Erteleyebiliriz ama vazgeçmek zorunda değiliz...Yumurtalarımı neden dondurdum?

Çocuk sahibi olmak ya da olmamak... Kadınların çoğunun kafasından en az bir kez geçen bir soru bu. 320 milyon dolarlık servetiyle Hollywood’un en zengin 10 kadın oyuncusu arasında gösterilen Jennifer Aniston da bu konuda hakkında en çok spekülasyon yapılan isimlerden biri.

Adının en çok anıldığı haberlerde ‘Çocuk sahibi olamıyor’, ‘Kariyeri nedeniyle çocuk istemiyor’, ‘Kocasına çocuk veremediği için boşandı’ başlıkları vardı.
53 yaşındaki sanatçı Allure dergisinin aralık sayısına verdiği röportajda bu konuda yaşadıklarını anlattı: “Hamile kalmaya çalışıyordum, benim için zorlu bir yoldu. Yıllar, yıllar boyu yapılan spekülasyonlar... Gerçekten çok zordu. Tüp bebek deniyor, Çin çayları içiyor, akla gelen ne varsa yapıyordum. Biri bana ‘Yumurtalarını dondur, kendine bir iyilik yap’ deseydi her şeyimi verirdim. Ve şimdi buradayım, o gemi çoktan kaçtı.”

Gerçekten de günümüzde pek çok insan için 20’li yaşlar eğitim hayatı, kariyer planı, hayata tutunma çabası içinde geçiyor. 30’lu yaşlarında yeni yeni para kazanmaya, kariyerlerini yoluna koymaya başladıkları dönemlerdeyse çocuk yapmayı erteliyorlar. Zira ya hayatın tadını çıkarmaya başlamışken bu sorumluluğu almaya kendilerini hazır hissetmiyor ya da bu yoğunlukta çalışırken çocuğa ihtiyaç duyduğu bakımı verebileceklerini düşünmüyorlar.

Erkekler her ne kadar 40 ve 50’li yaşlarında da rahatlıkla baba olabilse de kadınların yumurta kalitesi ve rezervi 30’ların ikinci yarısı itibariyle düşüyor. Bu da onları 30’larında çocuk yapmak mı yapmamak mı sorusuyla baş başa bırakabiliyor.

Bazıları kendilerini hazır hissetmese de, doğru insanı bulduğuna inanmasa da, hayallerinden vazgeçmek zorunda kalsa da tren kaçmadan çocuk yapıyor; kimisi çocuk hayaline veda ediyor.

Oysa yumurta dondurma seçeneğiyle kendine zaman tanıyan kadınlar da var... Onlardan deneyimlerini dinledik, uzmanlardan da bu süreci nasıl yürütmemiz gerektiğini öğrendik.

‘Son kullanma süresi yok’
Prof. Dr. Cem Demirel, Acıbadem Ataşehir Tüp Bebek Merkezi uzmanı

◊ Yumurtalık rezervini etkileyen kanser gibi hastalıklarda, radyoterapi, kemoterapi veya kök hücre transferi öncesi kadınlara oosit (yumurta) dondurma önerilir. Ayrıca yaşı ilerlemiş ama gebelik planı olmayan kadınlarda oosit dondurma işlemiyle üreme kapasitesi korunabilir.

◊ Kadınların yaşı arttıkça yumurtalık kalitesi ve rezervi azalır.
Bu yüzden 35 yaşına kadar yumurtaların dondurulması idealdir. Ancak her yaş grubunda bu işlem yapılabilir.

◊ Yumurta dondurma işlemlerinde devlet masrafları karşılamıyor.

◊ Bu işlem saklama koşulları uygun, gelişmiş embriyoloji ve tecrübeli embriyologları olan kurumsal merkezlerde yapılmalı. Seçeceğiniz merkezin bu yolla elde edilen gebelik oranlarını öğrenin.

◊ Yapılan çalışmalarda 1 yumurta başına yüzde 4 gebelik elde ediliyor. Eve sağlıklı bir bebekle dönmek için 10 civarında yumurta dondurulmalı.

◊ Dondurulan yumurtaların tıbbi olarak son kullanma süresi yok ancak yasal saklama süresi 5 yıl. Bu süre bakanlık izniyle uzatılabiliyor.

◊ Dondurulmuş yumurtadan gelişen bebeklerle tüp bebekler arasında sağlık açısından bir fark yok, gebelik oranları da benzer.

◊ Yumurta dondurma tedavisi sonrası gebelik oranları kadının yaşına bağlı olarak değişebilir.

◊ Anne adayına tek embriyo transferi yapıldığı için çoğul gebelik riski çok düşük.

◊ Kliniğimize gelen 25 hastanın 1’i yumurta dondurmak istiyor.

‘Tıbbi zorunluluk dışında yasak’
Avukat Volkan Yalçınkaya

 ◊ Üreme hücrelerinin tıbbi zorunluluk olmadıkça saklanması yasak. Kemoterapi gibi üreme hücrelerine zarar veren tedaviler, üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak ameliyatlar (yumurtalıkların alınması vb.) öncesi yapılabilir. Düşük over rezervi olup henüz doğurmamış veya aile öyküsünde erken menopoz hikâyesinin olduğu üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporuyla belgelendirilirse saklanabilir.

◊ Türkiye’de üremeye yardımcı tedavi (ÜYTE) yalnızca evli eşlere uygulanıyor. Taşıyıcı annelik yasak.

◊ Kadınların yumurta dondurması tıbbi zorunluluk dışında yasak.

◊ Yumurtasını dondurduğunda evli olan kadın boşansa bile yumurtasını kullanabilir.

◊ Saklama süresi 1 yılı aşarsa kişi her yıl başvurup hücrelerin saklanması için rızasının devam ettiğini bildirmeli. Numuneler de en fazla 5 yıl saklanabilir.

Yumurta kalitesini ve sayısını artıracak herhangi bir gıda veya vitamin takviyesinin kanıtlanmış bir etkisi olmadığını söyleyen Acıbadem Ataşehir Hastanesi Tüp Bebek Merkezi uzmanı jinekolog Prof. Dr. Cem Demirel yine de yumurta sağlığını korumak isteyen kadınlara şunları öneriyor:

◊ Stresli olduğunuzda, vücudunuz yumurta üretimine müdahale eden kortizol ve prolaktin gibi hormonlar salgılar. Yürüyüş gibi hafif egzersizler yapmak üreme organlarınıza giden kan akışını arttırır.

◊ Besin değeri yüksek besinler tüketmek yumurtanın hem sağlığını
hem de kalitesini arttırır. Tam tahılları, yağsız etleri, taze sebze-meyveleri
ve kuruyemişleri diyetinize dahil edin.

◊ Aşırı kilo, doğurganlığınızı ve yumurtalarınızın kalitesini düşürür. Yüksek yağlı, düşük karbonhidratlı bir diyet, inflamasyonu azaltır, üreme hormonlarını dengeler. Yağ vücuda gebe kalması için ihtiyaç duyduğu enerjiyi ve hücre büyümesi desteğini verir.

◊ Koenzim Q10, melatonin ve balık yağı (Omega 3) alabilirsiniz. Bunlar yumurta kalitesini arttırır, yumurtalık fonksiyonunu destekler ve daha iyi uyumanıza yardımcı olur.

◊ Uyku vücudunuzun hücreleri onarmasını, enerjinizi geri kazanmasını ve melatonin gibi hormonları salgılamasını sağlar. Melatonin oosit kalitesini, yumurtlamayı ve embriyo gelişimini destekler. Melatoninin 40 yaşından sonra kadınlarda azaldığı düşünüldüğünde uyku büyük önem taşır.

◊ Sigara yumurta kaybını hızlandırır, kalitesini azaltabilir.

◊ Kafein ve alkolden uzak durun.

Yumurtalarını donduran kadınlar anlatıyor...

 ‘Beni hormonların yönettiği bir süreçti’
N. K., 40, bekâr (39 yaşında dondurdu)

Hem anne olmayı düşünmüyordum hem de yaşım itibariyle yumurtalarım azalmaya başlamıştı, bu nedenle dondurmaya karar verdim. O dönemde erkek arkadaşım vardı; beni çok destekledi.
Belki de o bu kadar cesaret vermese yaptırmazdım. Bu işlem için 40 bin lira gibi bir bütçe ayırmıştım. Uzun süre birikim yaptım ve bazı kalemleri kredi kartına taksite böldürerek hallettim. İşlemin öncesinde bir süre kendi kendinize iğne yapmanız gerekiyor. Erkek arkadaşım hekim olduğu için iğnelerimi o yaptı. İlk sıralar sorunsuzken son zamanlar acılı geçti. Beni hormonla-
rın yönettiği bir süreçti (gülüyor). Çok gergindim, patlamaya hazır bomba gibi.
En alakasız konulara bile ağladığımı hatırlıyorum. Hatırladıkça üzülüyorum. İki işlemde, toplam 10 yumurtam saklandı.
5 tanesi uygun kalitede değildi. Dondurulan yumurtaları hamilelik için henüz kullanmadım, şimdilik bir planım da yok. Ama aklımdan bir pürüz kalkmış oldu, bu konuda gerekeni yaptığımı düşünüyorum.

 ‘Anne olma şansımı bir adamın merhametine bağlamadım’
M. C., 40, bekâr (35 yaşında dondurdu)

Evliliğimde bebek sahibi olamamıştım. Sebebi belirlenemeyen infertilite (kısırlık) olarak tanımlanmıştı. Başarısız tüp bebek denememiz olmuştu. Sancılı ve kötü bir süreçti. Evlilik de yürümedi. Sonra rutin kontrollerde yumurta rezervimin azaldığını öğrendim ve doktorumun tavsiyesiyle yumurta dondurmaya karar verdim. Anne olma şansımı bir adamın vicdanına, merhametine bağlamadan, kendi yolunu çizebilen, güçlü bir kadın olarak ve ailemin desteğiyle yumurtalarımı dondurdum. Süreci kendi başıma, güle oynaya, endişesiz ve rahat geçirdim. 9 yumurtam oluştu ve tek seferde toplandı. Henüz çocuk sahibi olmayı deneyecek kadar ciddi bir ilişkim olmadı, tekrar evlenir miyim bilmiyorum ama bunu kendime ve geleceğime yaptığım bir yatırım, hatta B planı olarak görüyorum.

 ‘Bu utanılacak bir şey değil’
E. M. G., 32, bekâr (30 yaşında dondurdu)

28 yaşındayken rutin jinekoloji muayenesinde yumurta rezervlerimin tükendiğini öğrendim. Şok edici bir haberdi çünkü anne olmak üzerine hiç düşünmemiştim. Anneliğin kadının en önemli kimliklerinden biri olduğu gibi anlamsız bir baskı var hepimizin üzerinde. Bir şeylere geç mi kalıyorum paniğini hissettim. Bedenime kötü mü davrandım diye kendimi sorguladım. Bir şeyi istememekle sahip olamama ihtimalini bilmek aynı şey değil. Doktorumun yönlendirmesiyle tedbir amaçlı yumurtalarımı dondurdum. Yumurta dondurma herkesin kendi başına halledebileceği bir süreç, fiziki bir acı hissetmiyorsunuz. Ama hormonlar yüzünden duygu durumunuz etkileniyor. Beni çok duygusal ve asabi biri haline getirmişti ilaçlar. En çok sinirimi bozan da insanların bunu yüksek sesle konuşmaktan kaçınmasıydı. Bu utanılacak bir şey değil ama çoğu kadın veya erkek saklamayı tercih ediyor. Anne olmaya karar verirsem normal yolla gebe kalmak yerine direkt dondurduğum yumurtalarla tüp bebek yolunu tercih ederim diye düşünüyorum.

 ‘Duygusal açıdan karar vermek zordu’
F. G., 32, evli (yeni dondurdu)

Rutin muayenem sırasında jinekoloğum yumurta hücrelerimin azaldığını söyledi. Henüz çocuk sahibi olmaya hazır değildim ve yumurtalarımı dondurmaya karar verdim. Yumurtalarımın azaldığını öğrenince bir an asla çocuğum olmayacak mı, hemen çocuk sahibi olmalı mıyım diye düşündüm. Psikolojik olarak ilk 1-2 hafta kolay olmadı. Bu nasıl bir işlem, zor mu, garantisi var mı gibi soruları getirdi beraberinde. Aslında hiç aklımda yokken bir anda hemen çocuk sahibi olmak ve yumurta dondurmak arasında bir sorgulamaya girdim. Karar vermek duygusal açıdan zordu. Bunu biyolojik bir haksızlık gibi gördüm zaman zaman. Bir gün çocuk sahibi olmak ister ve olamazsam pişman olur muyum diye düşündüm. Ve iç sesimi dinleyip dondurma kararı aldıktan sonra 3 ay kadar bekledim. Bu sırada beslenmemi düzenledim, vitaminler aldım. Ön hazırlık yapmak bana daha iyi hissettirdi. İşlem sonrası daha huzurlu hissettim, kendim için önemli bir adım attığımı düşündüm.