Sırbistan ve Kosova arasında tansiyon tırmanıyor! Uzmanlar değerlendirdi: Çatışma çıkarsa tüm bölgeye yayılır

Kosova'nın kuzeyinde meydana gelen silahlı saldırı ve Sırbistan'ın genelkurmay başkanını sınır bölgesine göndermesinin ardından iki ülke arasındaki gerilim zirveye tırmandı.

ORDUYA 'HAZIR OLUN' TALİMATI

Sırbistan ile Kosova arasında haftalarca tırmanan gerilim sonrasında, Sırbistan Savunma Bakanı Milos Vucevic, dün Sırp ordusuna ‘en üst düzeyde savaş hazırlığında’ olma talimatı verildiğini duyurdu.

Savunma Bakanı Vucevic, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in emriyle ilgili dün yaptığı açıklamasında “Sırbistan Cumhurbaşkanı, Başkomutan olarak bu gece Sırp Ordusu’na, silahlı kuvvet kullanma düzeyi olan en üst düzeyde savaş hazırlığında olma talimatı verdi” ifadelerini kullandı.

Vucevic sözlerine şöyle devam etti;

“Bu bizi Sırp Silahlı Kuvvetleri tarafından yürütülen, Sırbistan'ın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini koruyan, tüm Sırbistan vatandaşlarını koruyan, yaşadıkları her yerde Sırplara karşı terör ve terörizmi önleyen en yüksek eylem seviyesine yükseltiyor.”

İçişleri Bakanı Bratislav Gasic de Vucic’in talimatı çerçevesinde 26 Aralık akşamı itibarıyla polise “hazır ol” emri verildiğini duyurdu. İçişleri Bakanlığı’na bağlı tüm birimlere emrin ulaştırıldığını açıklayan Gasic, polis ve jandarmanın Genelkurmay Başkanının komutasında harekete hazır olacağını açıkladı.

Kosova'nın kuzeyine kurdukları barikatlarda 18 gündür nöbet tutan Kosovalı Sırplar, Kuzey Mitrovica'da yeniden barikat kurdular.

YOLLARI KAPATTILAR

Kosovalı Sırplar, NATO ve Avrupa Birliği'nin (AB) barikatları kaldırma çağrısına kulak vermeyerek, Kuzey Mitrovica'daki Knjaz Milos Sokağı'nı içi taş ve kum dolu kamyonlarla kapattı.

Sırp medyasında yer alan haberlere göre, dün gece itibarıyla kurulan barikat, şehir merkezine kurulan ilk barikat olma özelliği taşıyor.

Söz konusu barikatın kurulduğu bölgede yayaların geçişine izin verildiği ancak araç geçişleri için tali yolların kullanıldığı aktarıldı. 

Kasım ayında görevinden istifa eden eski Sırp polis memuru Dejan Pantic'in gözaltına alınması üzerine 18 gün önce Kosova'nın kuzeyine barikatlar kuran Kosovalı Sırplar, gözaltına alınan Sırpların serbest bırakılmasını ve Kosova Özel Polis Birliği'nin (ROSU) ülkenin kuzeyinden çekilmesini talep ediyor.

KOSOVA BAŞBAKANI: BARİKATLAR KALDIRILMAZSA BİZ KALDIRIRIZ

Kosova Başbakanı Albin Kurti,"90’lı yıllarda Bosna ve Hırvatistan'da barikat kurarken yaptıkları hataları tekrarlamaktan başka bir şey bilmiyorlar. Yani bir şekilde sadece kendilerini nasıl tekrar edeceklerini biliyorlar. Başarısız olacaklarını düşünüyorum" dedi.

Ülkenin kuzeyinde eskisine nazaran daha fazla yerel polis olduğunu da söyleyen Kurti, NATO’nun Kosova’daki Barış Gücü'nün (KFOR) barikatlara müdahale etmemesi durumunda barikatların Kosova polisi tarafından kaldırılacağını belirtti.

Barikatların kaldırılması için KFOR’un kendilerinden süre istediğini, dolayısıyla yolları açmak ve hareket özgürlüğünü sağlamak için barikatların kaldırılmasında gecikme olduğuna dikkat çeken Kurti, “Eğer KFOR barikatları kaldıramazsa o zaman biz yapmak zorunda kalırız. Çünkü barikatlar esas olarak kuzeydeki Sırpları engelliyor. Bu durum anayasaya ve hukuka aykırıdır. Bir nevi hükümete yapılan baskıdır. Ama her şeyden önce hareket özgürlüğüne aykırıdır" ifadelerini kullandı.

UZMANLAR CNN TÜRK EKRANLARINDA DEĞERLENDİRDİ

Uzmanlar bölgedeki gerilimi, tansiyonun neden yükseldiğini CNN Türk ekranlarında değerlendirdiler. 

CNN TÜRK'te Büşra Arslan'ın sunduğu Mercek Altında programında Nişantaşı öğretim üyesi Dr. Ali Semin ve Emekli Kurmay Albay Ünal Atabay, Sırbistan-Kosova arasındaki gerginliğini değerlendirdi.

'BALKANLARDAKİ SORUN BARUT KOKUYOR'

Emekli Kurmay Albay Atabay konuya ilişkin açıklamasında, " Öteden beri bu etnik çatışmalara müsait bir coğrafya. 50 yıldır Balkanlar bu etnik çatışmalara sahip olur. “Balkanlar'da çatışma çıkar, herhangi savaş çıkmaz” diyemeyiz. Bu tür hafife alınan tartışmalar, çatışmaları tayin edebiliyor. Sınır sorunları, etnik kökene dayalı grupların başka toprakta kalması gibi sorunlar var. Öteden beri Sırp milliyetçiliği tehdidi var. Bu Sırp milliyetçiliği diğer ülkelerdeki milliyetçiliği artırıyor. Durum buyken çatışma riskini artırıyor." ifadelerini kullandı ve şöyle devam etti;

"Kriz nereden çıktı. Kosovalı vatandaşlar oy kullansın istiyor. Kosova toprakları içerisinde araç plakanızı Sırbistan'dan alıyorsunuz. Böyle bir şey olabilir mi? Bu tür teknik sorunlar var. Esas mesele Ukrayna-Rusya savaşına, dünyadaki kutuplaşmaya dayanıyor. Sırbistan'ı AB'ye almak üzere Sırbistan'ın üzerinden Rusya kartını almak istiyorlar. Bunu yapmak için de Kosova ve Sırbistan arasındaki sorunu halletmek istiyorlar. Bu al ver üzerinden bazı görüşmeler var. Ayrıca bu iki ülke arasında AB'de normalleşme görüşmeleri 2013'ten beri devam ediyor. Öte yandan Sırbistan, Rusya kartını AB'den aldıktan sonra Balkan'da güçlenecek. Aslında Balkanlar sorunu kısa sürede çözülecek gibi görünmüyor. Barut kokuyor. Yine Bosna Hersek'te de istikrar yok. Sırp milliyetçiliğinin Balkanlar ve Avrupa'da yarattığı tehdit var. Kosova'da da bunu görüyoruz. Kosova halkı tarihten beri Sırplar tarafından egemenliği görülmüyor."

"POTANSİYEL OLARAK ÇATIŞMA RİSKİ VAR"

Nişantaşı Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Ali Semin ise şöyle konuştu;

"Konunun tarihsel bir boyutu var. 13. yüzyıldan beri devam eden bir süreç 1990'dan itibaren bu Slav milliyetçiliğinin tetikleyip, 98’de çatıştıklarını görmüştük. Şimdi farklı bir süreç var. Ancak amaç Rusya'nın gücünü kırmak. Kosova'nın kendi toprağı olduğunu ve bu toprağını alma çabası olduğunu, Kosova'nın da Batı destekçisi olduğunu görüyorsunuz.

AB odaklı bakmak gerekiyor. Çünkü üyelik sürecinin devam etmesi ve AB'nin bu süreci destekler mi? Ayrıca NATO faktörü var. AB ve Batılı ülkeler, Sırbistan üzerindeki Rusya'yı uzaklaştırma amaçları var.

Rusya'nın Ukrayna'ya savaş başladığında gözlerinde sürekli Balkanlar'da olacağını, Batıyı cezalandırmak ve Balkanlar'da etnik savaş çıkarmaya çalıştığını uzmanlara sorduğunuzda göreceksiniz. Önümüzdeki süreçte buradan bir çatışma başlar mı? Evet bu potansiyel var. Eğer bunun önüne BM, AB ve NATO geçmezse bu çatışma gerçekleşebilir. Rusya kontrolünden Sırpları çıkarmak isterken Kosova'yı Rusya'ya yem etmemeleri gerekiyor.

TÜRKİYE'NİN ROLÜ NE OLUR?

Atabay Türkiye'nin olası bir çatışmadaki rolünü ise şu şekilde değerlendirdi;

Burada, Balkanlar'da çıkacak bir çatışma Türkiye'yi yakından ilgilendirir. Burada güç bulundurmak, taraf tutmaya kadar Türkiye'yi çekebilir. Sadece Kosova-Sırbistan arasında bu çatışma kalmaz,  bölgeye yayılır. Kasıp kavurur. Fitili ateşlediğiniz zaman bir anda yayılır. Bunu geçmişte gördük.

Ama Türkiye, böyle bir çatışmanın içerisine girilmemesi yönünde rolü olabilir. Bizim Sırbistan, Kosova ve Bosna Hersek'le ilişkilerimiz iyi durumda. Buradaki olası bir savaştan ziyade, AB de Türkiye'nin iş birliği yapacağı bir fırsat olabilir. Almanya ve Fransa da barış görüşmelerini sürdürüyorlar.

BU İLK GERİLİM DEĞİL

Sırp ordusu geçen ay da Sırbistan hava sahasına insansız hava araçlarının girdiği iddiasıyla teyakkuza geçirilmişti

Daha önce de Kosova yönetimi, Sırbistan’ın Kosova vatandaşlarına yönelik uygulamalarına karşılık olarak mütekabiliyet esasları çerçevesinde Sırbistan plakalı araçların trafiğe çıkışını yasaklama kararı almış ve 1 Kasım tarihi itibarıyla bu araçların sürücülerini ikaz etmeye başlamıştı.

Kosova, tartışmalı plaka sahiplerinin 21 Kasım’dan itibaren 21 Ocak 2023’e kadar 150 euro para cezasına çarptırılacağını, 21 Ocak-21 Nisan 2023 tarihleri arasında test plakalarının verileceğini, plakaları değişmeyen araçların 21 Nisan 2023’den itibaren trafiğe çıkışının tamamen yasaklanacağını açıklamıştı.

Plaka kararıyla ilgili olarak Kasım ayı sonunda Avrupa Birliği'nin arabuluculuğunda anlaşma yapılmış; Kosova yönetimi plakalarını değiştirmeyenlere ceza verilmesi planından geri adım atmıştı.

Sırbistan da Kosova'daki kentlere yeni plaka vermeyi durdurmayı kabul etmişti.

NATO ASKERİ VARLIĞINI ARTIRDI

NATO'nun Kosova'daki barış gücü KFOR da son haftalarda bölgedeki varlığını artırdı.

Kosova'nın yaklaşık 1,8 milyonluk nüfusunun yüzde 92'si Arnavut, yüzde 6’sı Sırp. Ülkede Türk nüfus da bulunuyor.

Kosova, 1998-1999'daki savaşın ardından Sırbistan'dan ayrıldığını açıklamış, 2008'de ise bağımsızlığını ilan etmişti.

Sırbistan, Kosova'yı bağımsız bir ülke olarak tanımıyor ancak ilişkileri normalleştirmek amacıyla 2013'te imzalanan anlaşma uyarınca Kosova yönetimini tanıyor.

Kosova, 100’den fazla ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınıyor, bu ülkeler arasında Sırbistan, Rusya ve Çin yok.

Türkiye, Kosova'nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olmuştu.