Atatürk hatıralı miras
Güncelleme Tarihi:
Mustafa Kemal Atatürk’ün 4 Temmuz 1929’da hasat zamanı kullandığı harman makinesi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde saklanıyor.
Daha önce üniversite bünyesindeki müzede sergilenen harman makinesi, binanın depremden zarar görmesinin ardından ziraat fakültesinin dersliklerinde korunuyor. Makinenin en önemli özelliği 1929 yılında Atatürk tarafından kullanılmış olması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknolojileri Bölümü Tarım Makineleri Ana Bilim Dalı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bülent Çakmak, “Bizim korumaya aldığımız makinenin 1929 yılında Atatürk’ün hasat zamanı Atatürk Orman Çiftliği’ne gittiğinde bindiği araç olduğunu düşünüyoruz. Çünkü makinenin hikayesi ve zaman içindeki yolculuğu bize bunu anlatıyor” dedi.
Fotoğrafta Atatürk’ün şapkası ve takım elbisesiyle olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Çakmak şöyle konuştu:
”Bahsettiğimiz biçme harman makinası, ekini biçmek için kullanılıyor. Atatürk’ün makine üstündeki fotoğrafı 4 Temmuz 1929’da çekilmiş. Aynı gün Atatürk Amerika'dan gelen bir büyük elçiye Atatürk Orman Çiftliği’ni gezdiriyor. Bu ziyaretin Amerika’nın Bağımsızlık Günü nedeniyle yapıldığını düşünüyorum. Makine aynı dönemlerde birkaç filmde de kullanılmış.
Hayvanların ya da bir traktörün çektiği makinenin üzerinde iki kişi çalışıyor. Önde oturan makineyi yönlendiriyor. Arkada oturan ise biçilen ürünü tarlanın üzerine bırakıyor. 1920’li yıllar için ileri bir teknolojiden bahsediyoruz. Makine bütün hareketini ana tekerleğinden alıyor. Yaptığı işleri tekerlekten aldığı güçle yapıyor. O yüzden de ağır makine olarak geçiyor. Normalde bir işçinin 30 saatte yapabileceği işi 1 saatte yapıyor. Yani düzgün çalışırsa üretim kapasitesi 30 kat artıyor.
Atatürk tarımda mekanizasyona çok önem veriyor ve bununla ilgili bilgileri üreticiye Türkçe olarak aktarmak istiyor. Bu nedenle Atatürk Orman Çiftliği’nde bir pulluk fabrikası kuruyor. Yani 20. yüzyılın başlarında Türkiye’de de modern tarım araçlarının üretimi başlamış oluyor. Ama özellikle bu aracın İngiltere ya da ve Almanya’dan geldiğini düşünüyoruz. Üzerinde üretildiği yere ilişkin bir ibare olmadığı için tam bilmiyoruz ama Alman olma ihtimali daha yüksek.
1922 yılında İzmir’de Bornova Ziraat Mıntıka Mektebi açılıyor. Atatürk Orman Çiftliği’nde kullanılan bazı makineler bu mektebe geliyor. Ancak sonraki yıllarda bu okul kapanıyor. Biz de ilk açılan ziraat fakültelerinden olduğumuz için bize birçok araç miras olarak onlardan kaldı. Fotoğrafları dikkatle inceleyince bu makinenin Atatürk’ün üzerinde ve yanında fotoğraf çektirdiği makine olduğunu görüyoruz. Gerçi üzerinde aynı makine olduğunu gösteren seri numarası gibi bir kanıt yok ama bunlar zaten az sayıda üretilen ve Türkiye’de o tarihte çok nadir bulunan makineler. Dolayısıyla bu makinenin bir benzerini Türkiye’de bulma şansınız yok denecek kadar az. Çok özel bir parça.
Bizim üniversite kapsamında çok eski makinelerin de sergilendiği bir müzemiz vardı. İnsanlığın ilk zamanlarda kullandığı yabadan son teknolojik araçlara kadar 240 parçanın sergilendiği bir müzeydi. 30 Ekim 2020’de meydana gelen deprem sonrası müze binamız hasarı olduğu için yıkıldı. Şimdi yeni binanın hazırlanmasını bekliyoruz. Şu an sınıfta muhafaza ediyoruz. Makine aslında tam anlamıyla çalışıyor sadece bir kayışında hasar var. Bunun sonrasında yeni müze yaklaşımıyla değiştirilmesi ya da yenilenmesi gereken bir parçası ya da bizden istenen bir şey varsa onu yaparak yine müzemizde sergileyeceğiz.”