Sağlık

Tıpta gelişmeler yüzyılı

Yeni bir döneme girerken, geriye bakıp geçmişin muhasebesini yapmak adet olmuştur. Biz de 2000 li yıllara girerken geride kalan yüz yıllık döneme tıptaki gelişmeler açısından bir göz atalım. Tahmin edilemeyecek kadar gelişmelerin olduğu bu dönemin özeti için, bu yıl doğan bir bebeğin 1900 yılında doğan büyük dedesine oranla 30 yıl daha uzun yaşama ümidinin olduğunu belirtmek önemlidir sanırım.

Gerek hekimler ve gerekse hastalar için çok etkili gelişmeler oldu. Tıp, her türlü olaydan ders alarak kendini geliştirme olanağı bulabiliyor. Bu yüz yıllık dönem de bu açıdan oldukça hareketliydi. Öncelikle iki tane dünya savaşı oldu. Ölenlerden, yaralananlardan sakat kalanlardan dersler çıkarıldı. Soğuk savaş yılları, ekonomik çöküşler ve ve refahın bir arada yaşandığı yıllar oldu. Nüfus artışı patlama boyutuna ulaştı. Tıpta uzmanlaşmalar sonucu ekip çalışmaları arttı, öte yandan da teknik gelişmeler devrim yaratacak ölçülere vardı.

Antibiyotikler de bu dönem içinde keşfedildi. Böylece, büyük ölçüde öldürücü olabilen birçok hastalık, hastaneye yatmaya bile gerek olmadan tedavi edilebilir hale geldi.

Koruyucu hekimlik bilinçi gelişti. Uluslararası kuruluşlar sağlık alanında da önemli hizmetler sağladı. Eşgüdümlü koruyucu hekimlik çalışmalarına karakteristik bir örnek olarak Çiçek Hastalığına karşı aşılama kampanyaları gösterilebilir. Yüzyılın başlarında çok sayıda ölüme ya da sakatlığa yol açan Çiçek Hastalığı, tüm dünyada sistemli olarak yürütülen aşılama kampanyaları sonucunda tarihe karıştı. Tüm dünyada herkes aşılı olduğu için hastalık etkeni olan virüs yaşayacak ortam bulamadı ve yok oldu. Artık çocuklar için çiçek aşısı yapılma gereği de kalmadı.

Aşı mucizesi

Çocuk Felci de aynı noktaya gelmek üzere. 2000 yılında bu hastalığın kökünün kazınması hedefi kısa gecikmelerle başarılmak üzere. Aşıların geliştirilmesiyle kızamık, difteri, tetanos gibi bir çok tehlikeli hastalığı önüne geçildi. Siroz ve karaciğer kanseri gibi tehlikeli riskler taşıyan bir çeşit sarılık nedeni olan Hepatit B virüsü için geliştirilen aşı, gelecekte bu hastalığın da ortadan kaldırılması için umut veriyor.

Açık kalp ameliyatları da bu dönem içinde başladı. Gerek kapak değiştirmeleri ve gerekse by-pass uygulamalarıyla tıkalı olan kalp damarlarına çözüm getirilmesi sayesinde milyonlarca insanın ömrü uzadı. Daha kaliteli bir yaşam olanağı buldu.

Kanser alanında da büyük gelişmeler var. Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, emar (MR), endoskopi gibi tetkik yöntemlerinin tıbbın hizmetine sunulması, periyodik sağlık tarama kontrolları bilincinin gelişmesi, erken teşhis olanağı kazandırdı. Ayrıca gelişen cerrahi teknikler, radyoterapi (ışın tedavisi), kemoterapi (ilaç tedavisi) gibi tedavi olanakları da kanser tedavisindeki başarı oranlarını büyük ölçüde arttırdı. Örneğin 1970 öncesi kesin ölüm demek olan lösemi (kan kanseri) ve lenfomalar (lenf kanseri) kemoterapi ve kemik iliği nakli gibi olnaklarla hemen hemen tümden tedavi edilir hastalıklar grubuna girdi.

Bireyler bilinçlendi

Toplumların sağlık bilincinin gelişmesi de ortalama yaşam sürelerini uzattı ve hastalık sıklıklarını azalttı. Kandaki kolesterol düzeyinin düşürülmesi ile damar sertliği sıklığının azaldığının belirlenmesi sayesinde doymuş yağları azaltılmış beslenme alışkanlıklarının yaygınlaşması sayesinde damar sertliği ve buna bağlı sorunlar daha da azalmaya başladı. Bu bilinci en yaygın olduğu Amerika Birleşik Devletleri’nde koroner kalp hastalığı 1972’ye göre yüzde 51 azaldı. Toplumlardaki hijyen bilinci de bulaşıcı ve mikrobik hastalıkların daha az görülmesini sağladı.

Gebelik kontrol olanakları bir felaket haline gelen nüfus artışını kontrol altında tutabilme, herkesin istediği zaman istediği kadar çocuk sahibi olması olanığını yarattı.

Sağlığı bozan etkenler de giderek daha iyi tanınmaya başladı. Örneğin tütün kullanımı ile akciğer kanseri arasında ilişkinin kanıtlanması, gelişmiş ülkelerde daha az tütün kullanımı ve bunun sonucunda akciğer kanserine yakalanma riskinin azaltılmasını sağladı.

Görüldüğü gibi, bu dönem sadece felaketler getirmedi. İnsanların sağlığı ve mutluluğu için önemli gelişmeler kaydedildi.

2000’li yılların her türlü felaketten uzak sağlık ve mutluluk dolu günler getirmesini dilerim.