6. Sınıf Sosyal Bilgiler Orta Asya'daki İlk Türk Devletleri konu anlatımı

Türklerin ilk yaşadıkları yer Orta Asya’dır. Orta Asya bugün bilinen Baykal gölü, Obi ve Yenisey nehirleri ve Gobi Çölü arasında kalan bölgenin ismidir. Orta Asya her zaman yaz aylarında çetin sıcaklıkların yaşandığı, kış aylarında ise çetin soğuklukların yaşandığı, kurak, zorlu bir iklime sahiptir. Bu nedenle ve daha birçok nedenle Türkler sıklıkla göç etmişlerdir.

6. Sınıf Sosyal Bilgiler Orta Asya'daki İlk Türk Devletleri Konu Anlatımı

 Orta Asya Türklerin anayurdu olarak bilinmektedir. Birçok Türk devleti sonradan Avrupa’ya göç etmiştir. Göç etmemelerinin nedenleri;

Moğol ve Çin baskısı

Orta Asya’nın çetin hava koşulları

Hayvan hastalıkları

Türk cihan hakimiyeti

Yeni yerler görme isteği

 Orta Asya’daki İlk Türk Devletleri

 İskitler(Sakalar):

Bilinen ilk Türk boyudur.

En önemli hükümdarı ise Alper Tunga’dır.

Tomris Hatun isimli kadın hükümdara sahip olmuşlardır ve bu kadın hükümdara ait kadınlardan oluşan Amazon isimli bir ordu kurulmuştur.

İlk kez atı evcilleştiren topluluktur.

Şu ve Alper Tunga destanları bulunmaktadır.

İranlılar ile yapmış oldukları savaş Şehname’de yer almaktadır.

 Büyük Hun Devleti (Asya Hun Devleti):

Orta Asya’da kurulmuş olan ilk Türk devletidir.

İlk defa tüm Türk boyları bir bayrak altında toplanması sağlanarak siyasi birlik sağlanmıştır.

Bilinmekte olan en önemli hükümdarları ise Teoman ve Mete’dir.

Mete Han kendi döneminde M.Ö. 209 senesinde ilk defa düzenli orduyu kurmuştur. Onluk sistem kullanılarak oluşturulmuş olan bu ordu sistemi günümüzde çok sayıda milletin ordusunun temelini oluşturmuştur.

İpek Yolu isimli önemli ticaret yolunun sahibi olabilmek adına Çinliler ile sıklıkla savaş yapılmıştır ve bu dönemde Çinliler kendilerini koruyabilmek için Çin Seddi’ni yapmışlardır.

İç sorunlar sebebiyle Güney ve Kuzey Hun Devleti olarak ikiye ayrılmışlardır. Çin’in baskısıyla Kuzey Hun devleti Avrupa’ya göç etmiştir. Bunun sonucunda Kavimler Göçü oluşmuştur.

 Kavimler Göçünün Sonuçları:

Roma İmparatorluğu Batı Roma ve Doğu Roma olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

İlkçağ sona erip Orta Çağ başlamıştır.

Avrupa’da bugünkü devletlerin temeli atılmıştır.

Avrupa’da feodalite (derebeylik) ortaya çıktı.

Skolastik düşünce yayılmış ve Hristiyanlık yayılmıştır.

Avrupa Hun devleti kurulmuştur.

 Avrupa Hun Devleti

Kurucusu Balamir olan Avrupa Hun devletinin diğer önemli olan hükümdarları ise Uldız ve Atilla’dır.

Atilla zamanında Doğu Roma’ya seferler düzenlemiştir. Ardından Margos Barışı ve Anatolyus Antlaşmalarını yapmıştır. Ardından Galya ve İtalya’ya seferler düzenlemiştir.

Bozkır Kültürü Avrupa Hun Devleti döneminde Avrupa’yı etkilemiştir. Orta Asya’da Türklerin kültürüyle Latin ve Germen kültürleri etkileşim içinde olmuştur.

 Göktürkler

Ergenekon Destanında yazana göre Göktürk devletinin kurulmasını sağlayan kabile Aşına kabilesidir. Kurucusu ise Bumin Kağan’dır.

İlk defe Türk adını bir devlet adı olarak kullanan devlettir ve ilk defa ikili yönetim teşkilat anlayışını uygulamışlardır. Doğu tarafı Bumin Kağan yönetirken, Batı tarafını İstemi Yabgu yönetmiş ve Batı taraf dış işlerinde Doğu tarafına bağımlı kılınmıştır.

İpek Yolu’nun bir kısmı elde edebilmek için Bizans ile anlaşma yaparak Sasanileri yıkmışlardır.

Çin baskısıyla yıkılan devlet Kutluk İlteriş Kağan tarafından bağımsızlığını ilan ederek ikinci Göktürk Devleti kurmuştur.

 Göktürk Devleti (Kutluklar)

İlk yazılı kitabeler olan Orhun Kitabelerinin yazıldığı devlettir.

Orhun Alfabesini kullanmışlardır. Bu alfabe 38 harflidir.

Uygur Devleti

Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından kuruldu. Karabalgasun’u başkentleri yapmışlardır.

İlk defa Gök Tanrı inancını Baga Kağan zamanında terk etmişler ve Manihaizm dinine inanmışlardır. Manihaizm dininin etkisiyle göçebe yaşamı terk etmişlerdir.

Yerleşik hayata geçiş yaparak, sulama kanalları açıp tarım yapmışlardır.

18 harflik Uygur Alfabesi kullanmışlardı ve ilk defa haraketli matbaa sistemi kullanarak kitaplar yazmışlardır. En önemli eserleri ise Karabalgasun Yazıtlarıdır. Hukuksal belgeleri de yazılı olarak saklamaya başlamışlardır.

İlk kez Türk bir devlet kağıt parayı kullanmıştır.

Anadolu’da da örnekleri olan orta oyunun temeli burada atılmıştır. Minyatür, çini, dokuma, fresk gibi sanat eserleri yapmışlardır.