Bitcoin’de düşüş devam ediyor! İşte uzman yorumları...

Kripto para piyasalarındaki kara bulutlar dağılmıyor. Tarihi zirvelerden büyük çöküş yaşayan ve uzun süredir de düştüğü çukurdan çıkmayan kripto paralar gerilemeye devam ediyor.

Kripto para piyasalarına olan güven tamamıyla sarsılmışken son düşüş yatırımcıları iyice umutsuzluğa sürükledi.

Küresel ekonomideki çalkantılar, Rusya-Ukrayna savaşı, enerji sorunu, doların değer kazanması, Fed ve ECB’nin faiz artırımları, altın fiyatlarına ilişkin yükseliş beklentileri gibi birçok etken kripto paraların yara almasına neden oluyor.

KÜRESEL EKONOMİDE DEPREM VAR

Küresel ekonomide bozulmalar artmaya başladı. Dev ekonomiler resesyona girerken, enflasyonla başa çıkmaya çalışan merkez bankaları da faiz artırımına gidiyor. 40 yılın en yüksek enflasyon oranları görülürken merkez bankaları radikal kararlar alarak onlarca yıldır yapmadıkları politika araçlarını kullanmaya başladılar.

Merkez bankaları faiz artırarak talebi düşürmeyi ve tasarrufları artırmayı hedeflerken dolar ve euro da diğer para birimleri karşısında canlı kalmayı sürdürüyor.
Ekonomilerin kötüye gittiği dönemlerde genel olarak altın fiyatları yükseliş göstermesi de ilerleyen zamanlar için altında güçlenmenin ortaya çıkabileceği ihtimalini ortaya koyuyor.

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI ETKİLİ OLUYOR

Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte yalnız bırakılmaya çalışılan Rusya stratejik hamlelerini yaparak savaştan da ekonomiden de galip çıkmanın yollarını arıyor. Rusya’dan enerji almayan ülkeler kış aylarına tedariksiz girerken, yeni kaynaklar üretmenin ve halkı da enerji tasarrufu yapmaya teşvik ediyor. Ancak bu durum da gelişmiş ülkelerin ekonomisindeki sanayi üretimini düşürürken işsizliğin de artmasına sebebiyet verebilir. Bu durumda kış aylarında enerji kıtlığı oluşursa AB ve ABD ekonomisi derin yara alabilir ve daha farklı enstrümanları kullanma yolunu tercih edebilir.

KRİPTO PARA MADENCİLİĞİ ZORA GİRİYOR

Kripto para madenciliğinde en önemli gider kalemlerinden olan enerji fiyatlarının artması nedeniyle madencilik faaliyetleri zorlukla yapılmaya devam ediyor. Maliyetle kazanç arasındaki makasın daralması kripto para madenciliğinin yapılmasını fizibil olmaktan çıkarıyor.

KRİPTO PARALARDA BOĞA TUZAKLARI DEVAM EDİYOR

Kripto paraları boğa tuzakları hırpalamayı sürdürüyor. Hafif yükseliş yaratıp ardından da sert satış yaparak ucuzdan kripto varlık almak isteyen boğalar uzun zamandır piyasayı manipüle ediyor.

Bunun yanında küresel ekonomideki çalkantılar ve olumsuz bekleyişler de daha likit varlıklara kayılmasına neden oluyor. Kripto paralarda marj aralığı olmadığı için para bir anda katlanabilirken bir anda da sıfırlanabiliyor. Bu riski almak istemeyenler likit yatırım araçlarına geçmeyi tercih ediyor.

KRİPTO KREDİ ŞİRKETİ İFLAS ETTİ

Kripto kredi şirketi olarak faaliyet gösteren ve iflas başvurusunda bulunan Celsius'un elindeki Bitcoin'leri satması ihtimali de düşüşü tetikledi. Celsius Bitcoin'lerini satarsa fazla arz oluşması beklentisinden dolayı fiyatlar geriledi.

CZ DE DÜŞÜŞE ARACI OLDU

Binance'ın CEO'su CZ, Bitcoin'deki düşüşlerin ardından tweet atmıştı. Tweete göre balinaların ve kurumsal yatırımcıların ucuza Bitcoin almak için operasyon yaptığını belirtti.

MT. GOX TELAŞI DA VAR

2014 yılında iflas eden kripto para borsası Mt. Gox’a ilişkin bir dizi davada sonuçlar çıkmaya başladı. Geçtiğimiz yıllarda çıkan sonuçlara benzer kararlar oluşsa da Mt. Gox bu kararlara yönelik yatırımcılarına ödeme yapmamıştı.

Kripto para piyasalarının tarihinin en büyük hırsızlıklarından biri olan Mt. Gox'a siber saldırı olmuş ve milyarlarca dolarlık Bitcoin buharlaşmıştı.

Mt. Gox'un elinde ise mağdurlara verilmek üzere 140 bin Bitcoin ve 500 bin dolar bulunuyor. 2014 yılında 200 dolar maliyetle alınan Bitcoin'lerin yatırımcılara geri dağıtılmasıyla birlikte birçok yatırımcının Bitcoin'leri nakite çevireceği beklentisi arttı.

BITCOIN SERT GERİLEDİ

25 bin doları test etme ümidiyle harekete geçen Bitcoin küresel piyasalardaki oynaklıkla gerilemeye başladı. Tarihi zirvesinden yüzde 69 geride işlem gören lider kripto para birimi Bitcoin bugün yüzde 1.5 civarında primle 21 bin 440 dolar seviyesinde işlem görüyor.

ETHEREUM DA CANSIZ SEYREDİYOR

En çok tercih edilen ikinci kripto para birimi olan Ethereum da güç kaybında. Ethereum yüzde 1.24 oranında küçük primle 1600 dolar seviyelerinde alıcı buluyor.

Avrasya Blockchain ve Dijital Para Araştırmaları Derneği Başkanı Kadir Kurtuluş, Kriptomeda Kurucusu Eray Dengiz ve Kripto Para Uzmanı Beste Naz Süllü hurriyet.com.tr'nin sorularını yanıtladı.

Kripto paralar popülerlik kazandıktan sonra bu denli bir ekonomik krizin içine girmemişti; savaş görmemişti. Bu durum kripto paraların geleceği için ne anlatıyor?

Kadir Kurtuluş: Fiziki savaş tüm ekonomileri altüst eden ve riske karşı duyarlılığı en üst seviyeye taşıyan bir durum. Kripto paralar daha emekleme döneminde pandemi, savaş ve ekonomik kriz duvarlarına çarptı. Teknolojisinden ziyade yatırımlarla sağlıksız bir şekilde büyüyen kripto piyasası mevcut haliyle kendi başına ayakta kalamadı diyebiliriz. Kurumsal yatırımcının piyasadaki yeri, piyasanın olağanüstü durumlara hazırlıksız yakalanması gibi birçok durum kripto piyasasını ABD Merkez Bankası (Fed) güdümünde bir piyasa haline getirdi. Mevcut kripto paraların geleceği mevcut sistemin yani Fed’in elinde diyebiliriz. Ekonomi kurgusunun baştan aşağı değişime girdiği bu dönemde kriptolar için de aynı durum olabilir ve gördüğümüz kriptolar haricinde merkezi ya da bambaşka kripto paralar karşımıza çıkabilir.

Eray Dengiz: Kripto para ve blockchain trendlerinin henüz yeni gelişiyor olması, global ölçekte yaşanan her gelişmeyi kripto para ekosistemi için yeni bir deneyim haline getiriyor. Ekonomik değişiklikler, politik olaylar ve küresel kararlar her bir adımda kripto para yatırımcılarına yeni tecrübeler kazandırıyor. Örneğin; pandemi sürecinde yaşanan tecrübelerle ileride yaşanabilecek küresel bir salgının piyasayı nasıl etkileyeceği noktasında bir kazanım oluşturdu. Pandemi döneminde insanların evde vakit geçirmesi kripto para piyasalarına milyonlarca yeni kullanıcının gelmesini sağladı. Küresel bir krizin merkeziyetsiz bireysel yatırımlarla yönetilmesi tüm dünyada yeni bir bilinç kazandırdı.

Tıpkı pandemi gibi savaşlar ve bölgesel gerilimler de bunun bir örneğini oluşturuyor. Sıcak savaş durumunda piyasa nasıl etkilenir? Bölgesel hareketliliklerde piyasa ne yönde hareket eder? Bu gibi soruların yanıtları kripto para yatırımcıları için ileriye yönelik bakış açıları sunuyor. Bu gibi durumlar hiç beklenmedik bir anda, hiç beklenmedik büyüklükte meydana gelebilir. Yaşanan global olayların kripto paranın geleceğine tecrübe katacağına ve yatırım noktasında yeni kaslar elde edeceğini düşünüyorum. Bu da piyasanın gelişimi için önem taşıyor. Hiç tecrübe edilmemiş bir olay karşısında yaşanan hızlı düşüşler benzeri bir sonraki durumda aynı etkiyi yaşatmayabilir.

Tüm bu görüşlerden hareketle; kripto paralar her yeni küresel olayda, ana akım finansal yatırım araçlarına bir adım daha yaklaşıyor ve aradaki makası kapatıyor. Aynı krizleri göğüsleyip, aynı çatışmaları yaşadıkça, kripto para ekosistemi toplumun ihtiyaçlarını daha iyi öğrenip, ona göre yeni formlar kazandığını görüyoruz. Sonuç odaklı baktığımızda kripto paraların her yeni küresel olayda hayatın içine biraz daha nüfuz ettiğini söylemek mümkün.

Beste Naz Süllü: Finans piyasası tarihinde artarda görülmemiş sayıda ekonomik krizleri pandemiden bu yana yaşıyoruz. Çevremizde kripto paraların geleceğinin olmadığının ve ömürlerinin tamamlanacağına dair bir çok görüş olurken, ben ise kripto paraların bu dönemde yaşadıkları vaka kadar olgunlaştıklarını düşünüyorum. 2020’de bu yana kurumsalların kripto paralar ile tanışması, bir çok istihdam alanı yaratması, geleneksel endekslerle korelasyonun artması ve duyulan ihtiyaçlara istinaden sektörün sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için regülasyonların getirilmesi tüm bunlar sektörün bitirmekten ziyade ömrünün uzamasına yardımcı oluyor. Bankacılık sektörü Medici ailesi ile 1407 yılında başlarken, sektörün gelişimi için çokça bir zaman aşıldı. Kripto paraların sektörde yeni olması ve kriz atlattıkça teknolojinin de desteği ile hızlı bir gelişim göstermesine inanıyorum.

Dolardaki yükseliş ve Fed'in faiz kararları kripto paraları nasıl etkiliyor?

Kadir Kurtuluş: Ülkeler enflasyonla boğuşmakta ve faiz arttırılmakta. Bu gibi durumlarda üretim ve istihdama yönelik kaynağa ihtiyaç duyulacaktır. Kurumsal yatırımcılar ilk önce riskli varlık olarak kripto paraları elinden çıkaracaktır. Pandemi nedeniyle basılan paralar ve yüksek enflasyon nedeniyle Fed tarafında faiz artırımları devam edecek. Savaş durumları ülke ekonomilerinin pandemi sonrası hızla toparlanmasını engellemekte. Bu da faiz artışlarının süreceği ve kripto para piyasasının olumsuz etkilenmeye devam edeceği anlamına geliyor.

Kripto paralar özünde merkeziyete karşı ve bağımsız olarak tasarlanmış. Bunu sağlayacak temel unsur ise insanların yatırımdan ziyade işlemlerinde kripto para kullanabilmesidir. Yüksek volatilitesi ve ülkelerce hukuki anlamda tam kabul görmemesi nedeniyle kripto paralar temel amacını gerçekleştirememekte. Bu denli bireysel ve kurumsal yatırım nedeniyle de mevcut sisteme yani Fed‘e teslim oldu diyebiliriz. Sonuç olarak; “Fed faiz düşürmeye başlayana kadar mevcut kripto paralar için zor günlerin devam edeceğini” düşünüyorum.

Eray Dengiz: Kripto paralar en yeni ve hızlı büyüyen piyasalarından birini oluşturuyor. Kripto paraların kendisi merkeziyetsiz bir yapıda olsa da, piyasalar yatırımcılarla yürüdüğü için, merkezi yapılardan önemli ölçüde etkileniyor. Fed'in faiz kararları, kripto para yatırımcılarının farklı yatırım alanlarına yönelmesine sebep olabiliyor. Bu durum piyasada daralmaya sebep olsa da kripto para odaklı yatırımcıları büyük oranda etkilemiyor.

Kuşkusuz hem yeni bir finans düzeni olması hem de regülasyonların tam anlamıyla ortaya koyulmaması sebebiyle kripto para piyasaları geleneksel piyasalardan etkilenebiliyor. Kripto para ekosistemi, Z kuşağı başta olmak üzere kendi yatırımcı profilini oluşturdukça, bu etkilerin zamanla azalacağına inanıyorum.

Beste Naz Süllü: Dolar ve Bitcoin arasında ters korelasyon var. Fed’in politika faizini artırmasıyla dolar ürünlerinin risksiz getirilerinin artması ve riskli varlıklara ilişkin iştahın azalmasıyla hisse ve kripto para varlıklarında satış baskısı görülüyor. Ağustos ayında FOMC toplantısı olmamasına ilişkin daha önce Bernanke’nin ‘ilk sıkılaştırma programını’ açıkladığı Jackson Hole toplantısı dikkatle takip ediliyor. FOMC tutanaklarını şahin algılayan piyasa ki bence uzun vadeli enflasyon görünümüne yaptıkları atıfta yumuşama mesajlarını aldım, Jackson Hole toplantısında başkanlardan şahin mesajlar bekliyor. Bu durum yeniden dolar endeksini 108 üzerine taşırken, 21 Eylül’deki kararın %50 olasılıkla 75bp faiz artırımı bekleniyor. Burada bir uyuşmazlık var ve dolar aşırı değerlenme içinde. Bu nedenle 22.000 gerisine düşen Bitcoin artan Dolar endeksi karşısında baskı görüyor.

Kripto para madenciliği enerji kriziyle zor günler geçiriyor. Artan maliyetler madenciliği bitiriyor mu?

Kadir Kurtuluş: Kripto para üretimi yüksek enerji tüketimi gerektiren bir iş. Ödül kripto miktarının sistematik azalması sonucu olarak kripto para değerinin artması sistemi sürdürülebilir yapan temel kurgudur. Fakat gelişmeler kripto para değerinin azalması ve enerji maliyetlerinin artması yönünde olduğu için madencileri zor günler bekliyor diyebiliriz. Madencilerin karlılığının azalmasından ziyade satışa başlaması piyasayı daha da kötü yerlere götürebilir. Tüm bu gelişmeler kripto paranın arkasındaki blockchain teknolojilerinde değişimi de beraberinde getirebilir. Doğrulama ve varlığın ispatı noktasında daha az enerji tüketimi sağlayan blockchain altyapıları ve onun üzerinde üretilecek kripto paralar öne çıkabilir.

Eray Dengiz: Öncelikle kripto para madenciliğinin son yıllarda önemli ölçüde düşüş gösterdiğini söyleyebiliriz. Bunun temelde iki sebebi var; ilki sorunuzda da olduğu gibi enerji krizinin etkisi ve bir diğeri ise Çin'in aldığı kripto para madenciliği yasağı. Bu iki gelişmenin madenciliğe etki ettiğini söyleyebiliriz fakat bitireceği noktasında olumsuz bir sürecin meydana geleceğini düşünmüyorum. Artan maliyetler kripto para madenciliği gerçekleştiren yatırımların farklı alanlara yönelmesine sebep olabilir fakat madencilik şu an piyasa için önemli bir kapsam oluşturuyor. Madencilik maliyetlerinin artmasıyla birlikte proof-of-work bazlı blockchain teknolojisi sistemlerinin geride kaldığını görüyoruz. Bunun yerine proof-of-stake sistemlerinin arttığını ve yeni projelerin bu türden yönlendiğini söyleyebilirim. Ethereum'un da proof-of-stake modelinde ilerlemesi madencilik için önemli bir adım oluşturacak. Madencilik ayrı bir ekosistem. Her ne kadar Bitcoin ve Ethereum kadar popüler olmasa da, bu ekosistem de Zcash, Monero gibi kendi kripto para projelerine hayat vermeye devam edecektir.

Beste Naz Süllü: Kripto paralarda eski nesil madencilik olan İş Kanıtı (PoW) yerini Hisse Kanıtına (PoS) bırakmaya başlamasıyla enerji maliyetlerinin sektör içindeki etkisinin yoğunluğu azalıyor. Hala iş kanıtında olan Bitcoin enerji haberlerine hassas olsa da Ethereum’un 15 Eylül’de PoS’a geçecek olmasıyla enerji maliyetlerini yüzde 99 oranında düşürecek ve eski tip madenciler arzı sınırlı olan Ethereum Classic’e dönecek. Madencileri şuan için yoran asıl konu enerji maliyetlerinden ziyade yeni nesil madencilik çiftlikleri için çektikleri krediler. Madencilik makinalarının değişmesi ile enerji maliyetlerini düşüren madenciler Bitcoin fiyatının düşmesi ile kar marjları açısından zor günler geçiriyor ve operasyonel giderlerini karşılayabilmek için havuzlarındaki Bitcoinlerin bir kısmını nakite döndürmek zorunda kalıyorlar. İleriki süreçte kurumsalların Bitcoin alımı, Bitcoin’in yaygınlaşabilmesi için ESG (çevresel, sosyal, kurumsal) kurallarına bağlı kalınması gerekecek. Küresel ısınma konusunda adımlar atılmaya başlandıkça madencilik faaliyetlerine karşılık yönergeler çıkabilir. Bu yüzden artan enerji maliyetleri değil, yeni nesil madenciliğe geçiş ve ülkelerin iklim anlaşmaları madencilik faaliyetlerini gelecek zamanda sona erdirebilir.

BU VİDEO İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR