Kur düşünce kişi başına gelir 5 bin doları aştı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye tarihinde ilk kez üç yıl üst üste ortalama dolar kuru bir önceki yılın ortalama dolar kurunun altında kaldı. 2003 ve 2004 yılından sonra 2005 yılında da ortalama dolar kurunun bir önceki yılın altında kalması Türkiye’nin bu yıl gerçekleşmesi beklenen 5 bin doların üzerindeki milli gelire 2005 yılında ulaşmasını da sağladı.
Ortalama dolar kurunda yaşanan düşüş uluslararası karşılaştırmalar açısından önemli olan kişi başına geliri 560 dolar, Türkiye’nin milli gelirini ise 45 milyar dolar artırdı.
Merkez Bankası’nın gösterge niteliğinde belirlediği döviz alış kurları esas alınarak yapılan hesaplamaya göre 2005 yılında ortalama dolar kuru, bir önceki yıla göre yüzde 5.7 düşerek 1.3408 YTL olarak gerçekleşti. Gün ağırlıklı olarak hesaplanan ortalama dolar kuru, 2002 yılında 1.5058 YTL düzeyinde gerçekleşmişti. 2003 yılında yüzde 0.8 düşerek 1.4931 YTL, 2004 yılında ise yüzde 4.7 düşerek 1.4223 YTL olan yıllık ortalama dolar kuru ilk kez üç yıl arka arkaya bir önceki yılın altında kaldı.
EURO DA DÜŞTÜ YÜKSELDİ
Ortalama euro kuru ise ilk kez 2005 yılında bir önceki yıla göre düşük kaldı. 2004 yılında 1.7677 olan yıllık ortalama euro kuru 2005 yılında 1.6695 euro olarak gerçekleşti. Ortalama dolar kurunun düştüğü 2003 ve 2004 yıllarında ortalama euro kuru bir önceki yıla göre artmıştı. Bu yıl ilk kez hem ortalama dolar hem de euro kuru bir önceki yılın altında kaldı.
BAŞLANGIÇTAKİ TAHMİN
2005 yılı için ortalama dolar kuru, 2005 yılı programı hazırlanırken 1.6112 YTL olarak öngörülmüş ve tahminler bu kur üzerinden yapılmıştı. 2005 Ekim ayında yapılan 2006 yılı programı hazırlıkları kapsamında 2005 yılı ortalama dolar kuru tahmininin 1.3557 YTL’ye indirilmişti. Gerçekleşme ise her iki tahminin de altında kaldı.
KUR ZENGİNLİĞİ
Ortalama dolar kurundaki bu düşüş uluslararası karşılaştırmalar açısından Türkiye’nin "zenginliğini" önemli ölçüde artırdı. Türkiye’nin 2005 yılı gayri safi milli hasılasının cari fiyatlarla 486.8 milyar YTL olduğu tahmin ediliyor. 1.3408 YTL olarak gerçekleşen dolar kuru üzerinden Türkiye’nin 2005 yılı GSMH’si yaklaşık 60 milyar dolar artarak 362.5 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaştı. 2004 yılında Eğer ortalama dolar kuru enflasyon oranı kadar artsaydı GSMH ekonomideki yüzde 5’lik büyüme 15 milyar dolar artarak 317 milyar dolar olacaktı. Aradaki 45 milyar dolarlık fark ortalama dolar kurunun düşmesinden kaynaklandı.
KİŞİ BAŞINA GELİR
Türkiye’nin 2005 yılı ortalama nüfusunun 72 milyon 79 bin kişiye ulaştığı tahmin ediliyor. Buna göre Türkiye’nin kişi başına düşen milli geliri 2005 yılında, 2004 yılına göre 773 dolarlık bir büyümeyle 5 bin 29 dolar düzeyine yükseldi. 2001 krizinde 829 dolar azalarak 2 bin 134 dolara kadar düşen kişi başına gelir, ekonomideki yüksek büyüme nedeniyle 2002 yılında 508 dolar artarak 2 bin 609 dolara yükselmiş, 2003 yılında 3 bin 390 dolara, 2004 yılında da 4 bin 256 dolara çıkmıştı.
Kişi başına düşen gelirde yaşanan 773 dolarlık artışın, 560 dolarlık kısmı tek başına ortalama dolar kurundaki düşüşten, 213 doları ise Türkiye ekonomisindeki reel büyümeden kaynaklandı.
2005 programı yapılırken kişi başına gelir 4 bin 128 dolar olarak tahmin edilmiş, 2006 yılı program hazırlıkları kapsamında ise bu rakam 4 bin 982 dolara çıkarılmıştı. Türkiye’nin 5 bin dolarlık kişibaşına gelir sınırını ise 2006 yılında aşacağı tahmin ediliyordu.
Döviz kurundaki düşüşten kaynaklanan kişi başına gelirdeki yüzde 18 orandaki artış Türkiye’nin, 2001 krizinde önemli ölçüde aşağılara inen uluslararası karşılaştırmalardaki yerini bir kaç basamak birden yükseltecek. Ortalama dolar kuru, GSMH ve kişi başına gelir
Ort.Dolar Kuru GSMH Kişi Başına Gelir
YTL (Milyar Dolar) (Dolar)
2000 0,6237 199.700 2.963
2001 1,2254 145.900 2.134
2002 1,5058 184.500 2.662
2003 1,4931 240.500 3.425
2004 1,4223 302.800 4.256
2005 1,3408 362.504 5.029