3 üniversitede İsrail krizi... Filistin protestoları ABD’de akademiyi böldü

İsrail’in Gazze’de 7 Ekim’den beri sürdürdüğü katliama karşı ABD’nin en seçkin eğitim kurumları olarak adlandırılan Ivy League (Sarmaşık Ligi) üniversitesi kampüslerinde devam eden protestolarda savaş karşıtı öğrenciler tarafından atılan sloganlar ülkeyi karıştırdı.

‘YAHUDİ SOYKIRIMI’ SORUSU

Anti-semitizm ve Yahudi karşıtlığı yapıldığı gerekçesiyle Harvard, Pensilvanya ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün (MIT) rektörleri geçen hafta ABD Temsilciler Meclisi Eğitim ve İş Gücü Komitesi’nde ifade vermek üzere oturuma davet edildi. Cumhuriyet Partili Vekil Elise Stefanik, Pensilvanya rektörü Elizabeth Magill’e “Yahudilere soykırım çağrısı yapmak zorbalık mı teşkil eder yoksa taciz mi” sorusu sorunca Magill, “Şahsa yönlendirilmiş, şiddetli ve yaygın ise tacizdir” demişti. Stefanik, “Yani cevabınız evet mi” diye sıkıştırmış, rektör de “Bu bağlama bağlı bir karar, sayın vekil” deyince Washington’da siyaset ve ülke genelinde akademi dünyası karışmıştı.

SLOGAN ATMAK YASAK MI

Filistin yanlısı göstericilerin aylardır attığı “Nehirden denize Filistin özgür olacak” sloganının bazı kesimler tarafından Yahudi karşıtlığı olduğu ve soykırıma çağrı anlamı taşıdığı iddia edilmişti. Dünyanın en geniş kapsamlı ifade özgürlüğü haklarına sahip olmakla övünen ABD’de sadece bir slogan atmanın suç olup olmadığı tartışması ise sürüyor.

LOBİLER AYAĞA KALKTI

Hafta boyu İsrail yanlısı lobiler, Kongre üyeleri ve akademiden tepki alan Magill, cumartesi günü istifa etmek zorunda kalmıştı. Magill, istifa açıklamasında, “Bu olağanüstü kurumun rektörü olarak hizmet etmek benim için bir ayrıcalıktı. Pensilvanya Üniversitesi’nin hayati misyonlarını ilerletmek için öğretim üyelerimiz, öğrencilerimiz, personelimiz, mezunlarımız ve topluluk üyelerimizle birlikte çalışmak bir onurdu” dedi. Magill’in halefi henüz belli olmazken Pensilvanya Üniversitesi Yönetim Kurulu’nun geçici başkanlığına Kuzey Amerika Yahudi Federasyonları Başkanı Julie Platt geçici olarak getirildi. Daha önce başkan yardımcısı olarak görev yapan Platt’ın kampüsteki anti semitizm sorununa odaklanmasının beklendiği belirtildi.

DİĞER REKTÖRLER DE HEDEF

Aynı Kongre komitesi oturumuna katılan ve aynı soruyu cevaplandırması istenen Harvard Üniversitesi Rektörü Claudine Gay de İsrail lobisinin ateşi altında. Yahudilere soykırım çağrısının üniversitenin kurallarına aykırı olup olmadığı sorulduğunda Gay de aynı şekilde “Olabilir. Bağlama göre değişebilir” cevabı vermişti. Gay üzerinde baskılar çığ gibi büyürken Harvard’da görev yapan 500’den fazla öğretim üyesi rektörü savundu. Kongre’de ifade veren bir diğer Sarmaşık Ligi üyesi Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Rektörü Sally Kornbluth da lobinin hedefinde.

ABD BASINI REKTÖRLERE YÜKLENDİ: “MASKELERİ DÜŞTÜ”

Üç rektörün Kongre Komisyonu’nda yaptıkları açıklamalar, ABD kamuoyunu meşgul etmeye devam ediyor. Son olarak Wall Street Journal gazetesinin başyazısında, üç rektör, “Amerikan değerlerinin altını oymakla” suçlanan ABD’deki ilerici politik çevrelerin bir parçası olarak eleştirildi. Rektörlerin Kongre oturumundaki ifadeleriyle “ikircikli” bir tavır sergiledikleri ve oturumun Amerikan akademisindeki “entelektüel ve siyasi yozlaşmanın maskesini düşürdüğü” yorumu yapıldı. ABD’deki birçok yüksek öğrenim kurumunun “Amerikan ilkelerinin altını oyan görüşleri beslediği” iddia edilirken, bu soruna “acil müdahale gerektiği” savunuldu.

4 SORUDA GERİLİM

1- KRİZ NASIL BAŞLADI?

İsrail ve Hamas arasındaki savaşın başlamasından kısa bir süre sonra, ABD’nin Harvard, Stanford, MIT, Pensilvanya Üniversitesi gibi en prestijli okulları dahil olmak üzere birçok yükseköğrenim kurumunda, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi’ne yönelik orantısız saldırılarını protesto eden öğrenci gösterileri düzenlenmeye başladı. Gösterilerde öğrencilerin İsrail’i soykırım yapmakla suçlayan afişler ve pankartlar kullanması, üniversitelerin büyük bağışçılarında rahatsızlık yarattı. Özellikle İsrail bağlantılı büyük fonların ve şirketlerin yöneticileri, üniversite yönetimlerini İsrail’i ‘açık bir şekilde’ desteklememekle suçlarken, bağışlarını geri çekecekleri tehdidinde bulundu.

2- İDDİALAR NEREDEN ÇIKTI?

Kasım ayının ortalarında ABD Eğitim Bakanlığı 7 okul hakkında, “Yahudi ve Müslüman karşıtlığı” içerdiği iddia edilen eylemlerle ilgili gelen şikâyetler üzerine soruşturma başlatıldığını duyurdu. Yahudi karşıtlığı şikâyetlerine yol açan temel sebep ise Filistin direnişiyle özdeşleşmiş olan “Nehirden denize özgür Filistin” ve “İntifada” sloganlarının “Yahudi soykırımı” çağrısı yaptığı yorumu. Sloganların, İsrail devletinin varlığını ortadan kaldırmayı ifade ettiği değerlendiriliyor.

3- REKTÖRLER NİYE İFADE VERDİ?

Harvard Üniversitesi Rektörü Claudine Gay, Pensilvanya Üniversitesi (UPenn) Rektörü Elizabeth Magill ve MIT Rektörü Sally Kornbluth 5 Aralık’ta ABD Kongresi’nin Eğitim ve İş Gücü Komisyonu’nun karşısına çıkarak, kampüslerdeki antisemitizm suçlamalarına karşı konuştu. Cumhuriyetçi vekil Elise Stefanik, Harvard Üniversitesi’nin rektörü Claudine Gay’e “Yahudilere soykırım çağrısı yapmak Harvard’ın zorbalık ve tacizle ilgili kurallarını ihlal ediyor mu” diye sordu. Dr. Gay, “Bağlama bağlı olarak olabilir,” diye yanıt verdi. Stefanik, “Bağlam nedir” diye ikinci bir soru yöneltti. Bunun üzerine Gay, “Bir bireyi hedef alıyorsa” cevabını verdi. Bu kez vekil, “Yahudi öğrencileri, Yahudi bireyleri hedef alıyor” diye konuşmayı sürdürdü. Stefanik’in tuzaklı sorusuna Pensilvanya Üniversitesi Rektörü Magill ise ifadenin eyleme dönüşmesi halinde okulun kurallarının ihlal edilmiş olacağı anlamına geleceğini söyleyerek yanıt verdi. Ve rektörler bu sıkı sorgu sonrasında kendilerini ‘Yahudi soykırımını’ destekliyormuş gibi bir pozisyon içinde buldular.

4- ŞİMDİ NE OLACAK?

Harvard rektörü Gay ve Pensilvanya rektörü Magill yoğun tepkilerin ardından Kongre oturumundaki ifadeleri nedeniyle özür dilerken, Magill baskılar sonucu cumartesi günü görevinden istifa etti. Kongre’de rektörleri sorgulayan Cumhuriyetçi vekil Elise Stefanik, istifanın ardından “Biri gitti, ikisi kaldı” paylaşımı yaparken, diğer iki rektörün akıbeti merak ediliyor. Harvard tarihinin ilk siyah kadın rektörü olan Gay’e meslektaşları sahip çıkarken, MIT rektörü Kornbluth üzerinde daha yoğun bir baskı olduğu belirtiliyor. Öte yandan Harvard Üniversitesi'nden 4 lisans öğrencisi için Filistin’e destek gösterileri düzenledikleri gerekçesiyle disiplin süreci başlatılacağı açıklandı.