8. Sınıf Fen Bilimleri Enerji Dönüşümleri konu anlatımı

Enerji dönüşümü iki temel unsur üzerinden ele alınır ve gerçekleşir. Bunlar bitkilerin sağladığı fotosentez ve canlıların gerçekleştirdiği solunumdur. Bu dönüşüm insanlar ve hayvanlar ile bitkiler arasında önemli bir değişim imkanı vermektedir. Bu değişim karbondioksit ve oksijen arasında gerçekleşen dönüşümdür.

 Enerji Dönüşümleri

 Enerji dönüşümleri fotosentez ve solunum üzerinden gerçekleşir. Bunlar kendi içlerinde farklı yöntemler üzerinden devam eder. Şimdi öncelikle fotosentezi ele alalım ve detaylı olarak öğrenirim.

 Fotosentez

 Üreticilerin klorofil kısmında ışık yardımı ile su ve karbondioksit kullanmak suretiyle, besin ve oksijen üretmesi fotosentez olarak bilinmektedir. Bu dönüşümü bir formül üzerinden ele alabilir ve nasıl gerçekleştiğini anlatabiliriz.

 Işık + karbondioksit + su = Besin + Oksijen

 Fotosentez İçin Gerekli Olanlar Nelerdir?

 Fotosentez için gerekli olan bazı etmenler bulunmaktadır. Bitkiler bu etmenleri elde ederek fotosentez gerçekleştirir.

 - Işık

 - Klorofil

 - Karbondioksit

 - Su

 Bu etmenleri bitkiler ele almak suretiyle fotosentez yapar. Daha sonra sonuç olarak besin ve oksijen üretimi sağlarlar.

 Fotosentez Yapan Canlılar

 - Yeşil bitkiler

 - Öglena

 - Mavi - yeşil algler (su yosunu)

 - Siyano bakterileri

 Fotosentez Neden Önemlidir?

 Başta insanlar olmak üzere doğal çevre ve daha pek çok sebepten dolayı fotosentezin önemi çok büyüktür.

 - İnsanların ve hayvanların ihtiyacı olan oksijen üretilir.

 - Dünya etrafındaki karbondioksit önemli oranda azaltılır.

 - Daha fazla bitki oluşumu sağlanır ve hayvanlar için besin ile barınak kaynağı oluşur.

 - Önemli oranda meyve ve sebze üretimi gerçekleşir. Yeşil bitkiler artış gösterir.

 Solunum

 Tüm canlılar yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmesi konusunda enerjiye ihtiyaç duyar. Bu konuda canlıların besin maddelerini parçalamak suretiyle elde ettiği enerji solunum olarak bilinir. Solunum olayı esnasında besin (glikoz) parçalanması gerçekleşir ve bunun sonucunda enerji ATP’ye aktarılır. Bu konuda hem oksijenli hem de oksijensiz solunum gerçekleşmektedir.

 Oksijenli solunum: Mitokondri içerisinde oksijen kullanılmak suretiyle besin yakılarak enerji elde edilmesine oksijenli solunum denir. Bu konuda bilmesi gereken bazı hususlar mevcuttur.

 - Oksijen ile beraber besin tam yandığı için yüksek oranda enerji elde edilir.

 - Mitokondri organeli içerisinde gerçekleşir.

 - Oluşan ATP miktarı oldukça fazladır.

 - İnsanlar, hayvanlar, bitkiler ve bazı bakteriler mantarlar oksijenli solunum gerçekleştirir.

 Oksijensiz solunum (Fermantasyon): Oksijensiz solunum içerisinde besin oksijen kullanılmadan parçalanır. Böylece gerekli olan enerji elde edilir ve yaşam oksijen olmadan devam eder.

 - Oksijensiz solunum sitoplazma içerisinde gerçekleşir.

 - Oluşan enerji miktarı düşüktür.

 - Oksijensiz solunum ile beraber etil alkol ve laktik asit oluşumu gerçekleşir.

 - Maya mantarları ve bazı bakteriler ile beraber insan ve hayvanların çizgili kaslarında görülür.

 - Çizgili kas hücrelerinde yüksek çalışma sebebiyle oksijenin yeterli gelmediği zamanlarda oksijensiz solunum gerçekleşir. Bu da laktik asit yorgunluğuna sebebiyet vermektedir.

 Fotosentez ve Oksijenli Solunum Arasındaki İlişki

 Dünya üzerindeki tüm canlıların büyük bir çoğunluğunu bağlantılı şekilde fotosentez ve oksijen üzerinden ilişkileri bulunmaktadır.

 - Bu konuda fotosentez ve oksijenli solunum arasındaki denklem birbirinden ters şekilde işler.

 - Fotosentez ile oluşan besin ve oksijen solunum için kullanılır.

 - Oksijenli solunum neticesinde oluşan su ve karbondioksit ise fotosentez için kullanılır.

 Bu dönüşüm bitkiler ve hayvan ile insanlar arasında gerçekleşen en temel ihtiyaçtır. Yani kısacası insanlar karbondioksit üreterek bitkilerin fotosentez yapmasına imkan sağlar. Bitkiler ise karbondioksit ve su ile oksijeni kullanarak, oksijen üretir ve insanların nefes almasına olanak verir.