Editör

‘Atom çağını’ Einstein’ın E = mc2 formülü baÅŸlatmadıProf. Ömür Akyüz, önceki sayımızda yayımlanan Alman yazar Ulrich Schnabel’in yazısına yanıt vererek, Einstein’ın, teorisinin atom bombası yapımına izin vereceÄŸini bilseydi makalesini yayımlamazdı, iddiasını ileri sürüyor. Tabii, insanın kendini Einstein’ın yerine koyması, ne kadar mümkün veya ne kadar zor, tamamen baÅŸka bir soru. Ayrıca, Einstein’ın makalesini yazması ile atom bombasının üretilme süreci arasında güçlü iliÅŸkiler kuiran bilim tarihçileri ve fizikçiler olduÄŸunu da anımsatarak, Ömür Akyüz’ün yanıtını yayımlayalım: ‘Hayır, ‘atom’ çağını baÅŸlatan ve Einstein’ın 1905 yılında ortaya koyduÄŸu E = m c2 formülü (aslında DE = Dm c2 olmalı) deÄŸildir. Atom çağının özü, öncesi ve sonrasıyla bundan bağımsız baÅŸladı; ancak ilgili birçok olay ve olgu bundan bağımsız tam olarak anlaşılamazdı. Tabii önce bu formülün ne demek olduÄŸunu anlamak gerekir: Bu formülün en önemli anlamı doÄŸada iÅŸleyen enerjinin kaynağı olmasıdır. Öte yandan ‘atom’ çağı denilirken amaçlanan sonradan doÄŸru olarak nükleer silah adını alan ‘atom silahlarının’ yapılmasını izleyen dönem ise, tabii ki bu silahların yapılmasını bu formülün biliniyor olması belki kolaylaÅŸtırmıştır; ancak nükleer silahların temelindeki çekirdek bölünmesi (fizyon) bu formül bilinmeden de keÅŸfedilebilirdi, hatta eminim edilecekti de. ÖrneÄŸin bu formülün ilk kanıtı 1920 yılında bir çekirdek tepkimesindeki enerji dengesinin incelenmesiyle verildi. Bu tepkimenin ele alınmasındaki amaçlar arasında bu kanıtlama yoktu, olması da gerekmiyordu. EÄŸer Einstein bu formülü 1905’te elde etmiÅŸ olmasaydı, bu ve benzeri tepkimelerin çözümlenmelerinden aynı formül empirik bir gerçek ya da yasa olarak kesinlikle elde edilebilecek ve kuramsal bir kanıt bekleyecekti. Çekirdek fiziÄŸinin (nükleer fizik) Ä°kinci Dünya Savaşı’na kadarki deneysel geliÅŸmesi ise büyük ölçüde bu formülün görelilik kuramına dayalı kanıtı bilinmese de gerçekleÅŸebilirdi. Özetle, her ne kadar kendisi Ä°kinci Dünya Savaşı’ndan sonraki bir röportajda ‘TetiÄŸi siz mi çektiniz?’ sorusuna, epeyce düşündükten sonra hafifçe ‘Evet’ demiÅŸse de, bu, Einstein’ın olaÄŸanüstü barışseverliÄŸi ve ÅŸiddet karşıtlığından doÄŸan çok ince bir duyarlılık iÅŸareti olmalıydı; yoksa gerçekten buna yönelik herhangi bir niyeti, tahmini ya da olduÄŸundan deÄŸil; hatta böyle bir sonuç verebileceÄŸi aklına gelseydi büyük bir olasılıkla yayınlamazdı. R. Ömür AkyüzFizik ProfesörüYeditepe ve BoÄŸaziçi Ãœniv.XVI. Ulusal Kanser KongresiXVI. Ulusal Kanser Kongresi, 20-24 Nisan 2005 tarihlerinde Antalya’da yapılıyor. Türkiye ve yurtdışından kanser uzmanlarının katılacağı Kongre’de, kanserin önlenmesi, bilimsel kanser araÅŸtırmaları, çeÅŸitli kanserlerin teÅŸhis ve tedavileri, kanser eÄŸitimi ile kanserle savaÅŸ konularında birçok bildiri, panel ve konferans yer alacak. XVI. Ulusal Kanser Kongresi’nde, Kanser ve Sperm Saklanması, Erken Evre Meme Kanserine Yaklaşım, Kanserli Hastada Tromboz ve Tedavisi, Prostat Kanseri, Kanserde Seksüel YaÅŸam, BaÅŸ ve Boyun Kanserleri, Tiroid Kanseri, ‘AkciÄŸer Kanserinde Tarama, Tanı, Evreleme’, Hodgkin, Organ Lenfomaları, Onkoloji HemÅŸireliÄŸi... Kanser Tedavisinde Ekonomik Politikalar, Yeni Ulusal Protokoller, Ä°laç Ruhsatlandırılması gibi ‘Ulusal Sorunlar’ baÅŸlıklı oturumların da yer alacağı kongre öncesinde ‘Kolon Rektum Kanseri’, ‘Temel Onkoloji’, ‘Geç Etkiler’ konulu kurslar yapılacak. Kongreyi Radyasyon Onkolojisi, Tıbbi Onkoloji ve Türk Pediatrik Onkoloji Dernekleri düzenliyor. Bilgi: bilimsel@ukk2005.org; www.ukk2005.orgBizimeczane.com açıldıTüm Eczacı Kooperatifleri BirliÄŸi (TEKB) tarafından hazırlanan bizimeczane.com portalı hizmete açıldı. Portal, elektronik ortamda eÄŸitimden ticarete ve saÄŸlık bilgilerine, hemen her konuda baÅŸvurulabilecek güncel ve güvenilir bir kaynak. 6 kooperatifi bünyesinde toplayan Tüm Eczacı Kooperatifleri BirliÄŸi’nin (TEKB) hazırladığı bizimeczane.com portalı, yaklaşık 6.500 üye eczacının, üye olmayan eczacıların, ilaç sanayiinin, kooperatif çalışanlarının, sektördeki tüm tedarikçilerin, Eczacılık Fakülteleri öğrencilerinin, sektör profesyonellerinin ve toplumun hizmetine sunuldu. Portal, elektronik ortamda eÄŸitimden ticarete, hemen her konuda baÅŸvurulabilecek güncel ve güvenilir bir platform.Bizimeczane.com, eczane iÅŸletmeciliÄŸinden saÄŸlık bilgilerine, tıp sözlüğünden bölgesel haberlere kadar çok çeÅŸitli konu baÅŸlıkları olan kapsamlı bir portal. Ayrıca, ilaç sipariÅŸi, belge sipariÅŸi ve firma iletiÅŸimi gibi fonksiyonlarıyla, etkileÅŸimi en üst düzeye çıkarıyor. Portalda, e-Pharma, E-Posta ve Farmadost gibi TEKB hizmetlerine ulaÅŸmak ve sektörel etkinlikler hakkında bilgi almak da mümkün.RastlantıRastgele! Denize açılan balıkçılar için bu iyi niyet dileÄŸini biliriz. Aslında bu dilek eskidi ve anlamsızlaÅŸtı. Eskiden sadece olta ve aÄŸla balığa çıkanlar için uygundu bu dilek. Ama bugün ‘avını’ rastlantıya bırakan balıkçı mı var! Sonarlar, deniz dibi tarayan aÄŸlar, dinamitler. Hele balık akını olduÄŸu zamanlarda bu insafsız donanımlarıyla balığa çıkıp da teknesi boÅŸ dönecek balıkçı olabilir mi? Rastlantıyı balıkçılardan (ve avcılardan) alıp evren ve hayattaki gerçek yerine oturtan ayrıntılı, ama çok ilginç bir yazıyı sunuyoruz bu hafta size. Yazıda, beyin ve yanılgı var, evreni ve dünyayı algılayışımız var, matematik ve olasılık hesapları var, psikoloji ve inanışlar var; ÅŸans oyunlarından tutun rulet masasına ve basketbolcunun topu potaya sokmasına kadar, neredeyse hayata dair her ÅŸey. Yazıda çok çarpıcı saptamalar yapılıyor; doÄŸru bildiÄŸimiz veya anlam veremeyip yanlış yorumladığımız çok sayıda konu önümüze geliyor. Bilimin çok sayıda disiplininin el attığı ve ‘ne olduÄŸunu’ ise ortaklaÅŸa ‘anlamaya çalıştığı’ rastlantı, hepimizin hayatının bir parçası aslında. Åžu sorunun yanıtını, herkes kendi hayatına geriye dönük inceleyerek verebilse, çok ilginç sonuçlar elde edebilir: YaÅŸadıklarımız ne kadar rastlantıların eseri? Böyle bir araÅŸtırma sonuçları belki de hayatımızın büyük ölçüde rastlantıların yönetimi altında olduÄŸunu gösterecek. Rastlantıların yönetimini, ta embriyonun ilk oluÅŸumuna kadar geriye götürebiliriz. Sizin genetik kimliÄŸinizin belirlenme sürecidir bu. Tek yumurtayı dölleyen spermin, o deÄŸil de milyonlarca spermden baÅŸka biri olsaydı, belki adınız deÄŸil ama kimliÄŸiniz deÄŸiÅŸecekti. DoÄŸum sürecinde anne karnında 9 ayı saÄŸlıklı doldurmanız da, yine annenin herhangi bir kazaya uÄŸramaması ve sizi iyi koruması ile iliÅŸkilidir. Bir rastlantı, doÄŸumunuzu önleyebilirdi..Bugünkü sizi siz yapan koÅŸulların herhangi birinde bir deÄŸiÅŸiklik, bugünkü konumuzu deÄŸiÅŸtirecekti. Ailenizin yaÅŸadığı, göç ettiÄŸi yerler, eÄŸitiminize yaklaşımı, sahip olduÄŸunuz olanaklar... Böyle binlerce sayılabilecek olasılıktan deÄŸiÅŸtirici nitelikte biri gerçekleÅŸseydi, baÅŸka bir serüvenin insanı olacaktınız..Önünüze çıkan fırsatlara yaklaşımınız ve bu fırsatlardan kullandıklarınız veya kullanmadıklarınız sizi belirledi. Hata olarak deÄŸerlendirdiÄŸiniz temel bir hareketiniz, şüphesiz sizi baÅŸka bir kulvara itecektir. Aynı ÅŸekilde, mükemmel deÄŸerlendirdiÄŸinizi düşündüğünüz bir fırsata bugün şükredebilirsiniz. Ama, bu fırsatı deÄŸerlendirirken hangi rastlantıları kaçırdığınızı ve bu rastlantılarla hangi dalgaların üzerinde nerelere varabileceÄŸinizi ise hiçbir zaman bilemeyeceksiniz!Bir deneyin, rastlantı öykünüzü çıkartabilir misiniz?Gelecek cumartesiye kadar sevgi ve dostluklaEditörÂ