'Seksi mi yemeğimi tercih edersiniz'

New York Sağlık Dairesi'nin aldığı karar son anda mahkemeden dönmezse 31 Mart 2008 itibariyle 'fast-food'( şipşak gıda) denilen lokanta zincirleri, mönülerindeki yemeklerin kalori miktarını açıklayacaklar. Bu uygulama şimdilik 'fast food' sınıfında ana gıdası hamburger olan Burger King, McDonald's, Wendy ile Ruby Tuesday ve Applebee lokanta zincirleri için geçerli.

New York'un 23 bin lokantası içinde sayıları ancak yüzde 10 oranında. Yukarıda 'şimdilik' dememizin nedeni Sağlık Direktörü  Thomas Frieden'den kaynaklanıyor. Freiden "Amerika'da tırmanışı önlenemeyen en büyük sağlık sorunu aşırı şişmanlık ve obez. Yalnızca New York'ta nüfusun yüzde 56'sı bu illetten mustarip. Halkımız 'fast-food' lokantalarında kalori sayısını bilmeden yedikleriyle, yağ deposuna dönüşüyorlar. Uygulamaya bu gıda zincirlerinden başlayıp sonra tüm lokantalara taşıyacağız. Hedefimiz bir numaralı halk düşmanı olan obeze karşı insanlarımızı uyarmak." diyor.

Nedir bu sorun? Obez vücutta aşırı yağ birikimi anlamına geliyor. Şişmanlık ise obezden bir adım geride, yağla birlikte kemikler ve kasların oluşturduğu cüsseli bedenlerin tarifi. Amerika'da 308 milyonluk nüfusun yüzde 58'i şişman, 3 milyonu ürkütücü dereceye ulaşmış 43 milyon insan obez. Tıp çevreleri son beş yıldır yetişkin her 10 kişiden dördünün obez olduğunu, 25 yaşından yukarı her 10 kişide sekizinin aşırı şişman sınıfına girdiğini bildiriyorlar. Uzmanlar ayrıca yeni kuşakların giderek irileştiğini vurguluyor.

Fazla kilolu insanlar ciddi sağlık sorunlarıyla yaşıyorlar. Yetişkinler arasında yüzde 76 oranında şeker hastalığı, yüzde 70 kalp ve solunum hastalıkları, yüzde 42 göğüs ve barsak kanseri, yüzde 30 safra kesesi büyümesi, yüzde 26 yüksek tansiyon hep aşırı kilolar ve obezle bağlantılı. Ülke ekonomisine obez'in getirdiği mali yük yılda 150 milyar dolar.

Bu karanlık tablonun ardında Amerikalıların yiyeceğe karşı engelleneyen tutkunluğu yatıyor. New York Sağlık Dairesi Direktörü Frieden yetişkin vasat bir insanın günlük yaşam fonksiyonlarını yerine getirmesi için 2000-2200 kaloriye ihtiyacı olduğunu ifade ederken halkın bu rakamın iki mislini tükettikleri gıdalardan aldıklarını söyleyerek obez olduklarına işaret ediyor. Bu bağlamda Sağlık Dairesi'nin şipşak gıda zincilerini niye ilk hedef aldığı ortaya çıkıyor. Burger King'de erimiş peynirli hamburger, orta boy bardakta Coca Cola ve bir avuç kızarmış patatesin getirdiği kalori 2,120. Günlük limitin üstünde. Starbucks'da üstü kremalı Cafe Mocha 770 kalori. Günlük kotanının üçte biri. Yanında bir dilim pasta olursa kaloriler ikiye katlanıyor. Çabuk gıda zincirleri mönülerinde kalori sayısını açıkladıklarında insanlar rakamların ışığında daha dikkatli yemesini öğrenecek, ciddi hastalıklara sebeb olan beden yağlanmasına karşı tedbirli olacaklar. "Kaybettiğinde kazanacaksın" gibi bir tanımlama ile kilo kaybı, sağlık kazanmasına yol açacak.

Başlıca çözüm yemek tutkusunu köreltmeye dayanıyor. Bu kolay bir iş değil Amerika'da. Bolluklar ülkesinde insanların başlıca merakı yemek yemek. Bir ankette "Seksi mi yemeği mi tercih edersiniz?' sorusuna Amerikalıların çoğunluğu 'yemek' cevabını verdi. Geçen hafta bir dergide Amerika'nın ünlü et lokantaları hakkında bir tanıtım yazısını okurken inanmakta zorlandım. Teksas'ta A.J. Steakhouse adlı et lokantası ''Bitirdiğiniz takdirde para ödemeyeceksiniz'' diye mönüye koyduğu biftek 5 kilo 800 gram. Deneyen birisi 4 kilo 38 gram yedikten sonra pes etmiş. 'Taste of Texas' adlı bir diğer lokantada garsonlar sığırın kaburga kısmını masaya getirip müşterinin istediği kadar pirzolayı kesip önünde kızartıyorlar. Gregory Seafood Factory'de 4 kiloluk sığır bifteği ''60 dakika hepsini tüketirsen tarihe geçersin'' diye mönülerinde anons yapıyorlar.

Böylesine boğazına düşkün bir ülkede kalori insanların kalori sayarak geleneksel yemek tarzını değiştireceklerine düşünmek hayal görünüyor.