Dr. Yanıt

Neden bazıları tırnaklarını ısırır veya yer?SORU: Ä°nsanlar neden tırnaklarını ısırırlar? Bunu neden canları sıkkınken veya düşünceliyken yaparlar?YANIT 1: Bunun kontrol mekanizmasıyla yakından ilgisi var: Bazı insanlar, tırnaklarını sadece onları kısa tutmak için kemirirler, ama genel olarak tırnak kemirme bir kontrol mekanizması olarak yorumlanabilir. Bu kontrol mekanizmasının amacı, sıkıntılı duyguların etkisini azaltmaktır. EÄŸer bir konuda dertliysek ve derdimizi de kimseye açamıyorsak başımız ciddi bir belada demektir, çünkü bu problem beynimizi "iÅŸgal" eder. Oysa problemimizle ilgili konuÅŸabilecek birini bulursak ve eÄŸer bu kiÅŸi ikide bir söz kesen biri deÄŸilse probleme daha rahat yaklaÅŸabiliriz, bu durumda kontrol mekanizmasının etkisi azalır, çünkü böyle bir mekanizmaya gerek kalmaz.Ne yazık ki insanların çoÄŸu, karşısındakini ciddi bir ÅŸekilde dinleme eÄŸitimini almamışlardır, bunun sonucu olarak da bizim konuÅŸma olarak adlandırdığımız ÅŸey, birbiri ardı sıra gerçekleÅŸen "söz kesmeler" dizisine dönüşür. Durum böyle olunca problemi bir baÅŸkasıyla tartışmış olmayız ve derdimiz daha da artar. Dertler bu ÅŸekilde yıllar boyunca birikir ve sonuç olarak da stres kökenli bir sürü rahatsızlık ortaya çıkar. Tırnak kemirmek, insanın böyle sıkıntıları hafifletmek için ortaya çıkardığı hareketlerden sadece birisidir. Bacak, ayak sallama...Kontrol mekanizmaları insandan insana deÄŸiÅŸir, ama en sık karşılaşılanlar tırnak kemirme, bacak sallama, ayak sallama, kuvvetli ÅŸekilde veya sık olarak göz kırpma, el ovuÅŸturma ve iç çekmedir, tabii olmadık hareketler icat edenler de az deÄŸildir. Yine sıkıntı bastırmaya yönelik olan fakat böyle olduÄŸu ilk bakışta anlaşılamayan mekanizmalar da vardır, örneÄŸin çok hızlı bir ÅŸekilde saçma sapan konuÅŸmak, çok yavaÅŸ konuÅŸmak, sigara içmek, aç olmadan yemek yemek ve su içmek, kirli olmayan ÅŸeyleri temizlemek, dinlenme zamanında yok yere meÅŸgale yaratmak veya durup duruken çok ciddi veya çok salakça tavırlar takınmak bu tür mekanizmalar arasındadır.Bu cins kontrol mekanizmalarını incelerken hareketten yola çıkmanın anlamı yoktur, önemli olan, bu hareketlere neden olan sıkıntıları saptamaktır. Erkek çocuklar, sorunlarını baÅŸkalarına anlatmaya eÄŸilimli olmadıkları için bu tür hareketleriyle araÅŸtırmalara konu olmuÅŸlardır. YaÅŸ ilerledikçe erkekler ve kadınlarda bu türden hareketlerin çeÅŸitliliÄŸi azalıyor, bunların yerini içki, sigara ve aşırı ilaç kullanma alıyor. Bir çok araÅŸtırmacıya göre erkeklerdeki maçoluÄŸun temeline de böyle bir kontrol mekanizması yatıyor.EÄŸer çocuklarınızın da tırnaklarını yemesini istemiyorsanız ona "dinlemeyi" öğretin ve insanların birbirinin sözünü kesmesinin ne kadar kötü bir alışkanlık olduÄŸunu anlatmaya çalışın. YANIT 2: Bir baÅŸka bilimci ise tırnak kemirmenin meme emme kökenli bir durum olduÄŸuna inanıyorum. Bence insan sıkıntıda olduÄŸu zaman güvenli bir yerin özlemini çeker, bence süt emme dönemi insanın hem güvende olduÄŸu ve hem de iyi beslendiÄŸi bir dönemdir. Bence tırnak kemirme bu durumun bir uzantısı, tırnak emen insanların çoÄŸu tırnaktan sonra parmaklarını emerler ve onları bu alışkanlıklarından vazgeçirmek çok zordur.Sualtı betonun özelliÄŸi nedir?SORU: Karadaki binaların yapımında kullanılan betonla su altındaki yapılarda kullanılan beton arasında ne fark vardır ? Su altındaki beton nasıl katılaşır? YANIT: Su altında da karada da aynı beton kullanılır. Betonun dökülmesi bir hidrasyon iÅŸlemidir, yani bu iÅŸ için su gerekir.Betonun zamanından önce kuruması tehlike yaratır, zira bu durumda betonda zayıflama olur. Hatta hızlı kurumayı engellemek için geniÅŸ yüzeyli beton blokların bir polietilen malzemeyle kaplanması gerekir. Su altında betonla ilgili olarak çıkabilecek tek sorun aşınmadır. Bunun için su altında sülfata dayanıklı beton kullanmak daha iyi sonuç verir.SarhoÅŸken neden saÄŸa doÄŸru sendeliyorum?SORU: AkÅŸam birahanede birkaç bira içtikten sonra eve dönerken sürekli sol tarafa sendeliyorum (arada saÄŸa da sendelediÄŸim oluyor ama seyrek). Neden?YANIT 1: Ormanda ya da bir çölde dolaşırken de benzer durumla karşılaşılır. EÄŸer bir rehberiniz yoksa ve yolunuzu kaybetmiÅŸseniz (yol iÅŸareti veya buna benzer bir ÅŸey de yoksa) farkında olmadan yavaÅŸ yavaÅŸ sola kaymaya baÅŸlarsınız, bu ÅŸekilde çok uzun süre yürürseniz saat yönünün tersine bir dönüş yaparak yürümeye baÅŸladığınız noktaya ulaşırsınız. Bu durumun nedeni, insanların çoÄŸunun saÄŸ bacaklarının daha saÄŸlam ve esnek oluÅŸudur. Spor sakatlıklarıyla uÄŸraÅŸan doktorlar bunu çok iyi bilirler. Direnç testi uygulanan insanların çoÄŸunda da bu durum kolayca tespit edilebilir. Birçok insan saÄŸ bacağını sol bacağına göre biraz daha yükseÄŸe kaldırabilir, ayrıca saÄŸ adımlar sol adımlardan daha uzundur. Bunların bir sonucu olarak yol iÅŸareti olmayan bir yerde yürürken yukarıda belirttiÄŸimiz dairesel dönüşü yaparız.SaÄŸ bacağın sola göre biraz daha sert basması, saÄŸ bacağın sola olan etkisinin sol bacağın saÄŸa olan etkisinden daha büyük olması anlamına gelir. YANIT 2: Bazı insanlar saÄŸ gözlerine, bazıları da sol gözlerine güvenirler. Herkes böyle bir seçim yapar. Normal olarak düz yürümeye çalıştığımız halde farkında olmadan güvendiÄŸimiz gözümüzün tarafına meylederiz. Dolayısıyla sendelemeler bu tarafa doÄŸru olur. Beyin, olaylara hızla reaksiyon vermek zorunda olduÄŸu için, daha çok güvenilen gözden gelen bilgiye daha çok ağırlık verir ve denge kaybı durumunda ayağın nereye konulması gerektiÄŸini belirlemeye çalışır, dolayısıyla sendeleme de o tarafa doÄŸru olur.Ata binerken hayvanın bir gözünü kaparsanız, açpık bıraktığınız gözün tarafına yönlenirsiniz.YANIT 3: Bence soruyu soran okur birahaneye giderken parasını saÄŸ cebine, anahtarlarını da sol cebine koyuyor. Birahanede biraya dünyanın parasını bayıldıktan sonra sol cepteki anahtarlar ağır basmaya baÅŸlıyor ve sendelemeler de sola doÄŸru oluyor. YANIT 4: Birahanede saatler boyunca ayakta dikilirken bir yandan da saÄŸ elinizle kocaman bira bardağını tutuyorsunuz. Birahaneden çıktıktan sonra farkında olmadan hala saÄŸ elinizde bira bardağı varmış gibi kendinizi dengelemeye çalışıyorsunuz ve tabii sola doÄŸru sendeliyorsunuz, bu kadar basit. Baca duvarı neden kararıyor?SORU: Bazı taÅŸtan evlerin dış duvarlarında, eÄŸer arkadan baca geçiyorsa, kararma oluyor. Duman, nasıl olup da taşın öteki yüzünün rengini deÄŸiÅŸtirebiliyor? Taşın içinde bir duman difüzyonunun gerçekleÅŸmesi bence mümkün deÄŸil.YANIT: Dış duvarların kararmasına yoÄŸunlaÅŸma sonucu ortaya çıkan suyun baca kanalına etkisi neden olur. Okurun bahsettiÄŸi durum, kömür yerine gaz yakıldığında gerçekleÅŸir. Gaz ateÅŸi kömür ateÅŸinden daha etkilidir ve belirli bir ısı deÄŸeri için yanma gazının hacmi ve hızında (gaz kullanılırsa) azalma olur. Dolayısıyla baca kanalında oluÅŸan ısı normalden az olur. Saydığımız bu nedenlerden dolayı gaz yakıldığında baca kanalının çeperleri normalden daha az ısınır. Öte yandan gaz yanarken ortaya çıkan su buharı kömür yanarken ortaya çıkandan daha çok olur ve yavaÅŸ hareket eden gaz yığınının içindeki bu su buharı baca kanalının görece soÄŸuk çeperi üzerinde yoÄŸunlaşır. Bu yoÄŸunlaÅŸma sonucunda ortaya çıkan asidik su, yapını çeperlerine etki eder. Baca kanalında biriken bu su, baca doÄŸru dürüst ısınamadığı için bir türlü buharlaÅŸamaz ve ciddi problemler ortaya çıkabilir. Yakıt olarak kömür yerine gaz kullanmaya baÅŸlayanların evlerindeki baca kanallarını bu tür asidik kimyasallara karşı izole etmeleri gerekir.Â