Hırçın dalgalar serin yaylalar

Bolaman’dan sonra bütün yolu, bir kamyonun arkasına takılıp, sıkıntı içinde sollamaya ve bir an önce Ordu’ya varmaya çalışarak geçirmeyi bir kenara bırakın. Engin denizde yol alan yunusları görmek, dalgaların dövdüğü sarı yosun tutmuÅŸ kayalıkların üzerinde yürümek, Medreseönü’nde Uzun Saçlı’nın efsanevi çayını içmek, Çaka Tüneli’nde Vonalı Celal’in yüz küsur turÅŸusu arasından seçim yapmak ya da meÅŸhur Karadeniz pidesinin alasını tatmak için, bu 42 kilometrelik yolu yavaÅŸtan almak gerekiyor.Bolaman’dan doÄŸuya doÄŸru, tarihi ve atmosferiyle, Karadeniz kıyılarının en gizemli koylarından Yason Burnu var. Hemen bitiÅŸiÄŸinde, Yalancı Yason denilen bir baÅŸka koy. Burada yüzmek mümkün. 30 kilometre sonra Ordu...Ordu’nun hayali 2040’ta eski haline dönmekElinde, Ordu’nun 1950’lerde çekilmiÅŸ bir fotoÄŸrafı var. Belli ki her görenin ilk anda vurulacağı kadar güzel bir kentmiÅŸ. Birbirinin manzarasını kesmeden, teraslar halinde yamaca dizilmiÅŸ, denize eÄŸilen konaklar ve geniÅŸ bir kumsal... Bugün Karadeniz kıyılarını ve bakir doÄŸasını katleden sahil otoyoluna direnerek, bir ölçüde karakterini korumaya çalışan Ordu’nun bu fotoÄŸrafına bakıp, bir beton yığını haline gelmekten kendini kurtaramamış olduÄŸunu kabullenmek zorunda kalıyor insan. FotoÄŸrafın ortasında, genç Enis var. O zamanlar, bugünkü hayallerinden birinin bile peÅŸinde deÄŸil.Enis Ayar, bugün 60’larında bir delikanlı. Ordulular, biraz uzun beyaz saçlarına, kalın beyaz kaÅŸlarına, biraz da hayalleriyle birlikte yaÅŸattığı bilgeliÄŸine dayanarak, ona Enis Dede diyor. BaÅŸkalarının ‘’çılgın’’, ‘’hayalci’’ ya da ‘’aykırı adam’’ yakıştırmalarıysa hep aynı kapıya çıkıyor. O, bir tutku adamı. GerçekleÅŸtireceÄŸine inanarak hayal kuruyor. Fiyakalı bir yer olması beklenirken, sekiz yıl boyunca Ordu’nun yaylalarında Vosvos ÅženliÄŸi düzenledi, 1600 metre yükseklikteki kayalara nefesli çalgılar orkestrasını yerleÅŸtirdi, Ayışığı adlı bir restoran- bar açıp, Orduluları hiç alışık olmadıkları türde bir eÄŸlence hayatıyla tanıştırdı, restoranın altına 60 kiÅŸilik bir sinema salonu yaptı, dalgalar restoranını götürünce de, önce yenisini yaptı sonra da deniz tarafındaki camlarına ‘’Deniz giremez’’ yazdı. ORDU 2040Enis Ayar, günün birinde doÄŸduÄŸu yere dönmeye karar verip, bu hayallerine ulaÅŸmadan önce, uzun bir Ä°stanbul macerası yaÅŸamış. Toplum polisliÄŸi yapmış. Silah taşımadığı için öyle çok defalar uyarılmış ki sonunda iÅŸi bırakmış. Gündüz Ä°ETT’de, gece Parisien’de kasiyermiÅŸ. Etiler’de iki yıl iÅŸportacılık yapmış. Ä°lk defa bu iÅŸten kazandığı parayla kızlarını okutmuÅŸ. Bir de kendine bir Volkswagen almış. Sonra 70’lerde, Ä°stanbul’un gece hayatına girmiÅŸ, Etiler Åžamdan ve Ortaköy Memo’s gibi gece kulüplerinin genel koordinatörü olmuÅŸ. Bugün, yalnız bir deniz feneri ve bir kiliseyle paylaÅŸtığı, Yason Burnu’ndaki kır kafesinde baÅŸka bir büyük hayal peÅŸinde. Hayalinin adı, ‘’Ordu 2040’’. Ordu’nun sahil ÅŸeridindeki bütün yüksek apartmanları imece usulüyle, gerçek deÄŸerinden satın alıp yıkmak, tarihi evleri restore etmek ya da yeniden inÅŸa etmek istiyor. 1950’lerdeki o fotoÄŸrafta, objektife bakarken, arkasını döndüğü ve bir gün kaybedeceÄŸini tahmin edemediÄŸi o Ordu’yu, yeniden görmek istiyor. 100 yaşında olsa bile...DAÄžI TIRAÅžLAMA PROJESÄ°Fatsa’dan kıyı boyunca ilerlerken, Bolaman’da karşıma çıkan sıradışı yapı; HaznedaroÄŸlu Konağı. Bir kalenin üzerine oturtulmuÅŸ, 18. yüzyıldan kalma metruk konağın hemen bitiÅŸiÄŸindeki Abdullah Bey Konağı’nda Rafet Hanım yaşıyor. HaznedaroÄŸlu Konağı, büyük dedesinin eviymiÅŸ. Rafet Hanım, yazları, Bolaman plajına bakan konağında yaşıyor, kışa doÄŸru toparlanıp Ä°stanbul’a dönüyor. ‘’Dedem HaznedaroÄŸlu Mehmet bey, ikinci evliliÄŸini yapmıştı. Kadın öyle açgözlüydü ki bütün aileyi batırdı. Kızdım ona, bu yüzden konaÄŸa dedemin yerine babam Abdullah beyin ismini verdim’’ diye anlatıyor hikayesini. Konak, bir pasta gibi ikiye bölünmüş, harap haldeki kısmı, diÄŸer mirasçının. Rafet Hanım, HaznedaroÄŸlu Konağı’nın eski fotoÄŸraflarını çıkarıyor ortaya ve hatırlıyor; ‘’Dalgalar vururdu duvarlarına... Ekmek almaya gitmek için, denizin çekilmesini beklerdik...’’. Bolaman’dan itibaren meÅŸhur virajlar baÅŸlıyor. Ve Karadeniz’in en güzel koyları, ilginç karakterleri, kendine özgü tatları... Küçük balıkçı köyü Yalıköy’ün halkı, kafayı bir ÅŸeye takmasıyla ünlü. GüneÅŸe... Bundan birkaç yıl önce, vadiye kurulu olan köyün güneÅŸini engelleyen 175 metre yüksekliÄŸindeki Deli’nin Dağı’nın seviyesi 30 metre tıraÅŸlanarak, halkın güneÅŸten bir saat daha fazla yararlanması saÄŸlanmış. Sonra bir 10 metre daha... Yalıköylüler, romatizmal hastalıklardan yakındıklarından, ‘’dağı tıraÅŸlama projesi’’ni baÅŸlatan belediye baÅŸkanının ardından göreve gelen bir sonraki baÅŸkan da bu misyondan vazgeçmemiÅŸ.UZUN SAÇLI EFSANESÄ°Karadeniz insanı, sinirli olur... Ama Uzun Saçlı’nın umurunda deÄŸil. Onun çayını içecekseniz, sabretmeyi bileceksiniz. Medreseönü’nde Uzun Saçlı’nın Yeri’ndeki çayı hak etmek için, sadece çaydan zevk almak deÄŸil, her ÅŸeyden önce onun sanatına kattığı inceliklere saygı duymak gerekir. Uzun Saçlı, bir nevi efsanedir buralarda, bilen müşterinin dizleri titrer, kaşını gözünü gereksiz yere oynatmadan, ne kadar zaman alırsa alsın, önüne konulacak çayı bekler. Bilmeyenin vay haline, ‘’abi bizim çaylar nerede kaldı?’’ sözlerinden sonra, muhtemelen, çayın tadını uzun bir süre daha merak etmek zorunda kalacaktır. 35 yılın ardından, Nusret DoÄŸan, araya kimseyi sokmadan, her müşterisine taze çay demler ve kendisi servis yapar. ‘’Gerçek çay, közde olan çaydır. Bakır kazan, kül ocak, daÄŸ suyu, meÅŸe- gürgen odunu, fındık kabuÄŸu... Çaykur’un çayını elekte elerim, daÄŸdan sular getirtirim, doÄŸru tat için ince hesaplar yaparım, sadece sert kesme, Erzurum ÅŸekeri veririm, çay bardaklarını külle yıkarım... Tek istediÄŸim, 15- 20 dakika sabır... Ayrıca, buraya gelen kiÅŸi espriye dayanıklı olmalı. Bu arada, yüzü gülmeyene de çay yok...’’Bir zamanlar hamsi o kadar bolmuÅŸ ki, fındık bahçelerinde gübre olarak kullanılırmış. Åžimdi balık da yok, bu yıl fındık da ‘’yanık’’ çıkmış. ‘’Yine yeÅŸillendi fındık dalları...’’ türküsünü söyleyene de pek rastlanmıyor. Öyle ya da böyle, yine de fındık zamanı. Fındıklar, bahçelere, sahil boyunca kaldırımlara, balkonlara, güneÅŸ gören her yere yayılmış. Ãœnye’nin Güzelkale köyünde Durdane hanım bir taraftan kötü fındıkları ayıklarken, bir taraftan da, ‘’Fındık olmasa açız’’ diye konuÅŸuyor. PerÅŸembe’nin sahilinde, kaldırımda bir kadın kocasıyla birlikte fındık ayıklıyor. Bir yandan da, bir atma türkü tutturmuÅŸ: ‘’Fındık dalda tekleme/ Kız saçların ekleme/ Gidiyorum Ordu’dan/ Gelir diye bekleme...’DENÄ°Z GÄ°REMEZ!Enis Ayar, bir tutku adamı. Ordu’nun yaylalarında Vosvos ÅženliÄŸi düzenledi, 1600 metre yükseklikteki kayalara nefesli çalgılar orkestrasını yerleÅŸtirdi, Orduluları hiç alışık olmadıkları türde bir eÄŸlence hayatıyla tanıştırdı. Dalgalar restoranını götürünce de yenisini yaptı ve camlarına ‘’Deniz giremez’’ yazdı.BEN OLSAYDIM BUNLARI YAPARDIMYason burnunda, klasik müzik dinlerken günbatımını seyretmekMersin köyü balıkçı barınağı kıraathanesinde Aznif öğrenmekFındıkla ve fındık yağıyla yapılan yemekleri tatmakÃœnye ÇarÅŸamba pazarındaki kadınlardan, hiç duymadığınız ot yemeklerinin tarifini almakYalancı Yason’daki balık havuzlarının üzerinde yüzmekKızılırmak Deltası’ndaki doÄŸal yaÅŸamı gözlemekFındık bahçeleri arasında gezinti, yunuslarla yolculuk dalgaların dövdüğü kayalıklarda yürüyüşBir zamanlar bu bölgede, uzun sarı saçlı Amazonlar yaÅŸarmış. SavaÅŸtıklarında, düşmanları bu cesur kadınları saçlarından çekip atlarından düşürdüğü için, saçlarını kesip topraÄŸa gömmüşler. Zamanla, bu topraktan tütün filizlenmiÅŸ... Bafra’ya yaklaÅŸtıkça, yol boyunca, evlerin önünde çarÅŸaf çarÅŸaf, tütünler kurutuluyor. Kadınlar iplere geçiriyor, erkekler asıyor. Çetinkaya Köprüsü’nün yanından, Kızılırmak Deltası boyunca devam eden 13 kilometrelik toprak bir yol uzanıyor. Kızılırmak, Türkiye’de doÄŸup Türkiye’de denize dökülen, en uzun nehir. 1182 kilometre boyunca akıyor ve 56 bin hektar geniÅŸliÄŸinde bir delta ovası oluÅŸturarak, burada denize ulaşıyor. 60 kilometrelik bir sahil ÅŸeridi var. Sulak alanları, sazlıkları, gölleri, bataklıkları, ormanları ve kıyı kumulları, doÄŸal yaÅŸam kaynıyor. Türkiye’de toplam 420 kuÅŸ türü olduÄŸu biliniyor, deltada ise bugüne dek 316 kuÅŸ türü belirlenmiÅŸ. Deltanın her iki yakasında, deniz kıyısına paralel uzanan sulak alanlar içinde doÄŸuda olanı Bafra Balık Gölleri. Hiçbir tabela olmadığından, bu sayısı oldukça fazla gölleri gezmek kolay deÄŸil. Bafra’dan yedi kilometre mesafede Ä°kiztepe kazı alanı var, buradan çıkarılanlar, Samsun Arkeoloji Müzesi’nde. Bafra’ya 50 kilometre mesafedeki kent, Samsun... Önce sayfiyeler, ardından da kıyıda sıralanmış, kentin denizle bütün iliÅŸkisini kesen büyük resmi binalar var. Deniz kıyısında bir kent olduÄŸunu söyleyebilmek zor. Arka sokaklardaki camiler ve tek tük Rum evleri dışında, fazla eski yapı görmeyi beklememek gerekiyor. Samsun, kalabalık ve canlı bir kent. Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da buraya geliÅŸinin anısına isimlendirilen bazı sokak ve binalardan baÅŸka, kentin önemli geçmiÅŸinden pek iz yok. Birçok komÅŸusu gibi, Samsun da, M.Ö. 7. yüzyılda, Miletlilerin bir kolonisi olarak kuruluyor. Stratejik konumundan dolayı, Pontos kralları, Bizanslılar ve çeÅŸitli Türk boyları arasında el deÄŸiÅŸtiriyor. 1425’te, burada önemli bir ticaret üssü kurmuÅŸ olan Cenevizliler, Osmanlılara teslim olmaktansa, kenti ateÅŸe veriyorlar. Demiryolunun geliÅŸmesiyle, tütün artık Ankara ve daha da uzaklara gönderilmeye baÅŸlanıyor. 1910 yılında, Samsun geliÅŸiyor ve önem kazanıyor. Cumhuriyet Caddesi’ndeki parkın ortasındaki Atatürk heykeli, 1932’de Avusturyalı Heinrich Krippel tarafından yapılmış. Kentte, arabayla gezmek zor. Merkezdeki, birbirine yakın müzelere yürünebilir. Atatürk’ün Samsun’a geldiÄŸinde uÄŸradığı ilk otel olan Mıntıka Palas, bugün Gazi Müzesi (Pazartesi hariç, her gün 08:00- 12:00 ve 13:00- 17:00 arası açık, merkezden tabelası var, 0362 435 35 75). Atatürk Müzesi’ne (Pazartesi hariç, her gün, 08:30- 12:00 ve 13:00- 17:00 arası açık, 0362 431 68 28) merkezden Müzeler tabelası izlenerek varılıyor. Hemen yanındaki Arkeoloji Müzesi’nde (Pazartesi hariç, her gün, 08:30- 12:00 ve 13:00- 17:00 arası açık, 0362 431 68 28), ilk dikkat çeken Amisos Hazinesi. Samsun’un antik adı Amisos. Kentin merkezinde yapılan bir yol geniÅŸletme çalışması sırasında, ortaya çıkarılan beÅŸ mezarlı bir mezar odasında, som altın bir hazine bulundu. ÇARÅžAMBA’YI SEL ALMIYORSamsun’un batısında Bafra yani Kızılırmak Deltası, doÄŸusunda ise ÇarÅŸamba yani YeÅŸilırmak Deltası var. 35 kilometre doÄŸuda, ortasından YeÅŸilırmak’ın geçtiÄŸi ÇarÅŸamba’nın, ‘’ÇarÅŸamba’yı sel aldı, bir yar sevdim el aldı’’ türküsü tarih olmuÅŸ artık. Hasan UÄŸurlu ve Suat UÄŸurlu barajları yapıldığından beri, ÇarÅŸamba’yı sel almıyor. YeÅŸilırmak’ın taşıdığı alüvyonlarla oluÅŸan, sazlıkların, bataklıkların ve kanalların bulunduÄŸu ÇarÅŸamba Ovası, bereketli topraklara sahip. Bu delta, Kızılırmak Deltası kadar kolay gezilemiyor. YeÅŸilırmak’ın denize döküldüğü yere gitmek için, Hürriyet mahallesine doÄŸru, köylerden geçmek gerekiyor. Ya da kuzeye doÄŸru, YeÅŸilırmak izlenerek, baraj göllerini görmek mümkün. Delta, bir tekne ve hatta kanoyla daha iyi gezilebilir. En doÄŸrusu balıkçılara danışmak. ÇarÅŸamba’nın, tek bir çivi kullanılmadan, birbirine geçmeli olarak yapılmış, ahÅŸap 800 yıllık, görmeye deÄŸer bir camisi var. YeÅŸilırmak’ın altından aktığı köprünün üzerinden geçerek Göğçeli Mezarlığı’na varılıyor. Dışı yeterince etkileyici olan Göğçeli Mezarlıkiçi Camii’nin içini görmek isterseniz, Ä°mam Hatip Hüseyin Bey (0362 833 56 37) yardımcı olacaktır. Caminin etrafındaki mezarlık üç asırlık. Pelit, karaaÄŸaç, meÅŸe, gürgenden yapılan caminin içi kalem iÅŸleriyle süslü. Dışında bir tur atmak sizi daha da ÅŸaşırtacaktır. Caminin ahÅŸap minaresi, 85’e kadar duruyormuÅŸ, yıkılmış. YeÅŸilırmak’ın deltasında oluÅŸturduÄŸu Simenlik Gölü, 20 kilometre mesafedeki Terme’deki Gölyazı köyünde. Merkezden 10 kilometre mesafedeki göle gitmek için, yol tarifini Emek Fırın’dan alabilir ya da yanından sapıp, köprüden geçerek, soldan devam edebilirsiniz. Sazlıklar içindeki göl, çok etkileyici olmasa da yol üzerinde yeÅŸillikler içinde köyler var. ÃœNYE TURÄ°ZMDE Ä°DDÄ°ALITerme’yle birlikte, Ordu sınırı baÅŸlıyor. 33 kilometre mesafedeki Ãœnye, güzel plajlarıyla turizmde iddialı. Uzunkum en gözde olanı. Batıdan yaklaşırken, oteller ve pansiyonlar sıralanıyor. 19. yüzyılda, Ãœnye Sancak Beyi Süleyman PaÅŸa’nın yaptırmış olduÄŸu, yanmış sarayın denize bakan surlarının dibinden Çakırtepe iki kilometre mesafede. DolmuÅŸ da çıkıyor. Ãœnye manzarası ve çam aÄŸaçlarının altında, Karadeniz’in en iyilerinden olduÄŸu söylenen Ãœnye pidesini denemek için buradaki Çakırtepe Sami Soysal Parkı (0452 323 25 68, geceyarısına kadar açık) kır lokantasında mola verebilirsiniz. Ãœnye’nin, Bizans döneminden ve bölgenin limanı olduÄŸu 18. yüzyıldan kalma eski yapıları arasında, bugün hamam olarak kullanılan Bizans kilisesini, hemen hamamın arkasından yukarıya doÄŸru, Kadılar YokuÅŸu’nda ise, Ãœnye’nin en güzel evlerini görmek mümkün. Ãœnye’nin, Osmanlı döneminde çok kadı yetiÅŸtirdiÄŸi ve kadıların buradan bütün Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’na dağıldığı biliniyor. 1830’da bir yangın geçiren HaznedaroÄŸlu Süleyman PaÅŸa’nın görkemli konağından bugün eser yok. Merkezden yedi kilometre mesafede, belli belirsiz tabelalandırılmış, Ãœnye Kalesi’ne (ÇaleoÄŸlu Kalesi), fındık bahçeleri arasından geçerek varılıyor. Oldukça yıkık haldeki kalenin giriÅŸinde, M.Ö. 3. yüzyıl ile 1. yüzyıl arasında hüküm süren Pontos Krallığı’na ait bir kaya mezarı var. Tepede, bir tarafta Ãœnye kıyıları, bir tarafta olaÄŸanüstü bereketli bir vadi göreceksiniz. Merkezin altı kilometre doÄŸusundaki Asarkaya Milli Parkı yürüyüş için uygun. Ãœnye, en canlı haline, ÇarÅŸamba pazarıyla bürünüyor. Sur dibine tezgah kuran kadınlar, sattıkları, belki de daha önce hiç duymadığınız otların, nasıl piÅŸirileceÄŸini uzun uzun anlatıyorlar. Hemen Ãœnye çıkışında, Fatsa yönünde, iki kilometre içeride, özel bir fındık bahçesinde bulunan Tozkoparan Kaya Mezarı’nın kendisi çok etkileyici olmasa da meraklıları ilgilendirebilir. Bu bölgede çadırcılar için hoÅŸ yerler var. YOLU YAVAÅžTAN ALMALIAlevi nüfusun yoÄŸunlukta olduÄŸu Fatsa, 20 kilometre mesafede. Adının, Pontos Kralı Farnakes’in kızı Fadisanen’den geldiÄŸi tahmin ediliyor. Bu sakin kasaba, 1979’da, solun bağımsız adayı olarak Terzi Fikri Sönmez’i belediye baÅŸkanı seçmiÅŸ ve 1980’deki ordu müdahalesinin ardından, zor günler yaÅŸanmıştı. BaÅŸkan Terzi Fikri, tutuklu olduÄŸu askeri hapishanede öldü. Fatsa’dan 10 kilometre devam edince, 19. yüzyıla ait taÅŸ, Gölbaşı Yenipazar Camii ve bahçeli pembe ev dikkatinizi çekecektir. Yol üzerinde, Bolaman Deresi’nde serpme aÄŸla balık avlayanlar var. Burada durmak için en geçerli neden, Bolaman’daki 18. yüzyıldan kalma ahÅŸap HaznedaroÄŸlu Konağı. Aslında Bolaman, Fatsa’nın eski adı. Burada bulunan, Bizans ya da Cenevizliler’den kalma kale kalıntısı üzerine kurulan konak, Bolaman Kalesi olarak anılırmış. Kentin ismi deÄŸiÅŸmiÅŸ ancak kalenin etrafındaki küçük yerleÅŸim, Bolaman olarak kalmış. Bolaman Balıkçı Barınağı’na doÄŸru sapınca, önce HaznedaroÄŸlu Konağı, denize doÄŸru devam edince de içinde oturulan, restorasyon görmüş konaklar var. Bunlar da eskiden buraların beyi olan HaznedaroÄŸlu’nun ailesine ait. Konakların hemen önünde, Bolaman plajı ve deniz kenarında, her zaman balıkçılardan aldığı taze balığı piÅŸiren, salaÅŸ, sevimli Rıhtım Piknik (0452 441 32 62) var. Bolaman adının kaynağı, Denizli yakınındaki Laodikea kentinde yaÅŸamış olan Polemon adlı bir aristokrat. M.Ö. 30 yılında, Roma Ä°mparatoru Augustus’un, Polemon’u, Pontos Kralı olarak atamasıyla, bölgeye Pontus Polemoniacus yani Polemon Pontosu adı verilmiÅŸ.Bolaman’dan sonra bölgenin pek sevilmeyen virajları baÅŸlıyor. Bütün yolu, bir kamyonun arkasına takılıp, sıkıntı içinde sollamaya ve bir an önce Ordu’ya varmaya çalışarak geçirmeyi bir kenara bırakın. Engin denizde yol alan yunusları görmek, dalgaların dövdüğü sarı yosun tutmuÅŸ kayalıkların üzerinde yürümek, Medreseönü’nde Uzun Saçlı’nın efsanevi çayını içmek, Çaka Tüneli’nde Vonalı Celal’in yüz küsur turÅŸusu arasından seçim yapmak ya da meÅŸhur Karadeniz pidesinin alasını tatmak için, bu 42 kilometrelik yolu yavaÅŸtan almak gerekiyor. Bolaman’dan itibaren, sahil koy ve yerleÅŸimleri, Yalıköy- Belicesu- Medreseönü- Çaka Tüneli- Yason Burnu- Mersin köyü- Çam Burnu- PerÅŸembe- Ordu olarak devam ediyor. GÄ°ZEMLÄ° YASON BURNUBolaman’dan doÄŸuya 12 kilometre mesafede, kaçırılmaması gereken Yason Burnu var. Tarihi ve atmosferiyle, Karadeniz kıyılarının en gizemli koylarından. Burun adını, antik mitolojide, Altın Post’un peÅŸine düşmek için, Argo adlı gemiyle Karadeniz’e açılan kahramanların efsanevi lideri Iason’dan alıyor. Xenophon da, ‘’Anabasis’’te (Onbinlerin Dönüşü) burayı, Iason Burnu olarak adlandırıyor. Iason’a adanan ve denizcilerin denize çıkmadan önce adak adadıkları tapınaktan geriye hiçbir kalıntı yok. Yerindeki ortaçaÄŸ kilisesi, Karadeniz kıyılarında kalmış tek tük kiliselerden biri. 1924’e kadar çevrede olduÄŸu söylenen 11 kiliseden tek ayakta kalabilmiÅŸ olanı. Hatta tam burundaki fenerin önündeki kalıntıların, halk arasında Korsan kilisesi olarak bilinen 1358’den kalma bir kilisenin temelleri olduÄŸu söyleniyor. Yıllardır çatısız ve harap halde duran Yason kilisesinin restorasyonu, Ordu Valisi Kemal YazıcıoÄŸlu’nun giriÅŸimiyle, beÅŸ ay gibi kısa bir sürede gerçekleÅŸtirildi. Yazın, haftada en az iki otobüs dolusu Yunanlı turist kiliseyi ziyarete geliyor. Yason Burnu’nun tepeden görüntüsü, Çaytepe köyünden. Denize uzanan burun burada oldukça belirgin. Ayrıca hemen bitiÅŸiÄŸinde batıda, Yalancı Yason denilen bir baÅŸka koy var. Burada yüzmek mümkün. 30 kilometre sonra Ordu... KAÇINBolaman- PerÅŸembe arasındaki virajları mola vermeden, bir an önce geçmeye çalışmakUzun Saçlı’nın Yeri’nde, çay içmek için sabırsız davranmakYAKALAYINSamsun Arkeoloji Müzesi’ndeki Amisos hazinesini görmekYayladan deri peyniri ve havuç almakEnis Ayar’ın Ordu yaylalarında düzenlediÄŸi bir konseri dinlemekORDUOtoyolu kabul etmeyen kent 1994 yılının 25 Eylül günü, Karadeniz sahil otoyolunu protesto etmek için, 10 bin Ordulu, kentin sahilinde yürüyüş yapmıştı. Ordulular, otoyolu kentlerinin içinden geçirmediler, Karadeniz’de bunu sadece onlar baÅŸarabildi. 1950’lerde doldurulan bu yol daha yokken, konaklar deniz kıyısındaydı. Åžimdi bu konaklardan tek tük kaldı, bazı restorasyon çalışmaları da var ama eski Ordu’yu hayal edebilmek için yeterli deÄŸil. Geriye kalan konakların içinde, en görkemli olanlarından biri, bugün Etnografya Müzesi olarak kullanılan PaÅŸaoÄŸlu Konağı. (Pazartesi hariç, her gün 09:00- 12:00 ve 13:30- 17:00 arası açık, 0452 23 25 96) Selimiye Mahallesi’ndeki konak, 1896 yılında PaÅŸaoÄŸlu Hüseyin Efendi tarafından yaptırılmış. TaÅŸları Ãœnye’den, ahÅŸap malzemesi Romanya’dan getirilmiÅŸ ve Ä°stanbullu bir usta tarafından yapılmış. İçeride sergilenenlerden çok, binanın balkonu, merdivenleri, taÅŸ süslemeleri, sütunları ve bahçesi dikkat çekici. Bahçede fıskiyeli bir havuz ve orijinal bir taÅŸ ocak var. Ordu’nun merkezinde sivrilen bir baÅŸka yapı da 1853’ten kalma bir Rum kilisesi. 1960’larda bir süreliÄŸine hapishane olarak kullanılmış olan kilise, kentte hiç Rum kalmayınca, kendi haline bırakılmış. Daha sonraları restore edilen kilise, bugün TaÅŸbaşı Kültür Merkezi (09:00- 17:00 arası açık) olarak kullanılıyor. Ancak içeride pek bir canlılık yok. Kenti kuÅŸbakışı seyredebilmek için, 485 metre yükseklikteki Boztepe’ye çıkmak gerekiyor. Minibüsler de tepeye çıkıyorlar. Boztepe’den inerken, TaÅŸbaşı, Zaferi Milli ve Düz Mahalle’deki eski konakları görmek mümkün. 1883 yılında büyük bir yangın geçiren kentte, Rumlar, Ermeniler ve Türkler, birarada yaşıyorlardı.Kotyora, kentin antik çaÄŸdaki ilk yerleÅŸim yeri. Bugünkü adı Eskipazar. Ordu’ya altı kilometre mesafede. Bilge Umar’a göre, burada Asduadz Orti adlı bir Ermeni kilisesi varmış. Umar, Ordu isminin, Ermenice Tanrının oÄŸlu anlamına gelen bu kelimeden türediÄŸini öne sürüyor. Kent, 19. yüzyılda bugün bulunduÄŸu yere taşınmış. Kurul Kalesi ya da Kurul Kayaları olarak bilinen antik yerleÅŸim, merkeze 10 kilometre mesafede. Ordu çıkışından Ulubey- Sivas tabelasından saptıktan dört kilometre sonra Eskipazar’a dönülüyor. Bu asfalt yol, direkt Kurul Kalesi’ne çıkıyor. Tepede, granit kayaya oyulmuÅŸ, aÅŸağıya inen 420 doÄŸal basamağın bulunduÄŸu içkalenin giriÅŸi var. Burası, Karadeniz’de Pontos krallarından Mithridates döneminden kalma, ortaya çıkarılmamış 75 içkaleden biri. Pontos Krallığı’nın tehlike anında korunmak için yeraltı ÅŸehirleri ve tüneller yaptıkları biliniyor. Bunların arasında, Kurul, bugün gün ışığına çıkarılmak için çalışmaların yapıldığı tek kale. Basamakların sonunda düzlük bir alana ve havalandırma boÅŸluklarına rastlandı. Piknik masalarının bulunduÄŸu tepeden yayla ve Ordu görülüyor. Kurul’dan Ordu’nun yaylalarına gitmek mümkün. Buradan dönüşte, ilk camiden sola sapıp, KuÅŸgediÄŸi’ne inilir. Tekrar sola dönülür ve Melet çayı geçilir. Köprünün üzerinden, yukarıdaki Kurul Kalesi’ni görebilirsiniz. 35 kilometre sonra, Kabadüz’desiniz. Biraz sonra, buz gibi suyu olan ÇekiçoÄŸlu ÇeÅŸmesi ve gözleme yapan hanımların çardağı var. YokuÅŸdibi Beldesi’nin ardından, 50. kilometrede Turnalık’a varılır. Artık manzara ve temiz hava, yaylada olduÄŸunuzu doÄŸrular. Aracınızı burada bırakıp, orman içinden, 4-5 saatlik bir trekking yapabilirsiniz. Turnalık’a gelince, Turna DaÄŸevi Pansiyon’da (0536 325 44 87) Turgay beyi bulun. Zamanınıza göre, size yürüyüş parkurlarıyla ilgili bilgi verir. Ablak Taşı, Geçilmez ve Vosvos kampından geçebilirsiniz. Yol üzerinde, alabalık yiyebileceÄŸiniz, Geçilmez Alabalık ÇiftliÄŸi (0452 846 21 22) var. Yine aynı güzergah üzerinde, 10 kilometre sonra, 1850 metre yükseklikteki Çambaşı Yaylası’na varılır. Burası, görüntüsüyle bir yayladan çok bir kasabayı andırıyor. Tüm ihtiyaçların giderilebileceÄŸi bir alışveriÅŸ noktası. Ayrıca konaklama yapmak isteyenler için, temiz ahÅŸap bungalovları ve restoranı olan Åžener Dinlenme ve Konaklama Tesisleri (0452 844 23 53) var. Yaylaya özgü deri peyniri, fırından alınan pideyle leziz. Bu yayla, yolu asfalt olduÄŸundan ve minibüslerle çıkılabildiÄŸinden, özellikle haftasonları kalabalıklaşıyor. Çambaşı’ndan, 3107 metre yükseklikteki krater gölü Karagöl istikametinde, AltaÅŸ Balık ÇiftliÄŸi’ni gezip, kamp kurabilir ve Semen’deki kiliseyi görebilirsiniz. Yaprakbaşı’ndan sonra Bozattaşı yaylası var. Buradan, aracınızın performansı elverdiÄŸi ölçüde, Karagöl’ün eteÄŸine gidebilir ve 45 dakikada da göle tırmanabilirsiniz. 2700 metreden de yükseÄŸe tırmanmak için, daha donanımlı ve profesyonel olmak gerekiyor. YolculuÄŸunuz boyunca rastlayacağınız yayla insanlarının kurduÄŸu tezgahlardan, taptaze ürünler alın ve mutlaka ÅŸeker gibi, küçük yayla havucunu deneyin. Konak atmosferi yüzme havuzu, KaradenizNerede kalınırKarlıbel Ä°kizevler Hotel Kentin ancak bu noktasında, eski Ordu’dan bazı tadlar bulabilmek mümkün. Görkemli bir kilise, birkaç eski konak ve Karadeniz... Kentin en güzel sokağında, yıkılıp aslına uygun olarak yeniden inÅŸa edilen bu iki konağın, deniz gören odaları, suitleri, gül dolu bir bahçesi, harika manzaralı bir teras restoranı, içtenlikle profesyonellik arasındaki dengeyi iyi koruyan bir personeli var. Arka odalar biraz gürültülü olduÄŸundan, deniz tarafında kalmak için önceden rezervasyon yaptırın. Ordu, 0452 225 00 81 Belde Otel *** Deniz kıyısında çarpıcı bir konum, içten personel, deniz manzaralı klimalı odalar, yarı olimpik yüzme havuzu, yöresel yemekler, yayla turları ve Yason Burnu’na tekne turları... Kirazlimanı Mevkii, Ordu, 0452 214 39 87 Hotel Balıktaşı *** Deniz kıyısında, plajı olan, şık bir tesis. Ordu, 0452 223 06 11 Otel Royal 52 ** GeniÅŸ, konforlu odalar ve canayakın personel. Ä°ki klimalı, suit odası var. Ordu, 0452 234 72 81, www.otelroyal52.com Hotel Turist ** Sahilde, deniz gören odalar ve teras restoran. Ordu, 0452 225 31 40 Ordu Öğretmen Evi Anadolu’daki en iyi öğretmen evlerinden. Ordu, 0452 225 43 58, www.orduogretmenevi.com Aterina Otel Bir yarımada üzerinde, deniz gören, klimalı, ofisli dokuz oda... Balık lokantası, toplantı salonları, plaj ve bar... Ekim sonunda açılıyor. Ordu, 0452 223 17 15Yalçın Hotel & Resort Karadeniz’in, 20 dönüm bahçe içinde, yarı olimpik yüzme havuzlu, tek resort oteli. Ä°ÅŸletme profesyonel ve turizm konusunda bilinçli. Kumru- Korgan yolu üzeri 1. km, Fatsa, 0452 423 14 78, www.hotelyalcin.com.trDolunay Otel Restaurant Fatsa’nın 2 km. batısında, 21 yıllık, denize sıfır, sempatik bir iÅŸletme. Ãœnlü restoranında, taze balık ve yöresel yemekler bulabilirsiniz. Dolunay Mah. No: 6, Fatsa, 0452 433 72 00 Kumsal Otel Güzel bahçesi, kumsalı, deniz gören balkonlu odaları ve herÅŸeyin ötesindesizi rahat ettirmek için çırpınan personeliyle, Ãœnye’deki ilk seçeneÄŸiniz olabilir. Restoranı dışarıya açık. Gölevi Mah., Ãœnye, 0452 323 16 02 Ada Piknik Cafe & Restaurant Belicesu köyünde, deniz kıyısında, sevimli ve mütevazı bir kamping. AhÅŸap platformlar üzerinde, ÅŸilteli çadırlar ve yöresel yemek... Belice Sahil Yolu, Yalıköy, 0452 445 27 69Nasıl gidilir? Ä°stanbul- Kocaeli- Sakarya- Düzce- Bolu- Gerede- Çerkez- Ilgaz- Tosya- Osmancık- Merzifon- Samsun 737 km, Bafra 787 km, ÇarÅŸamba 770 km, Terme 790 km, Ãœnye 820 km, Fatsa 840 km, PerÅŸembe 878 km, Ordu 893 km. Ankara- Kırıkkale- Çorum- Merzifon- Samsun 420 km, Bafra 470 km, ÇarÅŸamba 453 km, Terme 473 km, Ãœnye 506 km, Fatsa 526 km, PerÅŸembe 564 km, Ordu 580 km. Ä°zmir- UÅŸak- Afyon- Ankara- Kırıkkale- Çorum- Merzifon- Samsun 1000 km, Bafra 1050 km, ÇarÅŸamba 1033 km, Terme 1053 km, Ãœnye 1086 km, Fatsa 1106 km, PerÅŸembe 1144 km, Ordu 1160 km Uçak; Ordu’ya en yakın havalimanı, 185 km mesafedeki Samsun Havalimanı (0362 844 88 30). Samsun merkeze 20 km uzaklıkta. THY 444 0 849, Atlas Jet 444 0 387, Onur Air 0362 435 72 85 (Samsun)Otobüs; Metro Turizm (0452 233 16 87), Ulusoy Seyahat (0452 233 25 10), Fındıkkale Turizm (0452 233 16 82), Genç Turizm (0452 233 22 23), Sema Turizm (0452 233 17 81), Tren; Samsun ile Amasya, Sivas, Ankara, Elazığ, Erzurum, Erzincan, Konya, Malatya, Zonguldak, Denizli ve Diyarbakır arasından karşılıklı tren seferleri var. Demiryolları (Samsun, 0362 233 22 93)Minibüs; Ordu yaylalarına merkezden, Åžarkiye mahallesinden dolmuÅŸlar kalkıyor. Güzergahta, Kabadüz, Bakacak, YokuÅŸdibi, Turnalık ve Çambaşı yaylası var. Buradan yine araçlar, isteyenleri obalara ve yaylalara götürüyor. Karagöl, ErtaÅŸ Balık ÇiftliÄŸi, Turnalık’ta Ä°kidere Balık ÇiftliÄŸi ve yaylalara gitmek mümkün. Durak, 0452 214 49 42. Otogar, 0452 233 17 98 Feribot; Bazı yıllar, yaz aylarında, Ä°stanbul- Sinop, Samsun- Rize- Trabzon feribot seferleri (Samsun denizyolları, 0362 445 16 05) yapılıyor.Araba kiralamaHilal Rent A Car Ordu, 0452 212 45 65 Özgür Rent A Car Ordu, 0452 225 36 22 Avis Samsun, 0362 231 67 50 Budget Samsun, 0362 231 53 00, 0542 892 07 12 Mert Rent A Car Samsun, 0362 234 31 83, 0532 401 09 08 Gerekli telefonlarOrdu Belediyesi 0452 225 01 04 Ordu Emniyet Müdürlüğü 0452 234 15 20 Ordu Ä°l Turizm Müdürlüğü 0452 223 16 07 Ordu 2040 Projesi www.ordu-2040.orgOrdu Devlet Hastanesi 0452 234 32 32Samsun Ä°l Kültür ve Turizm Müdürlüğü 0362 431 00 14AktiviteEda Yacht Tours Sahildeki iskelede bulunan tekne, ÇeÅŸmeönü plajı, Hoynat Kalesi, Çaka plajı ve Yason Burnu’na uÄŸruyor. Tur yemekli ve olta avcılığı yapmak mümkün. AkÅŸamsa Kordon boyu turları var. HoÅŸ bir sürpriz; teknenin adı Eda olduÄŸundan, Eda ismindekilere gezi bedava. 0533 514 03 52Burada bütün otlar soÄŸanla kavrulur, mısır ununa bulanırNerede yenirKaradeniz’de bütün doÄŸal otlar, çiÄŸ ya da turÅŸu olarak soÄŸanla kavrulur ya da mısır ununa bulanarak tavada kaygana yapılır. Kaldirik, hoÅŸgüren, yöresel matar (tirimit), sakarca, dikenucu (melocan), kazayağı, fasulye, yeÅŸil domates sık kullanılan ot ve sebzeler. Pancar çorbası ve yoÄŸurtlu mısır ekmeÄŸi ise sofralardan hiç eksik olmaz.Ayışığı Restaurant Cafe- Bar Kolay kolay rastlamayacağınız tadlar, deniz kıyısında, çakıltaÅŸlarının üzerindeki masalarda servis ediliyor. Fındık çorbası, sebze mıhlaması, vejetaryen çiÄŸ köfte, soya soslu fındıklı tavuk... Restoran da barı da, kentin en gözde yeri. Sahil Cad., Ordu, 0452 223 28 70Çotanak Restaurant Bölgenin baÅŸtacı fındıktan elde edilen her türlü ürünün ve yemeÄŸin bulunduÄŸu bir restoran/ satış yeri. Fındık yağı, fındık ezmesi, Sagra ürünleri... Deniz manzaralı restoranda, fındıklı çorba, vejetaryen çiÄŸ köfte, fındık köfte denemeye deÄŸer. Kumbaşı Mah. Sahil Cad. No: 2, Ordu, 0452 212 00 65Yason Kır Kafesi MuhteÅŸem bir koyda, bir deniz feneri, bir kilise, bir de Enis Ayar. 30 km mesafede belki ama, burası Ordu’nun turizm danışma bürosu. Enis, herkese Ordu ve yaylaları hakkında yön tarifi ve bilgi vermeye hazır. Özellikle günbatımında olaÄŸanüstü bir atmosferi olan burundaki bu kır kafesinde, Enis’in denizde yaktığı ‘’şömine’’nin yanıbaşında klasik müzik dinleyip, Karadeniz’e özgü tadları deneyebilirsiniz. Limonatası ve fındıklı tatlısı ünlü. Kamp yeri var. Yason Burnu, 0535 413 53 30Grand Mıdı Balıkta ve yöresel yemeklerde iddialı. Daima pancar çorbası var. Sahil Cad. Ä°skele üstü No:55, Ordu, 0452 214 03 40 Sohbet Bar Kentin en popüler buluÅŸma mekanlarından. TaÅŸbaşı Mah., Atatürk Bulv. No: 28, Ordu, 0452 255 65 95Öykü Çay ve Kahve Evi EkmeÄŸi, Ordu fırınlarında çıkan, özel, kocaman bir tost, filtre kahveler, çaylar ve ev yapımı kurabiyeler... Düz Mah. Becelgen Sok. No:8, Fidangör, Ordu, 0536 469 20 07 Denizciler Dondurma Salonu Tamamıyla doÄŸal, leziz, sütlü dondurma. S. Felek Cad., No:9, Ordu, 0452 214 68 08 Çaytepe Aile Bahçesi Muhtemelen, Anadolu’nun en güzel manzaralı pidecisi. Harika bir bahçe içinde, denize karşı, yöresel otlar, kavrulmuÅŸ turÅŸular... Mantarı, et lezzetinde. Sarayburnu Mevkii, Çaytepe, 0452 527 53 15 Çamburnu Restaurant Denize inen sarp kayalıkların tepesinde, Rabia Hanım ile oÄŸlu Ä°brahim Kurt’un, 27 yıl önce açtığı gerçek bir Karadeniz lokantası. Otlar, reçeller, turÅŸular ve her zaman taze balık. Mersin köyü, 0452 517 04 97 Serende Kafe Hiç ummadığınız bir yerde, deniz kenarında, bahçe içinde, dünya ÅŸirini bir kafe. Sandal kiralanıyor. Ayrıca, cumbalı, ahÅŸap bir ev/ pansiyonu var. ÇeÅŸmeönü Mevkii, PerÅŸembe, 0452 517 04 25 Vonalı Celal TurÅŸunun binbir çeÅŸidi ve deniz manzaralı, kaliteli bir balık lokantası. Çaka Tünel Mevkii, PerÅŸembe, 0452 587 21 37 Uzun Saçlı’nın Yeri Hırçın dalgalarla oynaÅŸan yunusları seyrederek sabredin. Medreseönü, 0452 537 60 29 6. Durak Restaurant & Cafe Ãœnyeli hanımlardan, pancar çorbası, gürcü kavurması ve birçok yöresel tad. Döner ÇeÅŸme Meydanı Kat:2, Ãœnye, 0452 324 50 13Â