Alice Harikalar Diyarı’nı yaşamak istiyorsanız Bhutan’ı görmelisiniz
Güncelleme Tarihi:
Evrim SÜMER
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 19, 2004 00:07
Prof. Dr. Günseli Malkoç, Kandilli Kız Lisesi’nde okurken AFS bursuyla Amerika’ya gitti ve dünyayı keşfetmeye o zaman karar verdi. Kararını verdi ama üniversite, mastır, evlilik, çocuk, kariyer derken kendi tabiriyle İstanbul’da kalakaldı. 1995’te yeniden koyuldu dünya yollarına.
Seyahat merakı, yeni ülkeler keşfetme isteği birçok kapı açtı önünde. Bu sayede çok sevdiği Nepal’in Fahri Konsolosu oldu. Malkoç Nepal Fahri Konsolosu ama bu röportajda anlattığı yer Nepal değil, Himalayalar’da saklı ülke Bhutan. Neden derseniz, Malkoç Bhutan’ın gerçek bir hayranı. Her sene düzenlediği Nepal turlarında Bhutan’a da uğramadan dönmüyor. Bu sene de eylülde 18 günlük bir Nepal-Tibet-Bhutan gezisi düzenliyor. Nepal Fahri Konsolosu ile neden Nepal röportajı yapmadın diyenlere cevabım hazır: Türk gazetelerinde bugüne kadar Bhutan’ı anlatan bir Türk’le yapılmış röportaj okudunuz mu?
n Bhutan her sene belirli sayıda ziyaretçi kabul ediyor değil mi?
- Her sene iki bin kişi kabul ediyor. Şimdi iyi, 1974’e kadar turizme tamamen kapalıydı. Jigme Singye Wangchuck 1974’te kral olduğunda dünya basınını davet etti ve 1975’te Birleşmiş Milletler’e girdiler. Sonrasında da yavaş yavaş kapılarını açtılar.
n Neden kimseyi almıyorlarmış?
- Kendi kendilerine yetmeyi, kültürlerini muhafaza etmeyi ilke edinmişler. Kültürün zarar görmemesi için sınırlı sayıda turiste izin verdiler. ‘Gel ama bedelini öde’ diyor. Ziyaretçilerden günlük 200 dolar alınıyor. 200 dolara otel, yemek, tur ücretleri dahil. 4 kişinin altındaki gruplar gün başına daha fazla para ödüyor.
n Bhutan’a gitmek isteyenler ne yapmalı?
- Ben bir Bhutan’a gideyim diyen elini kolunu sallaya sallaya gidemiyor. Sadece ülkelerinde Bhutan’la ilişkisi olan turizm acenteleri kanalıyla gidebilirler. Aylar öncesinden rezervasyon yaptırmak lazım. Bhutan’a sadece ulusal havayolu Drukair ile uçabiliyorsunuz. Uçaklar çok yüksekten, dağların arasında uçuyor ve 90 yolcu taşıyabiliyor. Biletler çok pahalı, yer bulmak zor.
n Peki bu kadar zorluğa rağmen neden Bhutan’a gitmek ister insan?
- Bhutan, dünya üzerindeki son cennet. O kadar bozulmamış bir doğası var ki! Ülkenin yüzde 70’i orman. Bhutan kanunlarına göre yüzde 60’ın altına inmesi yasak. Alice Harikalar Diyarı’nı dünyada yaşamak istiyorsanız Bhutan’ı görmelisiniz.
n Bhutan’da hangi şehirler görülebilir?
- Başkent Thimpu’dan önce 2280 metredeki Paro’yu ve Paro Vadisi’ni görmek lazım. Thimpu’dan daha küçük bir şehir. Paro Dzong, Ulusal Müze Ta Dzong, Taktshang Manastırı kalıntıları, Druk Choeding Manastırı, Chhoeten Lhakhang Tapınağı ve Ugyen Pelri Palace çok güzel. Tüm şehirlerde ve Paro’da Dzong’lar var. Bunlara kale manastır diyebiliriz. Hem yönetimin merkezi, hem de dinin. Kralın ofisi de orada. Sağ üst kuledeki ofisinde dedesinden kalan mobilyalarda çalışıyor.
n Başkent Thimpu’da neler var?
- Trashi Chhoe Dzong, Memorial Chorten, Milli Kütüphane görülmeye değer. Okulları, özellikle güzel sanat okulunu ziyaret edebilirsiniz. Ulusal Geleneksel Tıp Enstitüsü’nde muayene olup, buhar banyolarına girebilirsiniz. İlk başkent Punakha da çok güzel. Orada Anne Nehir’le Baba Nehir’in kesiştiği noktada Punakha Dzong’u var. Birkaç sene evvelki selde zarar gördü ama muhteşem bir yapı. Bir de Takin denen bir hayvan var, biraz acayip görünümlü bir şey. Mini hayvanat bahçesinde ve doğada görülebilirler. Thimphu’nun ana caddesi Norzin Lam çok renkli. Milli sporları okçuluk ve önemli bir sosyal olay. Olimpiyatlarda mesafe 50 metredir, onlarda 140 metre. Hafta sonları ok müsabakaları oluyor. İsabet ettiren takımın oyuncuları kol kola girip, şarkı söyleyerek dans etmeye başlıyorlar. Cumartesi günleri yerel pazar kuruluyor. Civar köylerden de gelip satış yapıyorlar. Meyve, sebze, elişi, her şey satılıyor.
n Budizm çok dominant mı?
- Bhutan’da din bir yaşam tarzı. Her şeyi dine göre yapıyorlar ama istismar olmadığı için hiçbir sorun olmuyor.
n Ülkenin yönetim şekli ne?
- Kral kendi isteğiyle tüm yetkilerini parlamentoya devretti. Anayasa 2002’de baştan yazılmaya başladı, bittiği zaman tüm yetkiler resmen parlamentonun elinde olacak. Kral halkla aynı kıyafeti giyiyor, halkın arasında dolaşıyor. Eğitim ve sağlık hizmetleri tamamen bedava. Gittiğimizde bizi de muayene ediyorlar. Okur yazar oranı çok yüksek.
BHUTAN HAKKINDA
Bhutan, Doğu Himalayalar’da İsviçre büyüklüğünde, 700 bin kişi yaşıyor.
Başkent Thimpu 2 bin 300 metre yükseklikte.
Kuzey Bhutan’da aynı isim iki cinse de verilebilir. Soyadı kullanılmıyor.
Ailenin mirası kız çocuklarına kalıyor.
Bhutan’ın tek gazetesi Kuensel haftada bir çıkıyor.
Dünyanın en kötü futbolu oynanan iki ülkesinden biri Bhutan.
Milli gelir 1000 dolar.
Yerleri kirletmenin cezası var, her yer çok temiz.
Kadınlar çok özgür. Dükkanlarda kadınlar çalışıyor, kocalarını seçebiliyorlar, istedikleri zaman boşanabiliyorlar. Kadın hakları çok önemli, pozitif ayrımcılık var.
İnsanları çok onurlu. Bahşiş verilmiyor, ama hediye verebilirsiniz.
Thimpu, trafik ışığı olmayan tek başkent. Trafik polisleri trafiği bir balet zarafetiyle idare ediyorlar.
Geleneksel inançlarına göre ekolojik alanlar tanrıların ve koruyucu ruhlarının evi. Onları bozmak felaket getirir. Yeraltı zenginliklerini de işletmeyerek, güzelliği ve doğanın dengesini, maddesel zenginliğe tercih ediyorlar.
Erkekler kalkık yakalı, kalın kumaştan, aslında yere kadar uzun ama beldeki kemerle toplanan bir elbise giyiyor. Etek boyu diz üstünde. Diz altına kadar da kalın çorap, büyük, topuklu pabuç giyiyor. Otururken eteklerini topluyorlar. Kadınlar uzun etekler giyiyor. Çıplaklık çok ayıp.
Seyahatte ne okuyor
O sıra okuduğu romana devam ediyor.
ne dinliyor
Yerel müzikleri dinliyor.
ne yiyor, ne içiyor
Yerel spesiyaliteleri deniyor. Tek şartı temiz olması.
ne giyiyor
Doğada ise kot, tişört; akşamları ve resmi görüşmelerde yerel Nepal kıyafetleri.
neyle seyahat ediyor
Cip.
nerede kalıyor
Büyük ve zincir olmayan, yerel dokuya uygun butik otellerde.
kimle seyahat ediyor
Yeni bir yeri tek başına keşfetmeyi seviyor.
çantasının olmazsa olmazları
El kremi, ruj, gözlük, şapka, el dezenfektanı, diyet bisküvi, sarı leblebi, mide ilacı, ağrı kesici, aspirin ve antibiyotik, bir kalıp sabun.
n Bhutan her sene belirli sayıda ziyaretçi kabul ediyor değil mi?
- Her sene iki bin kişi kabul ediyor. Şimdi iyi, 1974’e kadar turizme tamamen kapalıydı. Jigme Singye Wangchuck 1974’te kral olduğunda dünya basınını davet etti ve 1975’te Birleşmiş Milletler’e girdiler. Sonrasında da yavaş yavaş kapılarını açtılar.
n Neden kimseyi almıyorlarmış?
- Kendi kendilerine yetmeyi, kültürlerini muhafaza etmeyi ilke edinmişler. Kültürün zarar görmemesi için sınırlı sayıda turiste izin verdiler. ‘Gel ama bedelini öde’ diyor. Ziyaretçilerden günlük 200 dolar alınıyor. 200 dolara otel, yemek, tur ücretleri dahil. 4 kişinin altındaki gruplar gün başına daha fazla para ödüyor.
n Bhutan’a gitmek isteyenler ne yapmalı?
- Ben bir Bhutan’a gideyim diyen elini kolunu sallaya sallaya gidemiyor. Sadece ülkelerinde Bhutan’la ilişkisi olan turizm acenteleri kanalıyla gidebilirler. Aylar öncesinden rezervasyon yaptırmak lazım. Bhutan’a sadece ulusal havayolu Drukair ile uçabiliyorsunuz. Uçaklar çok yüksekten, dağların arasında uçuyor ve 90 yolcu taşıyabiliyor. Biletler çok pahalı, yer bulmak zor.
n Peki bu kadar zorluğa rağmen neden Bhutan’a gitmek ister insan?
- Bhutan, dünya üzerindeki son cennet. O kadar bozulmamış bir doğası var ki! Ülkenin yüzde 70’i orman. Bhutan kanunlarına göre yüzde 60’ın altına inmesi yasak. Alice Harikalar Diyarı’nı dünyada yaşamak istiyorsanız Bhutan’ı görmelisiniz.
n Bhutan’da hangi şehirler görülebilir?
- Başkent Thimpu’dan önce 2280 metredeki Paro’yu ve Paro Vadisi’ni görmek lazım. Thimpu’dan daha küçük bir şehir. Paro Dzong, Ulusal Müze Ta Dzong, Taktshang Manastırı kalıntıları, Druk Choeding Manastırı, Chhoeten Lhakhang Tapınağı ve Ugyen Pelri Palace çok güzel. Tüm şehirlerde ve Paro’da Dzong’lar var. Bunlara kale manastır diyebiliriz. Hem yönetimin merkezi, hem de dinin. Kralın ofisi de orada. Sağ üst kuledeki ofisinde dedesinden kalan mobilyalarda çalışıyor.
n Başkent Thimpu’da neler var?
- Trashi Chhoe Dzong, Memorial Chorten, Milli Kütüphane görülmeye değer. Okulları, özellikle güzel sanat okulunu ziyaret edebilirsiniz. Ulusal Geleneksel Tıp Enstitüsü’nde muayene olup, buhar banyolarına girebilirsiniz. İlk başkent Punakha da çok güzel. Orada Anne Nehir’le Baba Nehir’in kesiştiği noktada Punakha Dzong’u var. Birkaç sene evvelki selde zarar gördü ama muhteşem bir yapı. Bir de Takin denen bir hayvan var, biraz acayip görünümlü bir şey. Mini hayvanat bahçesinde ve doğada görülebilirler. Thimphu’nun ana caddesi Norzin Lam çok renkli. Milli sporları okçuluk ve önemli bir sosyal olay. Olimpiyatlarda mesafe 50 metredir, onlarda 140 metre. Hafta sonları ok müsabakaları oluyor. İsabet ettiren takımın oyuncuları kol kola girip, şarkı söyleyerek dans etmeye başlıyorlar. Cumartesi günleri yerel pazar kuruluyor. Civar köylerden de gelip satış yapıyorlar. Meyve, sebze, elişi, her şey satılıyor.
n Budizm çok dominant mı?
- Bhutan’da din bir yaşam tarzı. Her şeyi dine göre yapıyorlar ama istismar olmadığı için hiçbir sorun olmuyor.
n Ülkenin yönetim şekli ne?
- Kral kendi isteğiyle tüm yetkilerini parlamentoya devretti. Anayasa 2002’de baştan yazılmaya başladı, bittiği zaman tüm yetkiler resmen parlamentonun elinde olacak. Kral halkla aynı kıyafeti giyiyor, halkın arasında dolaşıyor. Eğitim ve sağlık hizmetleri tamamen bedava. Gittiğimizde bizi de muayene ediyorlar. Okur yazar oranı çok yüksek.
BHUTAN HAKKINDA
Bhutan, Doğu Himalayalar’da İsviçre büyüklüğünde, 700 bin kişi yaşıyor.
Başkent Thimpu 2 bin 300 metre yükseklikte.
Kuzey Bhutan’da aynı isim iki cinse de verilebilir. Soyadı kullanılmıyor.
Ailenin mirası kız çocuklarına kalıyor.
Bhutan’ın tek gazetesi Kuensel haftada bir çıkıyor.
Dünyanın en kötü futbolu oynanan iki ülkesinden biri Bhutan.
Milli gelir 1000 dolar.
Yerleri kirletmenin cezası var, her yer çok temiz.
Kadınlar çok özgür. Dükkanlarda kadınlar çalışıyor, kocalarını seçebiliyorlar, istedikleri zaman boşanabiliyorlar. Kadın hakları çok önemli, pozitif ayrımcılık var.
İnsanları çok onurlu. Bahşiş verilmiyor, ama hediye verebilirsiniz.
Thimpu, trafik ışığı olmayan tek başkent. Trafik polisleri trafiği bir balet zarafetiyle idare ediyorlar.
Geleneksel inançlarına göre ekolojik alanlar tanrıların ve koruyucu ruhlarının evi. Onları bozmak felaket getirir. Yeraltı zenginliklerini de işletmeyerek, güzelliği ve doğanın dengesini, maddesel zenginliğe tercih ediyorlar.
Erkekler kalkık yakalı, kalın kumaştan, aslında yere kadar uzun ama beldeki kemerle toplanan bir elbise giyiyor. Etek boyu diz üstünde. Diz altına kadar da kalın çorap, büyük, topuklu pabuç giyiyor. Otururken eteklerini topluyorlar. Kadınlar uzun etekler giyiyor. Çıplaklık çok ayıp.
Seyahatte ne okuyor
O sıra okuduğu romana devam ediyor.
ne dinliyor
Yerel müzikleri dinliyor.
ne yiyor, ne içiyor
Yerel spesiyaliteleri deniyor. Tek şartı temiz olması.
ne giyiyor
Doğada ise kot, tişört; akşamları ve resmi görüşmelerde yerel Nepal kıyafetleri.
neyle seyahat ediyor
Cip.
nerede kalıyor
Büyük ve zincir olmayan, yerel dokuya uygun butik otellerde.
kimle seyahat ediyor
Yeni bir yeri tek başına keşfetmeyi seviyor.
çantasının olmazsa olmazları
El kremi, ruj, gözlük, şapka, el dezenfektanı, diyet bisküvi, sarı leblebi, mide ilacı, ağrı kesici, aspirin ve antibiyotik, bir kalıp sabun.