Kadınlar erkeklerden daha şişman

Türkiye'de her yüz kadından 30'u, Avrupa'da her yüz kadından 21'i obez

Obezite ya da bilinen adıyla şişmanlık, son yıllarda sadece bir estetik sorun olarak değil,

vücudun sistemlerini ciddi derecede bozan bir sağlık sorunu olarak değerlendiriliyor ve tedavi yolları aranıyor. Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Obezite Komitesi Başkanı Prof. Dr. Philip James, Dünya Sağlık Örgütü'nün obeziteyi ‘Bugüne kadar farkedilmeyen en büyük sağlık sorunu’ ve ‘salgın hastalık’ diye nitelendirdiğini söylüyor.

Dünya'da 1 milyar, Avrupa'da 81 milyon ‘obez’ bulunduğunu belirten Prof. Dr. James, obezitenin tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de büyük bir sorun olduğunu belirtiyor.

Dünyada aşırı şişmanların oranı, açlık çeken insanların oranına eşit. Türkiye'de her 100 erkekten 13'ü, her yüz kadından da 30'u obez. Avrupa'da ise erkeklerin yüzde 17'si, kadınların ise yüzde 21'i obez. Uzmanların ortak hedefi ise obezleri ‘ideal kilolar’ına indirmekten çok, ilk etapta yüzde 5-10 kilo kaybettirmek ve en az 2 yıl bu kiloyu korumalarını sağlamak. Çünkü yüzde 5'lik kilo kaybı bile, aşırı kilolardan kaynaklanan sağlık sorunlarının kontrolünü sağlamaya yetiyor.

Roma'da yapılan ‘Kilo Kontrolünde Sibutramine’nin Rolü' konulu 2 günlük toplantıda, 26 ülkeden gelen 400'ü üzerinde uzman, obezite tedavisinde ilaç, diyet ve egzersizin rolünü tartıştı. Toplantıyı yöneten Prof. Dr. Philip James, 15 Ekim 2000'de Kopenhag'da biraraya gelen, obeziteyle ilgili 15 ayrı kuruluşun hastalığa karşı bir protokol imzaladıklarını ve bir ‘pandemi’ yani ‘salgın hastalık’ olduğunu kabul ettiklerini söyledi.

KİLO YAVAŞ VERİLMELİ

Obezitenin ilaçla tedavisinde daha yolun çok başında olduklarını belirten Prof. Dr. James, ‘‘Şu anda büyük firmalar yeni ilaçlar geliştirmek için büyük yatırımlar yapıyorlar. Önümüzdeki 5-15 yıl içinde bu konuda 5-6 ilaç daha olacak. Belki de obezitenin tipine göre ilaç seçimi yapabileceğiz’’ diyor. İdeal zayıflama ilacının uzun dönemde kilo kaybının yanısıra kilo korunmasını da sağlaması gerektiğini hatırlatan Prof. Dr. James, hekim gözüyle bakıldığında, idealinin 2-5 yıllık bir tedaviden sonra hastanın ilaçsız da kilolarıyla mücadele edebilecek beslenme alışkanlığı ve beyin kontrol sistemine kavuşması olduğunu söylüyor.

Prof. Dr. Michael Lean'e göre ise, obezite çocuklarda kendine güvensizlik ve psikolojik sorunlara, ileri yaştakilerde özellikle kalp ve damar hastalıkları ve diyabete neden oluyor. Şişmanlık tedavisinde sadece ilacın yetmediğini, diyet ve egzersizin şart olduğunu belirten Prof. Dr. Lean, ‘‘Kilo kaybındaki hedefimiz, yüzde 5-10 kilodur. Tedavinin devamında amaç, 1 yıl içinde verilen kiloların geri alınmamasının sağlanması (en fazla 2 kilo geri alınabilir)’’ diyor.

EGZERSİZ ŞART

Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Metin Arslan, obezitenin yan etkileri nedeniyle yaşam süresini ve kalitesini düşürdüğünü söylüyor.

İstanbul Tıp Fakültesi Endokrinoloji Metabolizma Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Yusuf Orhan, Türkiye'de şişmanlığın kadınlarda özellikle yaş ilerledikçe arttığını belirterek şunları söylüyor: ‘‘Fiziksel aktivite azlığı, boş zamanların daha çok yemekli toplantılarla değerlendirilmesi, gebelik sırasında kilo almamaya dikkat edilmemesi, doğumdan sonra da verilmeye çalışılmaması kadınlarda şişmanlığa yol açıyor.’’ Prof. Dr. Orhan'a göre, zayıflatma tedavisinde sadece egzersiz ve diyetle istedikleri sonucu alamıyorlar. ‘‘İkisi de kolay değil. Kamu kurumlarında özellikle hastalara egzersiz öğreten yeterli sayıda personelimiz yok. Obezlerin tedaviye uyumu önemli bir sorun. Yüzde 100 uygulanan diyet şüphesiz başarılı olacaktır. ‘Bu yaz bikini giyeyim, sonrası Allah Kerim' anlayışıyla kilo verilemez’’. Prof. Dr. Orhan, uzmanlara başvurmadan yapılan diyetlerin sakıncalı olduğunu belirterek, diyetler kişiye özel olması gerektiğini söylüyor.

ELMA TİPİ DAHA RİSKLİ

İstanbul Tıp Fakültesi Endokrinoloji Metabolizma Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Neşe Özbey’e göre, vücuttaki yağ miktarı kadar, yağın vücuttaki dağılımı da önemli. Yağın karın bölgesinde toplandığı kişilere ‘elma tipi’, kalça ve uyluk bölgelerinde toplananlara ise ‘armut tipi’ deniliyor. Doç. Dr. Özbey, ‘‘Elma tipi şişmanlarda risk daha fazla.’’ diyor. ‘‘Oldukça karışık metabolik faktörler işin içine giriyor. Pankreastan salgılanan insülin hormonu ve bununla birlikte olan bir takım metabolik tablolar bu risk artışından sorumlu. Karın bölgesinde yağlanma olanlarda tansiyon, diyabet gelişme sıklığı, damar sertliğine bağlı kalp ve damar hastalıkları gelişme riski daha yüksek.’’ Vücut kitle indeksinin yanısıra bel çevresinin ölçülmesi gerektiğini de anlatan Doç. Dr. Özbey, kadınlarda bel genişliğinin 80 santimetre, erkeklerde 94 santimetreyi geçmesinin şişmanlık anlamına geldiğini söylüyor. Ayrıca kadınlarda bel çevresinin 88 santimetre, erkeklerde ise 102 santimetreyi geçmesi ise abdominal (karın bölgesi-elma tipi) obezitenin göstergesi.

3-6 aylık diyetlerin hastalıkla mücadelede yetmediğini belirten Doç. Dr. Özbey, ‘‘Hastaları ikna etmemiz gereken, ‘ideal kilo'ya inmek değil, ilk etapta ağırlığının yüzde 5-10'unu kaybetmeleri. İdeal ölçülere indirecek reçete vermek yerine, yaşam şeklini değiştirmek ya da başka şekilde kilo vermek önerilmeli. Bunu yapmanın en iyi yolu da egzersize alıştırmak ve davranış değişikliklerinin ömür boyu sürmesi için hastayı ikna etmek. diyor.

Obeziteyle gelen sağlık sorunları

Kalp hastalığı, damar sertliği, kan yağları yüksekliği Safra kesesi taşı Gut hastalıkları riski Tansiyon yüksekliği Diyabete eğilim Kadınlarda meme, rahim kanseri riski Erkeklerde prostat ve bağırsak kanserleri riski

Doktor kontrolünde kullanılacak iki ilaç

SİBUTRAMİNE

Santral (beyin) sistemi üzerinde etkili

Beyinde toklukla ilgili merkezi uyarıyor, tokluk hissi yaratıyor

Bazal metabolizma hızını azaltıyor

Günde tek doz alınarak, 2 yıl kullanılması öneriliyor

Ağız kuruluğu, terleme, kabızlık, kan basıncında az da olsa artış gibi yan etkileri bulunuyor.

ORLİSTAT

Bağırsaklar üzerinde etkili

Alınan gıdalardaki yağın yüzde 30'unun atılmasını sağlıyor

Günde 3 doz, 2 yıl alınması öneriliyor

İshal, dışkıyı tutamama, yağda eriyen A,D,E,K gibi vitaminlerin dışarıdan alınması gerekebiliyor.

Kilolu musunuz, obez mi?

Kilogram olarak ağırlığın metre olarak boyun karesine bölünmesi vücut kitle indeksini verir. Vücut kitle indeksi 18.5 altında olanlar zayıf, 18.5-24.9 arasında olanlar normal (sağlıklı), 25-29.0 olanlar fazla kilolu, 30-39.9 arasında olanlar obez (şişman), 40'ın üzerindekiler ise aşırı şişman.