5 soruda tarih efsaneleri

Süleyman Şah gerçekten de Osmanlı’nın atası mı?
Ö.F. Dinçel’in Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nden aldığı belgelerde Ertuğrul Gazi’nin Orta Asya’dan Karahisar’a geldiğine, babası Süleymanşah’ın Fırat Nehri’ni geçerken boğulduğuna dair rivayetler özetleniyor. Oysa Dinçel’ e göre Ertuğrul Gazi’nin babası Gündüz Alp, annesi Hayme Ana. Geleneksel soykütüğü de böyle söylüyor. Yalnızca Âşık Paşazade soykütüğüne göre Ertuğrul Gazi’nin babası Süleymanşah.

Fatih Sultan Mehmet, imparatorluğunu hangi silaha borçlu?
II. Mehmed’in imparatorluğu -İstanbul’un fethinden başlayarak- top sayesinde kuruldu. Fatih, imparatorluğunu bu silaha borçludur. Bosna’da olduğu gibi Mora’da da Ortaçağ’dan kalan kaleleri toplarla yıkıp bölgenin kontrolünü eline aldı.

Padişahlar geleceğe dair fikirleri kimden alırdı?
Müneccimbaşı, her yıl takvim ya da ahkâm-ı sal adıyla geçmiş olaylara ve yıldızlara bakarak gelecek üzerinde bilgi içeren bir risale hazırlardı. Padişahlar da bu kehanetlere inanır, önem verirdi. Hatta 17. yüzyılda Müneccimbaşı Hüseyin Efendi bütün devlet adamlarını kendine bağladı, bu yolla servet yarattı.

Hangi padişahın oğlu olmasa Osmanlı hanedanı son bulacaktı?

IV. Murad, I. Ahmed’in şehzadelerini idam edince, yalnız kardeşi İbrahim hayatta kalmıştı. Tahta çıkan İbrahim’in oğlu olmazsa, kendisinden sonra Osmanlı hanedanı son bulacaktı. Devlet erkânı, özellikle Valide Kösem Sultan, güzel cariyeler takdiminde yarışa girdiler. Her ne kadar bu yolla birkaç şehzade dünyaya geldiyse de padişahın yatağını paylaşan haseki kadınların müdahaleleri ve masrafları aşırı bir haldeydi.

Özal’ın Osmanlı tarihine büyük katkısı neydi?
1985’te Turgut Özal’ın takdiriyle bir sempozyum düzenlendi. İlk iş 150 milyon belgenin tasnifiydi ama arşivin o zamanki kadrosuyla bu iş 100 yıl sürebilirdi. Özal arşivin tasnifi için bir fon ayırdı ve imtihanla 500 uzman alınmasını sağladı. O gün hazırlanan tasnif katalogları sayesinde bugünün tarihçileri aradıkları belgeye hemen ulaşabiliyor.

Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler
Prof. Dr. Halil İnalcık
NTV Yayınları
200 sayfa
30 TL.