İsrail’de sağ dönem! Netanyahu dönüyor... Radikal sağ sıçradı

İsrail’de son dört yılda yapılan beşinci erken genel seçimin ilk sonuçları sağcı eski Başbakan Binyamin Netanyahu’yu iktidara yaklaştırdı. Netanyahu’nun partisi Likud ve koalisyonu sandık çıkış anketlerine göre ilk sırada yer alırken, sağcı lider, “Nihai sonuçları bilmiyoruz, ancak sonuçlar sandık çıkış anketlerine göre çıkarsa, milli bir hükümet kuracağım” dedi. Netanyahu’nun bir numaralı rakibi merkezdeki Yesh Atid partisinin lideri Başbakan Yair Lapid ise “Hiçbir şeye karar verilmiş değil, sabırla nihai sonuçları bekleyeceğiz” dedi.

LİKUD BİRİNCİ OLDU

İlk sonuçlara göre Netanyahu’nun partisi Likud’un başını çektiği sağ blok, 120 sandalyeli İsrail parlamentosu Knesset’te hükümeti kurabilmek için gerekli 62 sandalyeye ulaşmış durumda. Bu sayının 65’e çıkabileceği belirtiliyor. Kesin olmayan sonuçlara göre Likud, 31 milletvekili çıkararak seçimi birinci tamamladı. Netanyahu liderliğindeki blok, dindar ve aşırı sağcı Yahudi siyasilerden oluşmasıyla dikkati çekiyor.

‘BEN KRAL DEĞİLİM’

Netanyahu, partisi Likud’un sandık çıkış anketlerine göre mecliste en fazla sandalyeyi kazanan parti olması üzerine “büyük bir zaferin eşiğinde” olduklarını söyledi. Netanyahu, önceki gece Batı Kudüs’te destekçilerine yaptığı konuşmada, “Ben kral değilim, seçilmeye ihtiyacım var ve bu sizin sayenizde oldu” dedi. Kalabalık ise Netanyahu’nun ‘Bibi’ lakabıyla ‘Kral Bibi’ diye tezahüratta bulundu.

MERKEZ 54’TE KALDI

Buna karşın Başbakan Yair Lapid liderliğindeki liberal “Değişim Koalisyonu” isimli blokta yer alan Benny Gantz’ın öncülüğündeki Ulusal Birlik Partisi seçimleri dördüncü sırada tamamlayarak meclise 12 milletvekili gönderdi. İsrail Evimiz, soldaki İşçi Partisi ve İsrail vatandaşı Filistinlilerin partisi Birleşik Liste 5’er milletvekili çıkardı. Sol parti Meretz ise seçimlerde 4 milletvekili elde etti. Sandık çıkış anketine göre Lapid liderliğindeki Değişim Koalisyonu’nda yer alan partiler, toplamda 54 sandalyeye ulaştı. İki blokta da yer almayı reddeden İsrail vatandaşı Filistinlilerin partisi Ortak Liste, Mecliste 4 sandalye elde etti. Arap partisi Balad’ın (Tecemmu) ise yüzde 3.25’lik barajı geçemediği belirtiliyor.

‘ASIL KAZANAN DİNİ SİYONİSTLER’

Seçimlerin en çarpıcı sonucu ise Netanyahu’nun partisi Likud ile hareket eden aşırı sağ partilerin yükselişi oldu. Bu blokta yer alan aşırı sağcı “Dini Siyonizm Partisi” sandalye sayısını neredeyse ikiye katlayarak 15 milletvekiliyle yarışı üçüncü bitirdi. Filistinlilere karşı söylemleriyle eleştirilen aşırı sağcı Bezalel Smotrich ve Itamar Ben-Gvir’in bulunduğu Dini Siyonizm Partisi son seçimlerde en fazla yükseliş yapan parti oldu. Ben-Gvir, Dini Siyonizm Partisi bileşenlerinden “Otzma Yehudit” (Yahudi Gücü) adlı oluşumun lideri konumunda.

TARTIŞMALI BİR İSİM

Netanyahu’nun koalisyonunda yer alması beklenen Ben-Gvir, radikal sağcı görüşlere sahip. Filistinlileri vuran İsrail güvenlik güçlerine dokunulmazlık verilmesini, yargıç atamalarında hükümete daha fazla yetki verilmesini istiyor. Düne kadar 1994’te Batı Şeria’da bir camide 29 kişiyi öldürerek katliam yapan Baruch Goldstein’in portresi evinde asılıydı. Hukukçu Ben-Gvir (46), seçim sonrası “Ülkemizin efendisi olma zamanı geldi” diye açıklama yaptı.

ESAS GALİP ONLAR

İsrail’de siyasi gözlemciler seçimin esas galibinin ‘Ben-Gvir’in siyasi çizgisi’ olduğunu söylüyor. Bar-Ilan Üniversitesi’nden siyaset bilimci Julia Elad-Strenger, “Seçimin büyük galibi Ben-Gvir’dir. Ultra Ortodoksluktan, Likud’dan, tabii ki yeni genç seçmen ve kararsızlardan destek topladı” dedi.

EN UZUN SÜRE İKTİDARDA KALAN İSRAİL BAŞBAKANI

- 73 yaşındaki Netanyahu, Tel Aviv doğumlu. Asker kökenli olan Netanyahu, 1973’te Yom Kippur Savaşı’nda özel operasyonlarda yer aldı. Yüzbaşı rütbesiyle aktif görevden ayrıldı.

- Savaştan sonra ABD’de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) mimarlık lisansı, MIT Sloan İşletme Fakültesi’nden de yüksek lisans derecesi aldı. Netanyahu, 1984-1988 arasında da İsrail’in BM Büyükelçisi görevini yürüttü.

- 1993’te Likud’un başına geçen Netanyahu, 1996-1999 arasında İsrail Başbakanı oldu. Daha sonra 2009-2021 arasında yeniden Başbakan olarak 12 yıl kesintisiz görevde kaldı. Ülkede en uzun başbakanlık görevini yürüten siyasetçi oldu.

- Geçen yıl koltuğunu kaybeden Netanyahu hakkında iktidarı sırasında yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle çeşitli davalar açılmıştı. Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olmuştu.