Yıkıma kadar kiralık... Dönüşüme girecek evler riske rağmen kiralanıyor

KİRA piyasasında yaşanan arz sorunu ve talep edilen yüksek rakamlar öyle bir hal aldı ki artık riskli evler de tercih ediliyor. Kentsel dönüşüme girmesi beklenen evlerin boş kalmasını istemeyen ev sahipleri, 3 aylık, 6 aylık ya da 1 yıllık kiracı arıyor. Ev arayan vatandaşlar da fiyat avantajı nedeniyle riski bilse de bu evleri seçiyor. ‘Yıkım öncesi kiralık ev’ ilanları kira piyasasındaki sorunun ne denli büyük olduğunu gözler önüne seriyor.

İŞTE O İLANLAR

Kiralık ev ilanlarındaki açıklamalarda ev sahipleri açıkça dönüşüm planladıklarını belirtiyor. Kimi binada komşular arasında anlaşma sürüyor, kiminde müteahhit aranıyor, kiminde de kamunun kampanyası bekleniyor. Acil tahliye ve yıkım riski nedeniyle daha düşük kira bedeli belirlediklerini ifade eden ev sahipleri, uzun dönemli kiralama yapamayacaklarına vurgu yapıyor. İşte bazı ilanlar:

- Kentsel dönüşüm olduğu için kısa süreli kiracı arıyoruz, fiyat o nedenle uygun.

- Kentsel dönüşüm için kampanya başvurusu yapılmıştır, dönüşüm beklenmektedir.

- Sitemiz dönüşüm bölgesindedir. Bu nedenle 6 ay-1 yıllık kiracı arıyoruz, uzun dönemli verilmeyecek.

- Binamızda dönüşüm düşülmektedir, henüz anlaşma sağlanamamıştır. Çık denildiğinde sorun çıkarmayacak kiracı aranıyor.

- Bakanlık kampanyası çıkarsa ev dönüşüme girecektir.

- Kentsel dönüşüm ihtimali olduğu için bu fiyata verilecektir, daire öğrenciye uygundur.

- Binada dönüşüm görüşmeleri sürmekte olup yeni yönetmelik nedeniyle süreç uzamıştır. 3 aylık kiralama yapılacak olup, süreç uzadıkça kiracıya kalma hakkı verilecektir.

GÜVENLİ DEĞİL AMA...

Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri (TÜGEM) Başkan Yardımcısı Mustafa Hakan Özelmacıklı, kentsel dönüşümün uzlaşma süreçleri ve artan maliyetler nedeniyle uzun zaman aldığını, ev sahiplerinin bu dönemde evlerini kiraya vermek istediklerini söyledi. Özelmacıklı, “Dönüşüm fikri ortaya atılsa da kimi zaman 2-3 yıl hatta daha fazla bekleme süresi var. Ev sahibi bu dönemde kira gelirinin kesilmesini istemiyor. Bir de yaşanan son deprem sonrasında eski binada yaşayanlardan imkanı olanlar yeni konuta geçti. Eski evlerini satmayanlar da dönüşüm sürecine girdi ve bu dönem uzun süreceği için kiracı aramaya başladı.

 Kiralayan tarafına bakarsak, eğer evin dönüşüme gireceği belli ise yeni evli bir çift ya da uzun vadeli ev arayan aileler seçmiyor. Ama şehre yeni atanan memurlar, şehir dışından ve yurtdışından gelen öğrenciler ya da evinden aniden tahliye edilenler bu tip konutlara olumlu bakıyor. Tabi bu evlerin seçilmesinde kira bedelindeki avantaj da önemli bir faktör. Evet onlar da güvenli bir ev olmadığını biliyor ama çok fazla seçeneği olmadığı için tercih ediyor” dedi.

‘EVİM BOŞ KALMASIN’

Dönüşüme girecek kiralık ilanı bulunan gayrimenkul danışmanı Musa Sarıer ev sahibi ve kiracı açısından konuyu şöyle değerlendirdi: “Kentsel dönüşüm süreci artan inşaat maliyetleri nedeniyle uzadı. Geçmişte aralarında uzlaşan vatandaşlar 6 ay içinde bir müteahhitle anlaşıyordu, şimdi 1-2 yılı buluyor. Ev sahibi bu süreçte evi boş dursun istemiyor, kira gelirinden vazgeçmiyor. Kiralık ev arayanlar da fiyat avantajı nedeniyle eski de olsa bu evleri seçiyor. Mesela dönüşümün konuşulmadığı noktada 22-23 bin lira olan kira, dönüşüm beklentisi olan yerde 15-16 bin liraya düşebiliyor.”

Yine dönüşüm sürecindeki bir evin kiralanmasıyla ilgilenen danışman Berrin Tanış da şunları söyledi: “Dönüşümde müzakere süreçleri çok uzun. Bu süre içinde kira geliri ile geçinen aileler evin boş kalmasını istemiyor ve kiracı arıyor. Ama evin yaşını, dönüşüm ihtimalini da açıkça belirtiyor. Karşı taraf şartları bilerek kiralama yapıyor. Genelde iş için başka bir şehirden gelen ve kısa dönem eve ihtiyacı olanlar bu evleri tercih ediyor. Biz de kira sözleşmemizde evin durumunu belirtiyoruz.”

KİRACI NE ZAMAN ÇIKAR

KENTSEL dönüşüm beklentisiyle kiraya verilen evlerde henüz bir riskli yapı kararı yok. Bina sakinleri çoğunlukla özel mühendislik firmalarına ya da belediye ekiplerine ön inceleme yaptırıyor. Ancak ne zaman Bakanlık lisanslı bir kuruma risk tespiti yaptırılırsa o zaman resmi süreç başlıyor. Yapılan tespitte bina riskli çıkarsa, kiracı yeni taşınsa dahi evi boşaltmak zorunda kalıyor. Bu gibi durumlarda ev sahibi ve kiracılara tahliye için en çok 90 gün süre veriliyor ve bina yıkılıyor. Yasalara göre; yeni ev yapıldıktan sonra ev sahibi kendi oturmayacaksa, o evde kiracı olma hakkı önce eski kiracıya ait. Ancak bu kural çoğunlukla uygulanmıyor.

BİR RİSKTEN DİĞERİNE GEÇİŞ

KENTSEL dönüşüm nedeniyle evini tahliye edenler, birkaç yıl kalacakları kiralık ev arıyor. Ne var ki bu süreçte kamudan gelen kira desteği yeni bir ev kiralamaya yetmiyor. Sektör temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, evi dönüşüme giren dar ve orta gelirli haneler, çoğu zaman dönüşüme girmesi beklenen eski binalarda ya da 30-40 yaş üstü risk ihtimali çok yüksek yapılarda kiracı oluyor. Yani riskli evden çıkıp, başka riskli bir eve geçiyor.

Kentsel dönüşüm sürecinin sağlıklı ilerlemesi için kiralık arzı büyük önem taşıyor. Başta İstanbul olmak üzere ülke genelinde başlatılan dönüşüm seferberliği nedeniyle, önümüzdeki dönemde riskli evde yaşayan aileler tahliye edilecek ve yeni kiralık talebi doğacak. Peki evinden çıkanlar nerede yaşayacak? Sektör temsilcileri, hızlı dönüşüm için rezerv konutların inşasına bir an önce başlanılması ve kiralık sosyal konut projeleri geliştirilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.