Lobi yapan kazandı!

TÜRKİYE’nin iki önemli sektörü olan gayrimenkul ve otomotive yönelik son dönemde hükümetin birbirinden tamamen farklı yaklaşım ve tedbirleri dikkat

çekiyor. Özellikle 15 Temmuz darbe girişimi sonrası ekonomide yaşanan yavaşlamaya yönelik kollarını sıvayan hükümet ilk seferberliği gayrimenkul sektörüne yönelik başlatırken, ağustos ayından bugüne bu sektöre yönelik bir çok tedbir ve desteği devreye soktu. Bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısıyla başlayan konut seferberliğine bağlı olarak son 6 ayda gayrimenkul sektörüne yönelik KDV indirimlerinden, tapu harcı desteğine, faiz desteğinden vadelerin uzatılmasına kadar toplam 12 tedbir devreye girerken, bu yoğun desteğe gayrimenkul sektörü yetkilileri bile şaşırdı.

OTOMATİK ZAM SİSTEMİ

İnşaata yönelik bu önemli ve gerekli desteklerin karşısında 2016 yılında üretim, ihracat ve satış rekorları kırarak ekonomide tek işleyen sektör olan otomotiv ise mükafat beklerken yine bir gece ansızın ÖTV zammıyla karşılaştı. Yaptığı yatırımlara, sağladığı istihdama ve rekor ihracata bağlı dış ticaret fazlası vermesine rağmen otomotiv sektörünün sadece iç pazar satışlarındaki ithal oranını ve artan lüks araç satışlarını dikkate alan Maliye Bakanlığı, Bakanlar Kurulu kararı ile aldığı yetki uyarınca, 24 Kasım gecesi fiyatlara yüzde 3.4 ile 10.5 arasında zam olarak yansıyan ÖTV değişikliği yaptı.

Daha önce sadece motor hacmine göre belirlenen ÖTV sistemi, yeni düzenlemeyle birlikte matraha (vergisiz çıplak fiyat) dayalı olarak değişince, kurlarda yaşanan artış neredeyse her ay gizli zammı beraberinde getirdi. Çünkü yükselen kurlara bağlı olarak yeni model araçların matrah fiyatları da artınca bu yeni düzenlemede bir üst ÖTV dilimine girerek otomatik olarak artış yaşandı. Yani vergisiz fiyatı 40 bin TL olan araç, yeni ÖTV düzenlemesine göre vergi artışından etkilenmiyordu. Değişmeyen yüzde 45’lik ÖTV diliminde yer alıyordu. Ama kurdaki artıya bağlı olarak bu aracın vergisiz fiyatı 40 bin TL’nin üzerine çıkınca (Euro’daki artış yüzde 10’u aştı) o zaman yüzde 50’lik bir üst ÖTV dilimine girdi. Bu da fiyatlara yüzde 3.4’lük ÖTV zammı olarak yansıdı. 70 bin TL’lik matrah diliminde ise bu zam yüzde 10’u geçti. Çünkü 70 bin TL olan aracın yüzde 50’lik ÖTV dilimi 70 bin TL’yi aşınca yüzde 60’a çıktı.

KISA SÜRELİ BEKLENTİ

Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın önceki gün CNN Türk’te Doğan TV Ankara Temsilcisi Hakan Çelik’in sorusu üzerine gerekirse otomotive yönelik tedbirlerin görüşülebileceğini belirtmesi, “Otomotive vergi indirimi sinyali” olarak algınmış sektörde düşük de olsa bir umut yaratmıştı. Ancak Ağbal dün, “Otomotivde vergilendirmede yeni bir sisteme geçiyoruz. Yerli üretimi artırmamız bakımından sektörel teşvik gerekirse oturup konuşuruz. Ancak bu otomotivde ÖTV indirimi şeklinde anlaşılmamalı” açıklamasıyla bu beklentiyi de kısa sürede bitirmiş oldu. Bu noktada asıl sorunun otomotivin gayrimenkul sektörü gibi güçlü lobi gücüne sahip olmaması gösteriliyor.

Gayrimenkul sektöründe çoğu patron olan yöneticiler hem sektörel olarak hem de şirket bazında sorunlarını dile getirip Ankara’ya giderek destek isterken, ağırlıklı profesyonel olan otomotiv yetkilileri ise hükümetle ilişkilerde sorunları veya talepleri pek dile getiremiyor. Maliye Bakanı Ağbal da bunu doğrulayarak, otomotiv sektörünün organize olup derli toplu görüş ve önerilerle kendisine henüz gelmediğinin altını çiziyor. Ağbal, gelirlerse dinlemeye ve ellerinden gelen bir şey olursa yardımcı olmaya hazır olduklarını da sözlerine ekliyor. Sonuç olarak otomotiv sektörü eğer bu yeni ÖTV sistemi değişmezse son 2 yıldır 1 milyon barajını aşan satışlarında bu yıl ciddi kayıp yaşayacak. Bu da üretimi, dolayısıyla sanayiyi etkileyecek, yatırımların önünü kesecek. Çünkü istikrarlı olmayan ve hükümetin sürekli vergi artışı yaptığı bir sektöre kimse yatırım yapmak istemez.

VERGİ İNDİRİMİ DEĞİL MATRAH ARTIŞI GEREK

2016 yılında otomotiv sektörü 1 milyon 485 bin adetlik üretim rekoru kırarken, ihracatını ise 1 milyon 141 bin adede çıkardı. Yani ürettiğinin yüzde 75’ini ihraç etti. Toplam 24 milyar dolarlık ihracat geliri ile Türkiye’nin yine en büyük ihracatcı sektörü olan otomotiv sektörünün dış ticaret fazlası ise 2 milyar dolara yaklaştı. 2015’te olduğu gibi 2016’da da ağır vasıta dahil iç pazarda 1 milyon adetlik satış barajı açılırken bunun 681 bin adedi ithal edildi. Ancak ihracatın ithalatın iki katına çıkması sektörde yüzleri güldürdü.

2016’da yaklaşık 1.5 milyar dolarlık yatırımla 6 yeni model Türkiye’de üretilmeye başlandı. Otomotiv sanayinde 50 bini ana sanayi olmak üzere toplam 250 bin kişi çalışırken, sektör toplamında 500 bine yakın istihdam sağlanıyor. Ancak Maliye’ye, tüm bu ekonomik büyüklükler doğru şekilde aktarılmadığı için sadece iç pazardaki ithal oranlarına bakarak otomotiv sektörüne yönelik hamle yapılıyor. Bu nedenle son 5 yılda 4 kez ÖTV zammı yapılan otomotiv sektörüne yönelik bir tedbir gelmezse, bu yıl iç pazarda yüzde 30’u aşması beklenen daralmaya bağlı olarak ciddi yatırım ve istihdam kayıplarının yaşanacağı ortada. Bu yüzden sektör yetkilileri ÖTV indirimi yapılmasa da en azından yeni ÖTV sistemindeki matrah (vergisiz çıplak fiyat) miktarlarını artırmasını talep ediyor. Yani 40-70 ve 100 bin TL sınırlarının yükseltilmesi isteniyor.

GAYRİMENKUL SEKTÖRÜ İÇİN VERİLEN DESTEKLER

*Darbe girişimi sonrası Ağustos 2016’da kampanya seferberliği başladı.120 ay vade ve 0.7 faiz oranı ile binlerce ev satıldı.
*Cumhurbaşkanı Erdoğan bankalara seslendi ve konut kredi faizleri düştü.
*Konut kredi kullanımında yüzde 25 olan peşinat kullanımı yüzde 20’ye çekildi.
*150 metrekareden büyük evlerde KDV yüzde 8’e çekildi. (31 Mart 2017’de süre dolacaktı ancak süre 30 Eylül’e kadar uzatıldı)
*Yeni imar yönetmeliği 30 Haziran 2017’ye ertelendi. Böylece dönüşüm projelerinde yüzde 25 ek emsal hakkı sağlandı.

*Kentsel dönüşümü hızlandıracak yönetmelik hazırlandı. Riskli alan ilanları kolaylaştı, iptal davalarının önü kapatıldı.
*Türkiye’den 1 milyon dolar üzerinde konut alana vatandaşlık verilmeye başlandı.
*36 ay olan konut iade süreci 24 aya çekildi. Alıcının tazminat kademeli olarak yüzde 8’e çekildi. Konutu iade eden tüketici parasını eski düzenlemede 90 günde iade alıyordu, bu sürede 180 güne çıkarıldı.

*1 Şubat’ta Emlak Konut GYO önderliğinde yeni kampanya seferliği başladı. Özel sektör de destek verdi. 60 ayda 0 faiz, 120 ayda yüzde 0.45, 240 ayda ise yüzde 0.79 faizle 40 binden fazla konut satışa çıktı.
*Konutta KDV oranları yeniden belirlendi. Yüzde 8 KDV yüzde 1’e, yüzde 18 KDV yüzde 8’e düştü.
*Gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri, ön ödemeli konut satış sözleşmeleri ve kat karşılığı sözleşmelerine ait damga vergisi oranı da sıfırlandı. Daha önce yaklaşık yüzde 1 oranında damga vergisi ödeniyordu.
*Tapu harcı yüzde 2 alıcı, yüzde 2 satıcından toplam yüzde 4 olarak uygulanıyordu. Maliye Bakanı Naci Ağbal bununla ilgili bir indirim olacağını müjdeledi.
*Türkiye’den mülk alan yabancıya KDV istisnası uygulanacağı açıklandı.

OTOMOTİV SEKTÖRÜ İÇİN VERİLEN CEZALAR

*Maliye Bakanlığı, 24 Kasım gecesi Bakanlar Kurulu kararı ile Resmi Gazete’de yayımlanan binek otomobillere yönelik ÖTV oranlarında şu değişiklikleri yaptı:

*Motor silindir hacmi 1600 cm3’ü geçmeyip ÖTV matrahı (vergisiz çıplak fiyatı) 40 bin TL’yi aşmayanlar için yüzde 45’lik ÖTV aynen korundu. (ÖTV+KDV dahil anahtar teslim satış fiyatı 68 bin 440 TL ve altındaki araçların fiyatlarında bir değişiklik olmadı.)  

*ÖTV matrahı 40 bin TL’yi aşıp, 70 bin TL’yi aşmayanlar için bu oran yüzde 50’ye yükseldi. (ÖTV+KDV dahil anahtar teslim satış fiyatı 68 bin 442 TL ile 119 bin 770 TL arasında olan araçlara yüzde 3.4 zam geldi.)

*ÖTV matrahı 70 bin TL’yi aşan otomobillerin ÖTV oranı ise yüzde 60’a yükseldi. (Anahtar teslim fiyatı vergilerle 119.772 TL’den başlayan araçların fiyatları yüzde 10.3 zamlandı.) 

*Motor silindir hacmi 1600-2000 CC arası olan araçlarda da yüzde 90 olan ÖTV oranı yüzde 110’a kadar yükselirken, fiyata göre iki kademe belirlendi. ÖTV matrahı 100 bin TL’yi aşmayan araçların ÖTV oranı yüzde 100’e çıktı. (ÖTV+KDV dahil anahtar teslim satış fiyatı 224 bin 200 TL’ye kadar olan araçların fiyatı yüzde 5.2 zamlandı)

*ÖTV matrahı 100 bin TL’yi ayan araçların ÖTV oranı ise yüzde 110 oldu. (ÖTV+KDV dahil anahtar teslim satış fiyatı 224 bin 202 TL ev üstü araçların fiyatı yüzde 10.5 zamlandı.) 

*Resmi gazetede yayımlanan düzenleme ile motor silindir hacmi 2000 CC üzeri araçların da ÖTV oranı yüzde 145’ten yüzde 160’a çıkartıldı. Burada fiyata göre farklı kademe belirlenmedi. Bu artış ile bu sınıftaki araçların fiyatları yüzde 6.1 zamlandı.

ÖTV 5 YILDA 4 KEZ ARTTI (%)
11 Ekim 12 Ekim 22 Eylül 1 Ocak 24 Kasım
Motor hacmi 2011 2011 2012 2014 2016
1.6 lt ve altı 37 37 40 45 60
1.6 lt-2 lt 60 80 80 90 110
2 lt üstü 84 130 130 145 160
H. Ticari 10 15 15 15 15