Almanların hem aydınlık hem de en karanlık günü: 9 Kasım
Güncelleme Tarihi:
İki Almanya arasında ‘Utanç Duvarı’ olarak da bilinen ‘Berlin Duvarı’nın yıkılışının 33’üncü yıl dönümü kutlanırken, diğer yandan Nazi döneminde girişilen Yahudi soykırımının başlangıcı olarak tarihe geçen 9-10 Kasım 1938’de Yahudilere ait binalara ve işletmelere karşı gerçekleştirilen ‘Kristalnacht’ (Kırık Camlar Gecesi) saldırıları da anıldı.
CUMHURBAŞKANI Frank-Walter Steinmeier ile Almanya Yahudi Cemaati Merkez Konseyi, Bellevue Sarayı’nda ‘9 Kasım’ı nasıl anıyoruz? Soykırım ile demokratik atılım arasında bir gün’ adlı ortaklaşa bir etkinlik düzenledi. Almanya’da demokrasiye 9 Kasım 1918 tarihinde geçildiğini hatırlatan Cumhurbaşkanı Steinmeier, Almanların bununla gurur ancak 9 Kasım 1938’de Nazilerin sonradan soykırıma dönüştürdükleri ülkenin vatandaşları Yahudilere giriştikleri saldırılardan da utanç duyduklarının altını çizdi. İki Almanya arasında 13 Ağustos 1961’de örülen fiziksel ve manevi duvarların 9 Kasım 1989’da yıkılmasının sevinç ve özgürlük günü olduğunu belirten Steinmeier, “9 Kasım, Almanların hem en aydınlık hem de en karanlık günüdür” dedi.
Berlin Eyalet Başbakanı Franziska Giffey de hem Berlin Duvarı’nın yıkılışının 33’üncü yılını hem de Yahudilere girişilen saldırıları anma etkinliklerine katıldı. Berlin’de, hâlâ Berlin Duvarı ile o dönem kenti ikiye bölen sınır hattının görülebildiği Bernauer Caddesi’ndeki etkinlikte konuşan Giffey, “9 Kasım 1989, Alman tarihinin mutlu bir olayıdır. Bu, kentimiz Berlin için mutlu bir gündür ve öyle de kalacaktır. 28 yılı aşkın bir süre Berlinlileri, dostları, akrabaları birbirlerinden ayıran duvarlar bir gecede çöktü. Kısa bir süre sonra da Almanya da başkent birleşti. Bugün bize özgürlüğün ne anlamına geldiğini ve sorumluluk üstlenmemiz gerektiğini hatırlatıyor” dedi. Franziska Giffey, ayrıca Berlin’in Charlottenburg kesimindeki Yahudi Cemaati’nde düzenlenen anma etkinliğine de katıldı. Giffey burada yaptığı konuşmasında Yahudi soykırımının utanç verici olduğunun altını çizdi. Son dönemlerde artan antisemitizm ve ırkçılığa karşı yoğun mücadele vermekte kararlı olduklarını vurguladı. Törene, Almanya’nın Kültürden Sorumlu Devlet Bakanı Claudia Roth, hükümetin Doğu Eyaletleri Sorumlusu Carsten Schneider ve Berlin Duvarı Vakfı Direktörü Axel Klausmeier de katıldı.
ALMANYA DÖRDE BÖLÜNDÜ
İkinci Dünya Savaşı’nı kaybeden Almanya ve Berlin kenti, ABD, Fransız, İngiliz ve Sovyet bölgesi olarak dörde bölündü. Daha sonra ABD, Fransa ve İngiltere kendi yönetim birimlerini birleştirmesi sonucu 1949’da Federal Almanya Cumhuriyeti yani ‘Batı Almanya’ kuruldu. Sovyetler Birliği ise kendi yönetim bölgesinde Demokratik Almanya Cumhuriyet’ini (Doğu Almanya-DDR) kurdu. Batı Almanya, ittifak ülkelerinin desteği yanında serbest piyasa ekonomisi ve demokratik yapısıyla gelişti. Ekonomisi ve siyasi yapısı Sovyet sosyalist sistemine dayanan Doğu Almanya’nın gelişmemesi, buna karşılık Batı Almanya’nın refah seviyesinin yüksek olması nedeniyle 10 binlerce kişi Doğu’dan Batı’ya kaçmaya başladı. Batı Almanya’ya kaçmak isteyenler bunun için en uygun kent olan Berlin’i kullanıyordu.
Doğu Almanya yönetimi bu kaçışları engellemek için 12 Ağustos 1961 Cumartesi gecesi Berlin’de gizlilik içinde sınırı kapatma kararı aldı. 13 Ağustos sabahı Doğu Almanya askerleri Sovyet yönetiminin yer aldığı bölgeyi dikenli tellerle kapattı. Bu teller de kaçışları engelleyemeyince 17 Ağustos gecesi, daha sonra ‘Utanç Duvarı’ olarak anılacak 3.6 metre yükseklikteki ‘Berlin Duvarı’ tuğlalarla örülmeye başlandı. Böylelikle Berlin’in ortasından yaklaşık 44 kilometre, çevresinde ise 112.7 kilometre uzunluğunda duvar örülmüş oldu. Duvarın yapımı sırasında sınır bölgesinde bulunan bazı evlerden insanlar pencerelerden atlayarak kentin batı kısmına geçtiler. Daha sonraki yıllarda duvarın etrafında güvenlik önlemleri artırılarak gözetim kuleleri, ölüm şeridi ve iç duvar gibi başka unsurlar da eklenerek genişletildi. Doğu Berlin ile Batı Berlin arasında 8 sınır geçiş noktası kuruldu. En tanınan sınır geçiş noktası ünlü ‘Friedrichstrasse’ üzerinde bulunan ‘Checkpoint Charlie’ olarak kabul ediliyor. 1987’de dönemin ABD Başkanı Ronald Reagen Batı Berlin’de yaptığı konuşmada dönemin Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov’a “Bu duvarı yık” çağrısında bulundu. Gorbaçov’un açıklık ve yeniden yapılanma (Glasnost ve Perestroyka) politikası ile Polonya’daki sendika eylemleriyle eski Doğu Bloku ülkelerinde başlayan reform süreci, 1989’da Macaristan ve Doğu Almanya’yı da etkisi altına aldı. Doğu Almanya’da insanlar özgürlük için 1989’un yaz aylarında sokaklara çıktı. Bu gösterilerin yanı sıra çok sayıda kişi Prag, Varşova ve Budapeşte’deki Alman büyükelçiliklerine başvuruda bulunarak Batı Almanya’ya gitmeye çalışıyordu. Bu gelişmeler Doğu Almanya hükümetini seyahat düzenlemesi yapmaya zorladı. Doğu Almanya’yı yöneten Sosyalist Birlik Partisi (SED) Sözcüsü Günter Schabowski, 9 Kasım akşamı düzenlediği basın toplantısında hükümetin yürürlüğe koyacağı seyahat düzenlemesini okudu.
Schabowski, bir gazetecinin bu düzenlemenin ne zamandan itibaren geçerli olacağını sorması üzerinde “İvedilikle, hemen” yanıtını verdi. Bunun medya üzerinden yayılması üzerine halk sınıra geçiş noktalarına ve duvarın bulunduğu bölgelere akın etti. Aynı gece insanlar duvarın üzerine çıkarak duvarı yıkmaya başladı. Duvarın resmi olarak yıkılmasına ise 13 Haziran 1990’da başlandı. ‘Utanç Duvarı’nın yıkılışı Soğuk Savaş’ın sona ermesine ve bir yıl sonra, 3 Ekim 1990’da iki Almanya’nın birleşmesine yol açtı.
