yayınlamasına müsaade eder vaziyette soru kitapçığının yüzde 20'sini yayınlayacağız. Öte yandan sonuçlar açıklandığı gün, her aday ÖSYM'nin aday işlemleri sistemine girerek, kendi cevap kâğıdını ve kendi soru kitapçığını inceleyebilecek. Bu sayede yasal itiraz süresi, dava süresi boyunca da bu incelemeyi yapabilecek. Herhangi bir endişesi, düşüncesi varsa yasal yollarla düzeltme yoluna gidecek. Biz asla hak arama hürriyetine karşı değiliz, asla sorularımızı gizlemiyoruz, asla sorularımızı kamuoyu denetiminden kaçırmıyoruz."
Tek arzularının sınavlarımızdaki ölçme kalitesini iyileştirmek ve eşdeğer sınavlarda tekrar kullanabilmek olduğunu belirten Demir, adayların sadece soru ezberleyerek sınava hazırlanmalarını önüne geçerek eğitime katkı vermek istediklerini vurguladı.
Telif hakkı kimseye verilmiyor
ÖSYM'nin yüzde 20 dışındaki soruların hiçbirinin telif hakkını hiç kimseye vermediğine dikkati çeken Demir, bu soruların ÖSYM'nin telif hakları kapsamında korunduğunu hatırlattı.
Soruların hiçbir yerde ve ortamda paylaşılamayacağına dikkati çeken Demir, "Sadece adayların, Danıştay'ın iddiası doğrultusunda, haklarını aramalarına imkân sağlamak, şeffaflığı tesis etmek için açıklıyoruz. Bu sorular, ÖSYM'nin telif hakları kapsamındadır. Adayların AİS'e girerek edindikleri sorular, ÖSYM'nin telif haklarıyla korunmuş sorulardır. Adayların bu soruları baslı olarak, sözlü olarak, görüntülü olarak paylaşmaları yasaktır. Telif hakları kapsamında bunları takip ederiz ve yasal işlem yaparız" şeklinde konuştu.
Demir, 2014 yılındaki soruların yayınlanıp yayınlanmamasına ilişkin Yönetim Kurulunca bir komisyon oluşturulduğunu, çalışmaların neticesinin de kamuoyuyla paylaşılacağını sözlerine ekledi.
YGS soruları 10 gün boyunca görülebilecek
Öte yandan ÖSYM, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS), sorularının yüzde 80’inin, sonuçlarının açıklanmasından sonra, 10 gün süreyle, Aday İşlemleri Sistemi üzerinden erişime açılacağını bildirdi. ÖSYM’nin internet sitesinde yer alan açıklamada, Anayasa Mahkemesi’nin 4 Aralık 2014’te, soruların Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamından istisna sayılmasına ilişkin düzenleme hakkında iptal ve yürütmeyi durdurma kararı verdiği hatırlatıldı. Gerekçeli iptal kararının henüz Resmi Gazete’de yayımlanmadığına dikkat çekildi.
Kararın, sınavlardaki sorulara ilişkin, Kanun kapsamında başvuru sahibine bilgi edinme hakkı tanıdığına işaret edilerek, bu kararın soruların internet sitesinde yayımlanmasını zorunlu kılmadığı vurgulandı.
Açıklamada, “Soruların Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun gösterdiği yollardan biriyle erişime açılması yönündeki kararı, zorunlu olarak doğrudan yayımlanması gerektiği gibi algılamak doğru değildir” ifadesine yer verildi.
Hukuka aykırı değil
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun, “güvenlik açısından özel ortamlarda muhafaza edilen soru kitapçık ve cevap anahtarlarının, erişiminde özel yollarının tercih edilebileceği” ve “belgelere dair taleplerde de belgenin yerinde incelenmesinin sağlanmasının geçerli olabiliceğine” ilişkin kararları da yer alan açıklamada, bu kapsamda, özel erişim yollarından belgenin yerinde incelenmesi ve not alınmasına imkan sağlanmasının, hak arama hürriyeti, açıklık ve şeffaflık açısından da hukuka aykırı olmadığı belirtildi.
Sınavlarda fırsat eşitliğini zedeleyecek nitelikte bir yıl zor, diğer yıl kolay değil de eşit güçlükte sorular yöneltebilmenin önemine işaret edilerek, gerek bu durumun gerekse “yabancı dil sınavları ile başlanıp yaygınlaştırılacak elektronik ortamda randevulu sınav sistemine uygun çok sayıda eşdeğer soru oluşturmak, artan sınavlar karşısında gerekenden çok daha fazla detay içeren güç soruların sorulmasının önüne geçmek, milli eğitim sisteminin kangren hali olan ‘sadece sınava yönelik’ çalışmayı engelleyerek konuya odaklı çalışmayı teşvik etmenin”, soruların yayımlanmamasının gerekçelerinden sadece birkaçı olduğu vurgulandı.
Dershanelerin, ezberciliğe sevk ettiği ve eğitim sistemine zarar verdiği gerekçesiyle dönüştürüldüğü savunulan açıklamada, soruların tümümün yayımlanmasının, dershanelerin başka suretlere bürünerek çalışmasına teşvik anlamına geleceği belirtildi.
”Kişisel ya da toplu her türden paylaşım yasak olacak”
Eğitim sisteminin geleceği açısından sadece soru çözmeye odaklı bir nesil yetiştirmenin, büyük bir sorun olacağının altı çizilen açıklamada şöyle denildi:
“2015-YGS’de sorulan soruların (160 soru) alanlar gözetilerek rastgele seçilen yüzde 20’si (32 soru) sınavın tamamlanmasından hemen sonra tüm telif hakları bedelsiz devredilerek, tüm adayların ve ilgililerin erişimine ÖSYM’nin internet sitesinden açılacaktır.
Soruların geri kalan yüzde 80’i de sınav sonuçlarının açıklanmasından hemen sonra, 10 gün süreyle, ÖSYM’nin Aday İşlemleri Sistemi (ais.osym.gov.tr) üzerinden adayların T.C. kimlik numaraları ve kişisel şifreleriyle adayların cevap kağıdı görüntüsü, cevap anahtarıyla birlikte adayların kişisel bilgi edinme amaçlı erişimine açılacak. Bu sorulara ait telif hakları bedelli ya da bedelsiz olarak hiçbir kişi veya kuruluşa devredilmeyecek ve bu soruların kişisel ya da toplu her türden paylaşımı (basımı, yayımı, dağıtımı) yasak olacak, paylaşanlar hakkında 5846 sayılı Kanun kapsamında yasal işlem başlatılacak. 2014-YGS soruları hakkında yapılacak uygulama hakkında ise kamuoyu daha sonra bilgilendirilecek.”