Aşırı sıcakların şakası yok!
Güncelleme Tarihi:
Sel, kuraklık, can ve ürün kaybı gibi felaketleri afet diye anıp iklim krizine bağlıyoruz ama nedense aşırı sıcaklar ülkemizde halen afet sayılmıyor. Oysaki iklim krizi, El Nino’nun da etkisiyle en sert yumruğu bugünlerde atıyor ve ilk darbeyi yiyenler de yaşlılar, çocuklar ve işi gereği sıcaklığın en yüksek olduğu saatlerde sokakta çalışması gerekenler oluyor... Peki, gerekli önlemleri yeterince alabiliyor muyuz?
Elektrik saatini okumaya gelen görevli sıcaktan bunalmış, soluk soluğaydı. Biraz dinlenmesi için içeri davet ettim. Ancak yapacak daha çok işi olduğunu belirterek dinlenmeden, ikram ettiğim soda şişesiyle ayrıldı. Kim bilir daha kaç evi ziyaret edecekti...
Onun gibi daha binlerce insan sıcaklık rekorlarının kırıldığı şu günlerde dışarıda çalışmak zorunda. Üstelik küresel sağlık kuruluşları “Durum insan sağlığı için büyük bir tehdit” diye duyuru yapmış olmasına rağmen...
Bir Akdeniz ülkesi olarak iklim krizinin etkilerini en fazla hisseden yerlerden biriyiz. Ben de Türkiye’de bizi nelerin beklediğini sormak için İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi, meteoroloji ve âfet yönetimi profesörü Mikdat Kadıoğlu’nu aradım. Daha konuyu aktarır aktarmaz bana “Bilgisayar başında mısın” diyerek Google’a ‘7269 Sayılı Kanun’ yazmamı ve ilk maddeyi sesli okumamı istedi. İlk maddede afetler sıralanıyordu. Kadıoğlu “Var mı bunlar içinde kuraklık ve sıcaklıkla ilgili bir şey” diye sordu ve şöyle devam etti: “31 doğal afet var ve bunların 28’i havayla ilgili. Ancak ne var ki bizim 1959’da yazılan Afet Kanunu’nda sıcak hava dalgasının adı yok. Çünkü bu kanun insana değil, binalara zarar veren olayları afet sayıyor. Dolayısıyla ne tedbiri... Meteorolojik bir komedi yaşıyoruz. Yeni yayımlanan bir araştırma 2022’de Avrupa genelinde 61 binden fazla insanın aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybettiğine işaret etti. Sıcaklar deprem gibi toplu değil, perakende şekilde insan öldürdüğü için kimse farkında değil ama konunun ciddiyeti çok büyük.”
ŞEHİRLER DİRENÇLİ DEĞİL
Türkiye’nin acilen risk yönetimine geçmesi gerektiğini belirten Mikdat Kadıoğlu sözlerini şöyle sürdürdü: “Dere içine yerleşim yapıp sellerden, şehirleri beton duvarlarla çevirip sıcaktan şikâyet ediyoruz. Örneğin İstanbul’da denizin kıyısına diktiğimiz
Çin Seddi gibi binalar yüzünden kent nefes alamıyor. Eskiden sokaklar denize dik olarak konumlandırılırdı ki içeriye deniz esintisi girsin. Bu saçma kentleşme ve yapı modeli şehirlerde sıcaklıkların çok daha yüksek olduğu ısı adalarının oluşmasına neden oluyor ve bu ısı adaları ölümcül sıcaklıklar oluşturuyor.”
‘İKLİM KRİZİ AYNI ZAMANDA BİR SAĞLIK KRİZİ’
İklim krizinin canlıların sağlığı üzerinde olumsuz etkisi var. Gıda güvensizliği, su kaynaklı hastalıklar, ruh sağlığı sorunları gibi...
İşte tam da bu nedenle Yuvam Dünya Derneği Bilim Kurulu ile Hacettepe ve Koç Üniversitesi tıp fakülteleri geçen günlerde ‘İklim Kliniği’ projesini hayata geçirdi. Projenin amacı sağlık sektörünü gelecekte iklim kriziyle bağlantılı sağlık sorunlarının çözümüne hazırlamak.
Derneğin iklim projesi koordinatörü Banu Binbaşaran iklim krizinin etkilerinden insanları korumak için farkındalığı ve bilgi düzeyini arttırmayı, karar verme sürecine destek sağlamayı ve sağlık müdahalelerini hayata geçirmeyi hedeflediklerini söyledi. Binbaşaran iklim krizinin aynı zamanda bir sağlık krizi olduğunun altını çizerek “Amacımız toplumu sağlık sistemiyle birlikte daha donanımlı hale getirmek” dedi.
BU SICAKTA KORUNMAK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?
Dr. Türkan Özer-Academic Hospital Başhekimi, iç hastalıkları uzmanı
- 10.00-15.00 arası direkt güneşe çıkmayın. Şapka ve güneş gözlüğü takın; sık dokunmuş, açık renkli, geniş, uzun kollu, ter emen kumaştan elbiseler giyin.
- Bol sıvı ve mineral içeren gıdalar tüketin. Tuzlu ayran olabilir. Alkol ve asitli içeceklerden kaçının. Karpuz ve dondurma yiyebilirsiniz.
- Çocukları ve evcil hayvanları kapalı araçlarda bırakmayın. Bebeğiniz 6 aylıktan küçükse ona koruyucu elbise giydirin. Güneş kremini güneşe çıkmadan yarım saat önce uygulayın. Koruma faktörü en az 30 olmalı.
- Sabah erken saatlerde veya güneş battıktan sonra spor yapın. Her 1 saatlik spor için en az 4 bardak (1 lt) sıvı tüketin.
- Günde 2-3 kez duş alın. Ya da el, ayak, ense kökü ve yüzünüzü sık sık soğuk suyla yıkayın.
- Az ve aralıklı yemek yiyin. Proteinli yiyeceklerden, sıcak içecek ve yiyeceklerden kaçının. Kızartmalardan uzak durun. Yoğurt ve sıvı gıdaların tercih edilmesi sıcakla beraber gelen rehaveti önler. Gece geç saatlerde yemek yemeyin.