Önce test sonra yaz okulu
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Haziran 09, 2007 00:00
Sporun çocuklar için hem bedensel hem ruhsal katkısı büyük. Sağlık, fiziksel ve kişilik gelişimi bakımından yararlı hatta gerekli olduğu da tartışılmaz bir gerçek. Aileler de yaz tatilini fırsat bilerek aylarca okullarda kapalı kalan çocuklarını spor yapmaları için yaz okullarına gönderiyor. Fazla efor yıllarca sessiz kalan sorunları tetikleyebilir.
Bu nedenle uzmanlar, aileleri muayene ve tetkiklerden sonra çocuklarını yaz okullarına göndermeleri konusunda uyarıyor. İstanbul Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı öğretim üyesi ve Futbol Milli Takımları Spor Hekimliği ve Atletik Performans Departmanı Koordinatörü Doç. Dr. Bülent Bayraktar, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Yaz okullarından önce yapılması gereken tıbbi testler nedir?
- Detaylı bir muayeneden geçirilmeli. Laboratuvar ortamında, EKG eşliğinde kalbin egzersiz yüklenmesine vereceği yanıta, elektriksel değişim, ritim, tansiyon açısından değişiklik olup olmadığına bakılmalı. Herhangi bir risk bulunursa, daha ileri tetkikler istenebilir. Bu konuda en ileri tetkik EKG. Spora ilk başlanırken özellikle bu tetkiklerin yapılması risk tayini açısından çok önemli.
Yılın çoğunluğunu hareketsiz geçiren çocukların, yaz okullarındaki etkinliklerde çok efor harcaması sağlık sorunlarına yol açabilir mi?
- Evet. Antremanları yaptıranlara çok büyük bir görev düşüyor. Genelde spor okullarında veya kulüplerin altyapı denilen küçük yaştaki sporcuların çalıştığı bölümlerde antrenörlerin, eğitmenlerin az deneyimlileri çalıştırıyor. Gelişmiş ülkelerde bu durum tam tersi. Çocuklara çok yüklendiklerinde, çok başarılı olduklarını düşünmeleri, ailelerine beğendirmek için yoğun programlar uygulamaları riski artırabilir. Çalışmalar yaş gruplarına göre değişmeli. Basamaklandırılmalı. Her egzersiz yıpranmaya yol açar. Vücudunun kendini onarabilmesi için dinlenme aralıkları oluşturulmalı. En fazla kardiyolojik sorunlardan korkuyoruz. Çocukta böyle bir alt yapı varsa, yükleme ortaya çıkarabilir. Ortopedik sorunlara da yol açabilir. Sporun yapıldığı şartların uygunluğu çok önemli. Zemin ve malzeme seçimi de öyle. Yapılan egzersizin tekrar sayısı, süresi ve şiddeti, yüklenmenin oranı çok önemli.
Sporun çocuklara yararı nedir?
- Hem bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden hem de iyi bir kişiliş gelişimi ve ruh sağlığı bakımından yararlı. Çocuk spor yoluyla çevresini tanır, iletişim kurar, kendine güveni artar. Psikolojik açıdan da kendini kontrol etmeyi, bir konuda konsantre olabilmeyi, iradesini kullanabilmeyi, başarıya güdülenebilmeyi öğrenir. Araştırmalar, spor yapan gençlerin spor yapmayanlara oranla daha iyi beslendiklerini, şiddete daha az başvurduklarını ve insan ilişkilerinde daha başarılı olduklarını gösteriyor.
Sağlıklı büyümeye etkisi var mı?
- Sağlıklı büyüyebilmesi için spor yapması gerekiyor. Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde çocuğun bedeni çok değişken. Genç yaşlardaki fiziksel bozuklukları önlemede ve geciktirmede spor önemli bir rol oynar. Yine spor yapmayan, dengesiz beslenen çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmeleri zor.
Spora erken başlamanın avantajları nedir?
- Araştırmara göre, okul çağındaki çocuklara düzenli spor yapma alışkanlığı kazandırıldığı taktirde bu ileriki yıllarda da sürüyor. İleriki yaşlarda düzenli spor yaşma alışkanlığı kazanmak zor. Bu nedenle sağlıklı olmanın en önemli koşullarından biri de spor. Yine özellikle küçük yaşlarda yapılan spor büyük önem taşıyor. Bu sayede kişinin potansiyelinin en üst noktasına erişmesi mümkün. Unutulmaması gereken spordan en yüksek verimi elde edebilmek için düzenli spor yapma gerektiği.
Hangi yaşta çocuklar spora başlatılmalı?
- Çocuğun spora ve düzenli egzersizlere özellikle jimnastik ve yüzme gibi sporlara en erken başlama yaşı 4 civarı. Bu yaştaki çocukların hareket etme isteğinin güçlü olması nedeniyle davranışlarında belirsizlikler bulunur ve atak davranışları zaman zaman sorunlara yol açabilir. Her yaşa göre yapılması ya da yapılmaması gereken şeyler var. Çocuklara sevdikleri sporu yapmalarına izin verilmeli. Aile kendi istediği sporlar dalları için diretmemeli. İlla şampiyonlar yaratmak şart değil. Spor alışkanlığı kazandırmak da önemli bir kazanım. Spordan iyi verim almak için bireysel çalışmalardan önce grup çalışmaları tercih edilmeli. Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmeli. İlköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atletizm, oyun, jimnastik, yüzme ve kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmeli. 9-11 yaş grubunda, spor dalına özgü temel teknik becerilerin kazandırılması ön plana çıkar.
Spor yapan çocukların beslenmesi farklı mı olmalı?
- Hayır. Sağlıklı ve dengeli beslenmeleri yeterli.
Hangi yaşta, hangi aktivite
Uzmanların yaşa göre aktivite ve spor önerileri şöyle:
Bebeklik (0-2 yaş): Serbest oyun
Erken çocukluk (3-5 yaş): Yürüme, koşma, yüzme, fırlatma, yakalama
Çocukluk (6-9 yaş): Yüzme, koşma, jimnastik, giriş düzeyinde futbol, basketbol. Güreş gibi kompleks beceri sporları yapmaları ise zor.
Geç çocukluk (10-12 yaş): Giriş düzeyinde futbol, basketbol, güreş ve diğer temas sporları
Tepeden, beyine her işe yarıyor
Vücudun kontrolü ve fiziksel yeteneklerin gelişiminde, Hareket kabiliyetini anlama ve değerlendirmede, Aktif yaşam stili kazandırmada, Entelektüel gelişime katkı sağlamada, Kendine güveni geliştirmede, Yaratıcılığı geliştirmede, Obeziteyi önlemede, Bağışıklık sistemini güçlendirmede olumlu etkisi var. Takım sporları, yaşamın bir benzeri. Birlikte çalışmak, üretmek, rekabet, kazanma, kaybetme, kurallarıyla yaşama gibi beceriler kazandırıyor.
Hiperaktivite tedavisinin yaz tatili yok!
Dikkat eksikliği veya hiperaktivite sorunu bulunan çocukların, okul kapandıktan sonra ilaçlarına ara verilmesi sorunlara yol açıyor. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Eyüp Sabri Ercan, en çok okulda sorun yaşandığı için ailelerde, "Okul zamanı tedavi edelim, hafta sonları ve yaz tatillerinde biz idare ederiz" görüşünün hakim olduğunu söylüyor. Bu düşünce yanlış. Çocuk psikiyatristi tarafından aksi söylenmedikçe tedavinin aralıksız sürdürülmesi gerekiyor.
Doç. Dr. Ercan’ın verdiği bilgiye göre; dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu önemli bir tıbbi hastalık. Tedavi edilmediğinde veya eksik tedavi edildiğinde önemli sorunlara yol açıyor. Hiperaktif çocuklar, notlarının artması veya öğretmenlerinin daha rahat ders yapması gibi amaçlarla tedavi edilmiyorlar. Bu nedenle sadece okul zamanı tedavi çok nadir durumlar dışında doğru değil. Hiperaktif çocuklar için yaz tatilleri en az okul zamanı kadar önemli.
Bilindiği gibi hiperaktivite aşırı hareketli olma, sonunu düşünmeden alelacele harekete geçme ve geçmiş hatalardan ders alamama hastalığıdır. Bu belirtilere sahip hiperaktif çocukların serbestçe oyun oynanan veya bisikletle gezilen yaz aylarında diğer çocuklardan çok daha fazla kazaya uğrama riskleri var. Özellikle bisiklet kazaları pek çok hiperaktif çocuğun ciddi biçimde yaralanmasına neden oluyor.
Arkadaş ilişkilerinde bozukluk ve anne-baba tarafından fiziksel şiddete maruz kalma hiperaktif çocukların yaz aylarında da tedavi olmaları için en önemli nedenlerdendir. Çünkü tedaviyle bu sorunlar çok büyük ölçüde gideriliyor.
Yaz okullarından önce yapılması gereken tıbbi testler nedir?
- Detaylı bir muayeneden geçirilmeli. Laboratuvar ortamında, EKG eşliğinde kalbin egzersiz yüklenmesine vereceği yanıta, elektriksel değişim, ritim, tansiyon açısından değişiklik olup olmadığına bakılmalı. Herhangi bir risk bulunursa, daha ileri tetkikler istenebilir. Bu konuda en ileri tetkik EKG. Spora ilk başlanırken özellikle bu tetkiklerin yapılması risk tayini açısından çok önemli.
Yılın çoğunluğunu hareketsiz geçiren çocukların, yaz okullarındaki etkinliklerde çok efor harcaması sağlık sorunlarına yol açabilir mi?
- Evet. Antremanları yaptıranlara çok büyük bir görev düşüyor. Genelde spor okullarında veya kulüplerin altyapı denilen küçük yaştaki sporcuların çalıştığı bölümlerde antrenörlerin, eğitmenlerin az deneyimlileri çalıştırıyor. Gelişmiş ülkelerde bu durum tam tersi. Çocuklara çok yüklendiklerinde, çok başarılı olduklarını düşünmeleri, ailelerine beğendirmek için yoğun programlar uygulamaları riski artırabilir. Çalışmalar yaş gruplarına göre değişmeli. Basamaklandırılmalı. Her egzersiz yıpranmaya yol açar. Vücudunun kendini onarabilmesi için dinlenme aralıkları oluşturulmalı. En fazla kardiyolojik sorunlardan korkuyoruz. Çocukta böyle bir alt yapı varsa, yükleme ortaya çıkarabilir. Ortopedik sorunlara da yol açabilir. Sporun yapıldığı şartların uygunluğu çok önemli. Zemin ve malzeme seçimi de öyle. Yapılan egzersizin tekrar sayısı, süresi ve şiddeti, yüklenmenin oranı çok önemli.
Sporun çocuklara yararı nedir?
- Hem bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden hem de iyi bir kişiliş gelişimi ve ruh sağlığı bakımından yararlı. Çocuk spor yoluyla çevresini tanır, iletişim kurar, kendine güveni artar. Psikolojik açıdan da kendini kontrol etmeyi, bir konuda konsantre olabilmeyi, iradesini kullanabilmeyi, başarıya güdülenebilmeyi öğrenir. Araştırmalar, spor yapan gençlerin spor yapmayanlara oranla daha iyi beslendiklerini, şiddete daha az başvurduklarını ve insan ilişkilerinde daha başarılı olduklarını gösteriyor.
Sağlıklı büyümeye etkisi var mı?
- Sağlıklı büyüyebilmesi için spor yapması gerekiyor. Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde çocuğun bedeni çok değişken. Genç yaşlardaki fiziksel bozuklukları önlemede ve geciktirmede spor önemli bir rol oynar. Yine spor yapmayan, dengesiz beslenen çocukların sağlıklı bir gelişim süreci geçirmeleri zor.
Spora erken başlamanın avantajları nedir?
- Araştırmara göre, okul çağındaki çocuklara düzenli spor yapma alışkanlığı kazandırıldığı taktirde bu ileriki yıllarda da sürüyor. İleriki yaşlarda düzenli spor yaşma alışkanlığı kazanmak zor. Bu nedenle sağlıklı olmanın en önemli koşullarından biri de spor. Yine özellikle küçük yaşlarda yapılan spor büyük önem taşıyor. Bu sayede kişinin potansiyelinin en üst noktasına erişmesi mümkün. Unutulmaması gereken spordan en yüksek verimi elde edebilmek için düzenli spor yapma gerektiği.
Hangi yaşta çocuklar spora başlatılmalı?
- Çocuğun spora ve düzenli egzersizlere özellikle jimnastik ve yüzme gibi sporlara en erken başlama yaşı 4 civarı. Bu yaştaki çocukların hareket etme isteğinin güçlü olması nedeniyle davranışlarında belirsizlikler bulunur ve atak davranışları zaman zaman sorunlara yol açabilir. Her yaşa göre yapılması ya da yapılmaması gereken şeyler var. Çocuklara sevdikleri sporu yapmalarına izin verilmeli. Aile kendi istediği sporlar dalları için diretmemeli. İlla şampiyonlar yaratmak şart değil. Spor alışkanlığı kazandırmak da önemli bir kazanım. Spordan iyi verim almak için bireysel çalışmalardan önce grup çalışmaları tercih edilmeli. Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmeli. İlköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atletizm, oyun, jimnastik, yüzme ve kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmeli. 9-11 yaş grubunda, spor dalına özgü temel teknik becerilerin kazandırılması ön plana çıkar.
Spor yapan çocukların beslenmesi farklı mı olmalı?
- Hayır. Sağlıklı ve dengeli beslenmeleri yeterli.
Hangi yaşta, hangi aktivite
Uzmanların yaşa göre aktivite ve spor önerileri şöyle:
Bebeklik (0-2 yaş): Serbest oyun
Erken çocukluk (3-5 yaş): Yürüme, koşma, yüzme, fırlatma, yakalama
Çocukluk (6-9 yaş): Yüzme, koşma, jimnastik, giriş düzeyinde futbol, basketbol. Güreş gibi kompleks beceri sporları yapmaları ise zor.
Geç çocukluk (10-12 yaş): Giriş düzeyinde futbol, basketbol, güreş ve diğer temas sporları
Tepeden, beyine her işe yarıyor
Vücudun kontrolü ve fiziksel yeteneklerin gelişiminde, Hareket kabiliyetini anlama ve değerlendirmede, Aktif yaşam stili kazandırmada, Entelektüel gelişime katkı sağlamada, Kendine güveni geliştirmede, Yaratıcılığı geliştirmede, Obeziteyi önlemede, Bağışıklık sistemini güçlendirmede olumlu etkisi var. Takım sporları, yaşamın bir benzeri. Birlikte çalışmak, üretmek, rekabet, kazanma, kaybetme, kurallarıyla yaşama gibi beceriler kazandırıyor.
Hiperaktivite tedavisinin yaz tatili yok!
Dikkat eksikliği veya hiperaktivite sorunu bulunan çocukların, okul kapandıktan sonra ilaçlarına ara verilmesi sorunlara yol açıyor. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Eyüp Sabri Ercan, en çok okulda sorun yaşandığı için ailelerde, "Okul zamanı tedavi edelim, hafta sonları ve yaz tatillerinde biz idare ederiz" görüşünün hakim olduğunu söylüyor. Bu düşünce yanlış. Çocuk psikiyatristi tarafından aksi söylenmedikçe tedavinin aralıksız sürdürülmesi gerekiyor.
Doç. Dr. Ercan’ın verdiği bilgiye göre; dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu önemli bir tıbbi hastalık. Tedavi edilmediğinde veya eksik tedavi edildiğinde önemli sorunlara yol açıyor. Hiperaktif çocuklar, notlarının artması veya öğretmenlerinin daha rahat ders yapması gibi amaçlarla tedavi edilmiyorlar. Bu nedenle sadece okul zamanı tedavi çok nadir durumlar dışında doğru değil. Hiperaktif çocuklar için yaz tatilleri en az okul zamanı kadar önemli.
Bilindiği gibi hiperaktivite aşırı hareketli olma, sonunu düşünmeden alelacele harekete geçme ve geçmiş hatalardan ders alamama hastalığıdır. Bu belirtilere sahip hiperaktif çocukların serbestçe oyun oynanan veya bisikletle gezilen yaz aylarında diğer çocuklardan çok daha fazla kazaya uğrama riskleri var. Özellikle bisiklet kazaları pek çok hiperaktif çocuğun ciddi biçimde yaralanmasına neden oluyor.
Arkadaş ilişkilerinde bozukluk ve anne-baba tarafından fiziksel şiddete maruz kalma hiperaktif çocukların yaz aylarında da tedavi olmaları için en önemli nedenlerdendir. Çünkü tedaviyle bu sorunlar çok büyük ölçüde gideriliyor.