Yatırım ‘sanatı’
Güncelleme Tarihi:
Pandemi süreci sanat piyasasını da etkiledi. Ancak pandemi sürecinin yavaşlamasıyla birlikte küresel çapta sanat eserlerinin satış tutarının da 65.1 milyar dolara çıktığı ifade ediliyor. Sanat piyasasının küresel olaylardan etkilendiğini ifade eden İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aylin Seçkin Georges, “Borsalar, kripto paralar ve emlak piyasasında elde edilen kârların bir kısmı sanata yatırıldı. Böylece toparlanma sağlandı. Ancak şu anda koleksiyonda nadide parçalar bulunan bu dönemde satış yapmayacaktır. Nadir eserler ‘güvenli liman’ olarak kabul ediliyor” dedi.
Pandemiyi geride bırakırken, son 2 yılda hem durağanlaşan hem de farklı alanlarda var olarak gelişen sanat piyasası da toparlanmaya başladı. Dünyanın önde gelen uluslararası sanat fuarı Art Basel ve UBS’in, 10 farklı ülkede, 2 bin 339 yüksek gelirli koleksiyonerin katılımıyla hazırladığı 2022 yılı raporuna göre, geçen yıl küresel sanat eseri satışlarının 65.1 milyar dolara yükseldiği tahmin ediliyor.
Rapora göre, koleksiyonerlerin yüzde 56’sı 2022 yılında dijital bir sanat eseri almayı planladığını söylerken; öne çıkan ülkeler Tayvan, Singapur ve İngiltere oldu. Güzel sanatlar, dekoratif sanatlar ve antikalara yapılan medyan harcama 2021’de bir önceki yılın iki katından daha da fazla arttı ve 274 bin dolara çıktı. Yüksek gelirli koleksiyonerlere 2022 için planları sorulduğunda, yüzde 53’ü sanat eseri satın almak istediklerini belirtti. Yüzde 39’u ise 2022’de koleksiyonlarından eser satmayı planladığını açıkladı.
ONLINE MÜZAYEDELER
Uzmanlara göre sanat piyasasında yapılan yatırımlar, global borsalar, kripto para ve emlak piyasaları ile birlikte hareket ediyor. Bu piyasalardan gelen kârların bir miktarının sanat piyasasına yönlendirildiği için pandemi sonrası hızlı bir toparlanma yaşandığını ifade eden İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aylin Seçkin Georges, “Online müzayedeler sayesinde de, sanat piyasaları 7/24 açık tutulmaya başladı, piyasa dinamikleri müzayede takviminden bağımsız hale getirilmiş oldu” dedi.
Fed kararlarının ve Rusya-Ukrayna krizinin küresel ekonomiyi etkilediğini dile getiren Prof. Dr. Aylin Seçkin Georges, “Gelişmeler sanat piyasasındaki beklentileri de farklılaştırdı. Sanat piyasası jargonunda ‘blue chip’ denen büyük ustaların nadir eserleri, belirsizlik dönemlerinde güvenli liman olarak kabul edilir. Hiç kimse koleksiyonundaki nadide parçaları bu dönemde satmak istemeyecektir” diye konuştu.
ONLINE MÜZAYEDELER EVLERİNİ ZAYIFLATTI
Sanat eserleri piyasasında 2022 yılında iyimser bir hava hakim olsa da Türkiye’nin küresel sanat piyasasındaki yerinin oldukça küçük olduğunu belirten Prof. Dr. Georges, “Türkiye’de sanat piyasası, en parlak olan 2013 yılında yaklaşık 200 milyon dolar büyüklüğündeydi. Salon müzayedelerinin yerini online müzayedelerin aldığı son 4 yılda aslında 2000’li yıllarda aktif olan pek çok müzayede evinin de piyasadan çekildiğini gördük. Lokal ama dünya piyasasındaki trendleri takip eden bir piyasamız var” diye konuştu.
ARTIK STATÜ ROLEX SAAT DEĞİL AVATAR
Rapora göre, 2022’de NFT almak istediklerini belirten yüksek gelirli koleksiyonerlerin oranı yüzde 88 olarak açıklandı. Prof. Dr. Aylin Seçkin Georges’a göre ise NFT’ler henüz emekleme aşamasında. “Onların tam olarak nasıl ve ne maksatla kullanılabileceğini henüz elinde NFT’si olanlar dahi tam anlamış değil” diyen Georges, Z kuşağının NFT yaklaşımı için ise “Z kuşağı Rolex saat ile değil profilindeki avatarla statü sinyali yollamayı tercih ediyor. NFT’lerin en büyük koleksiyonerleri onlar ancak nadir olan şeyler koleksiyon parçası olarak kabul edilse de sanat diyemeyiz” dedi.
TÜRKİYE'DE PAZAR 350 MİLYON DOLARA KOŞUYOR
Contemporary Istanbul Yönetim Kurulu Başkanı Ali Güreli de Türkiye sanat piyasası ile ilgili olarak şu değerlendirmeleri yaptı: “Pandemi sonrasında Türkiye’de de pazar hem büyüdü hem de yayıldı. 2018-2019 yıllarında çağdaş sanat piyasası müzayede, galeri, stüdyo ve yurtdışı satışları ile birlikte 300-350 milyon dolar seviyelerine ulaştı. 2020’de ise pandemi ile birlikte yüzde 30-40’lık bir kayıp yaşandı. Ancak elimizde sağlam bir veri olduğunu söylemek güç. Bu konuda da çalışmalar yapıyoruz. Eğer vergi düzenlemesi de yapılırsa sanat piyasaının ölçülmesini sağlayabiliriz.
2021 yılıyla ise pazar yeniden geri gelmeye başladı. Bu etki 2022’de de devam ediyor. 2022 sonuna doğru döviz kurlarının daha stabil hale gelmesiyle sanat piyasasının 350 milyon dolar seviyelerine ulaşacağını tahmin ediyoruz. Sanat piyasasının net bir şekilde canlandığını söyleyebiliriz.
Bu canlanmada haziran ve ekim aylarından düzenlenen 15’inci ve 16’ncı Contemporary Istanbul’un çok büyük etkisi oldu. Ayrıca piyasaya NFT satışları da girmeye başladı. Son dönemlerde hem genç koleksiyoner hem de genç sanatçıların sayısı da artıyor. Artık sanat eserlerinin fiyatlarında da yükselişin azaldığını söyleyebiliriz. Çünkü sanatçılar daha fazla eser satma yoluna gidiyor.”
Leonardo da Vinci’nin 200 yıl boyunca ortadan kaybolan eseri Salvator Mundi, 2016 yılında, 450.3 milyon dolara satılarak, şimdiye kadar satılan en pahalı tablo oldu. Tablonun, Suudi Arabistan prensi tarafından satın alındığı iddia edildi.
Murat Pak’ın NFT projesi The Merge, yaklaşık 30 bin koleksiyoncunun bir araya gelmesiyle, 91.8 milyon dolara satıldı ve bugüne kadar satılan en pahalı NFT oldu.
Christie’s’de 9 Mayıs’ta açık arttırmaya çıkarılacak Andy Warhol’un ‘Blue Marilyn’ eserinin 200 milyon dolara satılacağı tahmin ediliyor.
Willem de Kooning’in ‘Interchange’ adlı eseri, Kenneth C. Griffin’e 300 milyon dolarla satıldı ve satılan en pahalı ikinci tablo oldu.