Ara eleman sorununa çözüm... Orta Vadeli Program’dan mesleki eğitim çıktı

Önce bir tespitte bulunayım, sonra yeni açıklanan ve 2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’da istihdamın artırılması konusunda atılacak adımları paylaşayım. Daha doğrusu, istihdamı artırmak için atılacak birçok adım Program’da sıralanmış ama bana göre en önemli olanını paylaşacağım.

Mesleki eğitim, yılların çözülemeyen sorunu. Kimin sorunu? Özellikle sanayicilerin, yani reel sektörün sorunu. Hal böyle olunca da toplumun sorunu haline geliyor. Neden? Çünkü sanayicinin sorunu, ülkenin istihdam sorunu geline geliyor. Gerek iş dünyası, gerek sanayi ve ticaret odaları ile katıldığım tüm toplantılarda hep şu söylemi duyarım; “Çalıştıracak elaman bulamıyoruz”. Bu söylemin devamı da var. Sanayiciler, “Yeni mezun mühendisi işe alıyoruz, işin tekniğini bilmediğinden, işi öğretsin diye ustabaşına emanet ediyoruz; bu sefer yeni mezun olan yıllardır boşuna mı okudum diye, bozuluyor, hatta işten ayrılıyor” diye yakınıyor.

ELEMAN BULUNAMIYOR

Peki, bu niye sorun? Üniversite mezunu haklı olarak iyi şartlarda işe başlamak istiyor. Fakat yetenekleri, işin başında sanayicilerin ihtiyacını karşılamaya yetmiyor. Yeni mezunlar da sabretmek istemiyor. Sonuçta, gençler iş, reel sektör de çalıştıracak eleman bulamıyor. Bu kısır döngü yıllardır sürüyor. Öyle ki, sanayiciler, ara elemana, üniversite mezununun iki katı kadar maaş veriyor ama mesleki eğitim yaygın olmadığından aradığı elemanı da bulamıyor.

Yazılarımda ara mesleki eğitim ve ara eleman ihtiyacına değiniyorum. İstihdamı artırmanın tek yolunun da mesleki eğitimden, meslek okullarından ve mesleki eğitim merkezlerinden geçtiğini her platformda söylüyorum. Başta kamunun bu alanda yeni düzenlemeler yapması, sanayicisiyle, sivil toplum örgütleriyle tüm kesimlerin ülkenin istihdam sorununu çözmek için mesleki eğitim konusuna eğilmesi gerektiğini de söylüyorum.

İLK DEFA PROGRAMA GİRİYOR

İlk defa bir orta vadeli planda, bu konu gündeme geldi. Dikkat ettim; 2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’da istihdam konusunda atılacak adımların neredeyse büyük bir bölümünü işte bu mesleki eğitim, ara eleman konusu oluşturuyor. Öncelikle, program döneminde istihdamın yıllık ortalama 909 bin kişi artması ve işgücüne katılım oranlarındaki öngörülen artışa rağmen işsizlik oranının kademeli olarak gerilemesi ve 2026 yılında yüzde 9.3 seviyesinde gerçekleşmesi tahmin ediliyor.

Peki, bunun için neler yapılacak? Madde madde sıralayayım.

-Nitelikli ara eleman ihtiyacının sağlanmasına yönelik pilot illerde yapılacak analiz sonuçları dikkate alınarak sanayi ile işbirliği içerisinde mesleki eğitim programları hayata geçirilecek.

-Mesleki ve teknik eğitim müfredatı özel sektörle işbirliği içerisinde güncellenecek, staj ve işbaşı eğitimi programlarının yaygınlaştırmasını sağlayacak şekilde yönetim ve finansman konuları da dâhil olmak üzere özel sektör katılımı artırılacak. Atılacak bu adımın önemini şöyle anlatayım. Mesleki eğitim var ama baktığınızda sektörler ve okullar örtüşmüyor. Kimi şehirlerde, o şehrin ihtiyacı olmamasına rağmen, hatta bir adım daha öteye gideyim, şehrin ticari yapısıyla alakası olmayan mesleki bölümler açılmış; ne öğrenci geliyor ne eğitim verilebiliyor. Mesleki ve teknik eğitim müfredatının özel sektörle işbirliği içerisinde güncellenecek olması bu açıdan önemli.

HANGİ ADIMLAR ATILACAK?

-Mesleki ve teknik lise mezunlarının bulundukları bölgedeki iş kollarını önceleyecek şekilde işgücü piyasalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere istihdama erken dönemde katılmalarını sağlayacak düzenlemeler hayata geçirilecek ve meslek yüksekokullarının işlevi gözden geçirilecek.

-Çalışma çağındaki her bireyin üreterek gelir elde edeceği beceriler ile aidiyet hissedeceği meslekleri edinmesine yönelik programlar hayata geçirilecek.

-Bireylerin istihdamda kalmalarının temin edilmesi ve sahip oldukları becerilerin günümüz ihtiyaçlarına uyarlanması için hayat boyu öğrenmeye katılım artırılacak, sektörlerle işbirlikleri güçlendirilecek.

-Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin eğitime ve istihdama katılımlarını teşvik etmek amacıyla mesleki eğitim, yetkinlik ve becerilerini dikkate alan programlar uygulanacak.

Anladığım kadarıyla reel sektörün çatı kuruluşu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile ekonomi yönetimi sorunun çözümü için bir hayli kafa yormuş ve yol haritası çizmiş. Orta Vadeli Programda, istihdamı artırmak için atılacak adımların büyük çoğunluğu mesleki eğitime ve bu konuda özel sektörle işbirliğine ayrılmış. Bu adımlar kısa zamanda atılarsa –ki, zaten bir altyapı var- kısa sürede gençlerin istihdam sorunu çözülür.