Sırbistan'ın AB için alternatifi Türkiye
Güncelleme Tarihi:
Bir dönem Türkler Balkanlarda özellikle Sırplar tarafından pek sevilmezken, bugün Türkiye, Sırbistan'ın en yakın dostlarından biri haline geldi.
Sırbistan hem geçmişe hem de geleceğe bakıyor. 11 Temmuz’da Devlet Başkanı Boris Tadiç, 15 yıl önce Srebreniça’da öldürülen 8 bin Boşnak erkek için düzenlenen anma törenlerine katıldı. Bu arada Sırbistan’ın kuzeyinde bulunan Novi Sad şehrinde ise Avrupa’nın her yerinden gelen birçok insan Exit (Çıkış) müzik festivalinde eğleniyordu.
Festivalin organizatörlerinin bu ismi seçmesinin nedeni bu organizasyonun Sırbistan milliyetçiliğinden çıkışı simgelemesi. Exit, her yıl binlerce yabancının yaz tatilleri için seçtiği favori eğlencelerden bir tanesi. Bu kişilerin bazıları için Sırbistan’daki savaş tarih kitaplarında okuyup sonra çantalarına atabilecekleri bir şey.
Ama herkes için değil. Srebreniça’daki Bosnalı Sırp askeri komutan Ratko Mladiç hâlâ Lahey’deki savaş suçları mahkemesi tarafından soykırım suçuyla aranıyor. Mladiç 1995’te askerlerini Srebreniça’ya soktuğunda şehri Boşnaklar için aşağılayıcı bir terim olarak kullanılan “Türklerden” temizlemekle övünüyordu.
İşin ironik tarafı, bugün Türkiye Sırbistan’ın en yakın dostu gibi görünüyor. Srebreniça’daki törende bir konuşma yapan Başbakan Tayyip Erdoğan daha sonra Belgrad’ı ziyaret etti. İki ülke arasında bir dizi anlaşma yapıldı. Bunlardan bir tanesi de vizelerin kaldırılmasıydı. İki ülke arasında Eylül ayında bir de serbest ticaret anlaşması yürürlüğe girecek.
Erdoğan daha sonra Tadiç’le birlikte, Sırbistan’ın güney batısındaki çoğunluğu Boşnaklardan oluşan Sancak bölgesini de ziyaret etti. Burada iki lider bir Türk kültür merkezi açtı. Geçtiğimiz yılbaşından itibaren, Türkiye Balkanların batısında aktif bir rol oynamaya başladı. Bosna’daki Sırplarla Boşnaklar arasında iletişimi sağlayan Türkiye ayrıca Sancak’taki Müslüman grupların da arasını buldu.
Tarihte Türklerin bölgede bu kadar aktif rol oynaması bu kadar hoş karşılanmazdı. Örneğin Exit festivalinin yapıldığı yer olan Tuna Nehri kıyısındaki Petrovaradin Kalesi bundan 300 yıl önce bu toprakların hakimi olan Avusturyalılar tarafından Osmanlı Türklerinin akınlarına karşı inşa edilmişti.
Bu günlerde kalenin çok daha sevimli bir yüzü var. Ancak festivale bu yıl katılım geçtiğimiz yıllara göre çok daha düşüktü. Özellikle Sırplar ve diğer eski Yugoslav ülkelerinden gelen katılımcılar mali krizin olumsuz etkileri dolayısıyla festivale pek katılmadı. Sırbistan Ticaret Bakanı Slobodan Miloşavlyeviç 2009’daki yüzde 3’lük daralmadan sonra ekonominin bu yıl yüzde 2 büyümesini beklediğini söyledi. Ancak ekonomiye duyulan güven çok güçlü değil. Bunun nedenlerinden bir tanesi Sırbistan’ın Avrupa Birliği (AB) üyelik yolunda hızının düşmesi. Birçokları Kosova sorununun bu süreci daha da yavaşlatabileceğini düşünüyor.
Kosova Şubat 2008’de Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etti. Sırbistan, Uluslararası Adalet Mahkemesi’nden bu kararın yasallığının incelenmesini talep etti. Mahkemenin danışma kararını 22 Temmuz’da açıklaması bekleniyor. Sırbistan aynı zamanda, BM Genel Kurulu’nun Kosova’nın durumuyla ilgili yeni görüşmelerin başlatılması için bir karar çıkarmasını da istiyor. Ancak Sırbistan’ın liderlerine böyle bir hamlenin Kosova’yı tanıyan ülkeleri sinirlendirebileceği ifade edildi. Bu ülkelerin arasında AB’nin 27 üyesinden 22’si de bulunuyor.
Sırbistan Aralık ayında AB’ye adaylık başvurusunda bulundu. Ancak Almanya Hırvatistan’ın 2012 ya da 2013’te tamamlanacak üyelik sürecinin ardından, genişleme dalgasına bir süreliğine ara verilmesini talep edeceğinin işaretini verdi. Eğer Sırbistan Kosova’yla çatışmaya başlarsa, Almanlar ve benzer görüş taşıyan ülkeler Sırbistan’ı dışarıda bırakmak için mükemmel bir bahane bulmuş olacak.
Miloşavlyeviç, Sırbistan’ın ana stratejik hedefinin AB üyeliği olduğunu ancak eğer bu çok ulaşılmaz bir hedef gibi görünmeye başlarsa ülkesinin Rusya, Çin ve Türkiye’yle ilişkilerini geliştirmeye çabalayacağını belirtti. İki yıl sonra Türklerin 500 yıllık hakimiyetten sonra Balkanlardaki topraklarını kaybedişlerinin 100’üncü yıldönümü olacak. Görünen o ki tarihin tuhaflıklarından çıkış yok.