Saçın sosyal tarihi yazıldı
Güncelleme Tarihi:
Ayda KAYAR
Oluşturulma Tarihi: Eylül 18, 2005 00:38
Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türkiyat Araştırmaları Merkezi, 1997’de ‘Türk Kültüründe Ayrıntılar’ başlıklı sempozyumda kültürümüzde saçı incelemişti. Sempozyuma sunulan bildiriler ve yayımlanmış makaleleri toplayan araştırma merkezinin müdürü Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali, ‘Saç Kitabı’nı oluşturdu.
Yirminci yüzyılın başında kadınların saçlarını kısacık kestirmesi bir özgürlük bayrağı açmak anlamına geliyordu. 1960’larda hippiler sisteme uzattıkları saçlarıyla karşı çıktı. Son yıllarda İslami kesimde yaygınlaşan uzun saçlı erkekler, topluma kendilerini kabul ettirmeye çalışıyorlar belki de.
Zaman, kamufle etme yöntemlerini de değiştiriyor. Eskiden saçlarını enseden öne tarayarak, kelliğini kapatmaya çalışan erkekler, 1990’larda saçlarını 0 numara kestirerek topyekün kellikle sorunu çözüyor.
Saç, sakal ve bıyıktaki değişiklikler bize globalleşmeyi de gösteriyor. Başka kültürlerden birçok modeli yaşamımıza sokuyoruz. Örneğin erkeklerin saç boyaması. Son yıllarda eskisi kadar garip karşılanmıyor boyalı saçlı erkekler. Kadınlar pembelere, morlara varan uç renkleri denerken, erkekler doğal olma peşinde. Hatta beyaz saçlarını boyatıp, şakağına kır attıranlar bile var. Prof. Naskali’ye göre saç, ast üst ilişkisine de işaret ediyor. Otorite sahibi taraf, diğerinin saçı sakalı üzerinde söz sahibi oluyor. Askerde, okulda, hapiste, şirkette saç kurala bağlı.
Kaşlar da kendini ifade araçlarından beri. Gençler arasında önce tek çizik, son günlerde ise iki çizikle atılan scratch (argoda faça) asiliği temsil edip ‘Benden kork’ mesajı veriyor.
Naskali, bunun en iyi örneğinin ressam Frida Kahlo’da ortaya çıktığını söylüyor. Kaşları birbirine bitişik Kahlo, ‘Ben Meksikalı köylü kadınlar gibiyim’ diyor.
Türkiye’nin bazı yörelerinde ise kaş aldırmamak ve saç kestirmemek, kızların el değmemişliğini anlatmanın bir yolu olarak kullanılıyor. Kızlar ancak evlendikten sonra saç ve kaşlarına müdahale edebiliyor.
YRD. DOÇ. AYŞE DUVARCI ANADOLU’DAKİ SAÇLA İLGİLİ RÜYA TABİRLERİNİ DERLEDİ
Uzun ve gür saçlar, ömrün uzunluğuna ve mal sahibi olunacağına
Saç dökülmesi, sağlığın bozulacağına, şöhret ve itibar kaybına
Saçı berbere kestirmek, tehlikeli bir habere
Saçı siyah görmek, zenginliğe, başarıya
Saçı sarı görmek, romantik bir aşk yaşanacağına
Saçı kızıl görmek, etraftaki kaba ve boşboğaz kimselerden uzaklaşmak gerektiğine
Saçı ağarmış görmek, gençler için uzun ömür işaretine
Saç ve sakalın tamamen ağardığını görmek fakirliğe
Evli kadının saçının ağardığını görmesi, aldatıldığına
Sakalı kesmek veya yolmak, para ya da mal kaybına
Bir kadının kendini sakallı görmesi, hamile ise oğlu olacağına, değil ise çocuğu olmayacağına, evli değil ise mutlu bir evlilik yapacağına
Bıyığı tıraş etmek, genç ve güzel bir kızla ilişki kuracağına
Bıyıkları yolmak veya yolunmak, mevki kaybına işaret
Zaman, kamufle etme yöntemlerini de değiştiriyor. Eskiden saçlarını enseden öne tarayarak, kelliğini kapatmaya çalışan erkekler, 1990’larda saçlarını 0 numara kestirerek topyekün kellikle sorunu çözüyor.
Saç, sakal ve bıyıktaki değişiklikler bize globalleşmeyi de gösteriyor. Başka kültürlerden birçok modeli yaşamımıza sokuyoruz. Örneğin erkeklerin saç boyaması. Son yıllarda eskisi kadar garip karşılanmıyor boyalı saçlı erkekler. Kadınlar pembelere, morlara varan uç renkleri denerken, erkekler doğal olma peşinde. Hatta beyaz saçlarını boyatıp, şakağına kır attıranlar bile var. Prof. Naskali’ye göre saç, ast üst ilişkisine de işaret ediyor. Otorite sahibi taraf, diğerinin saçı sakalı üzerinde söz sahibi oluyor. Askerde, okulda, hapiste, şirkette saç kurala bağlı.
Kaşlar da kendini ifade araçlarından beri. Gençler arasında önce tek çizik, son günlerde ise iki çizikle atılan scratch (argoda faça) asiliği temsil edip ‘Benden kork’ mesajı veriyor.
Naskali, bunun en iyi örneğinin ressam Frida Kahlo’da ortaya çıktığını söylüyor. Kaşları birbirine bitişik Kahlo, ‘Ben Meksikalı köylü kadınlar gibiyim’ diyor.
Türkiye’nin bazı yörelerinde ise kaş aldırmamak ve saç kestirmemek, kızların el değmemişliğini anlatmanın bir yolu olarak kullanılıyor. Kızlar ancak evlendikten sonra saç ve kaşlarına müdahale edebiliyor.
YRD. DOÇ. AYŞE DUVARCI ANADOLU’DAKİ SAÇLA İLGİLİ RÜYA TABİRLERİNİ DERLEDİ
Uzun ve gür saçlar, ömrün uzunluğuna ve mal sahibi olunacağına
Saç dökülmesi, sağlığın bozulacağına, şöhret ve itibar kaybına
Saçı berbere kestirmek, tehlikeli bir habere
Saçı siyah görmek, zenginliğe, başarıya
Saçı sarı görmek, romantik bir aşk yaşanacağına
Saçı kızıl görmek, etraftaki kaba ve boşboğaz kimselerden uzaklaşmak gerektiğine
Saçı ağarmış görmek, gençler için uzun ömür işaretine
Saç ve sakalın tamamen ağardığını görmek fakirliğe
Evli kadının saçının ağardığını görmesi, aldatıldığına
Sakalı kesmek veya yolmak, para ya da mal kaybına
Bir kadının kendini sakallı görmesi, hamile ise oğlu olacağına, değil ise çocuğu olmayacağına, evli değil ise mutlu bir evlilik yapacağına
Bıyığı tıraş etmek, genç ve güzel bir kızla ilişki kuracağına
Bıyıkları yolmak veya yolunmak, mevki kaybına işaret