Turizmde UEFA ’milat’
Güncelleme Tarihi:
2023’e ağır bir gündemle başlayan turizm sektörü, Şampiyonlar Ligi Finali’ni bir milat olarak kabul ediyor. TÜROB Başkanı Müberra Eresin, ‘‘Şehirde doluluklar yüzde 90’ın üzerine çıktı. Turist başı harcama katlandı. Daha da önemlisi İstanbul dünyaya 1. sınıf bir destinasyon olduğunu kanıtladı. Bu maç İstanbul için güzel, hareketli günlerin başlangıcı’’ dedi.
Geçtiğimiz hafta sonu dünyanın gözü kulağı İstanbul’daydı. 700 milyon kişi Atatürk Olimpiyat Stadı’nda oynanan UEFA Şampiyonlar Ligi Finali’ni izledi. Maçı televizyonda izleyenler bir yana, yerinde izlemek için dünyanın her yerinden futbolseverler İstanbul’a akın etti. Oteller, restoranlar doldu, şehrin ekonomisi birden canlandı. Şehirde dolulukların yüzde 90’ın üzerine çıktığını söyleyen Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, ‘‘En önemlisi İstanbul dünyaya 1. sınıf bir destinasyon olduğunu kanıtladı. Biz turizmciler bu final maçını zor günlerin ardından bir milat olarak kabul ediyoruz. Bu maç İstanbul için güzel, hareketli günlerin başlangıcı’’ diye konuştu.
DOLULUK YÜZDE 75’İN ALTINA İNMEZ
UEFA Şampiyonlar Ligi Finali’nin İstanbul’da yapılması Türkiye turizmi açısından ne ifade ediyor? Nasıldı otellerde doluluklar hafta sonunda?
Maçın İstanbul’da olması bizim için ölçülemeyecek kadar iyi bir pazarlama aracı. Resmi rakamlara göre 70 bin bilet var. Bu etkiyle şehirde doluluklar yüzde 90’ın üzerine çıktı. Elbette oda fiyatlarında da yüzde 100’e varan artışlar oldu. Gelenlerin bir kısmı 1 gece kaldı, sabah gelip gece dönenler de oldu ama günün sonunda, günübirlik gelenler de 2-3 gün kalanlar da şehre büyük bir ekonomik katkı sağladılar. Ama bundan da önemlisi bu maç aslında turizmci için büyük bir moral oldu. Uzun zamandır birçok badire atlattık ve hâlâ ayaktayız. Biz bu maçı bir milat gibi görüyoruz. Güzel, hareketli günlerin de zaten bugünden itibaren gelmesini bekliyoruz. Çünkü İstanbul bu maçla birlikte 1. sınıf bir destinasyon olduğunu dünyaya kanıtladı.
Yılın ikinci yarısına dair beklentileriniz daha yüksek bu durumda. Depremden sonra 2023 hedeflerini revize etmiş miydi sektör?
Doğal olarak deprem bütün Türkiye’yi etkilediği gibi, turizm sektörünü de çok kötü etkiledi. Arkasından seçim telaşı başladı. O da turizm hareketini durdurdu. 15 Haziran gibi Ortadoğu’nun bütün okulları da kapanacak. Ve onların seyahat etmelerini umut ediyoruz. Avrupalılar da muhtemelen temmuz gibi yavaş yavaş harekete geçecektir. Tabii maç sayesinde ulaşılan dolulukları korumak kolay değil ama nisan mayıs aylarında seyahat etmek isteyip de edememiş olanları da hesaba katarak önümüzdeki dönemde dolulukların yüzde 75-80’in altına inmeyeceğini düşünüyoruz. Sektörün 2023 yılı hedefi 60 milyon turist ve 56 milyar dolar gelirdi. Bu hedef değiştirilmedi. Yaşadığımız üzücü ve tatsız hadiseler olmasaydı çok rahat bu hedefleri yakalardık. Şu anda bu hedefleri yakalamak zorlaştı ama imkânsız değil.
Peki maça gelen turist şehirde para da harcadı mı?
Maç için gelen turist, aynı zamanda para harcayan turist diyebiliriz. 2022’de İstanbul’da ortalama turist harcaması 950 dolara çıkmıştı. Maç için gelenlerin ise ortalama bin 900 – 2 bin dolar civarında harcama yaptığını ve ülkeye 120 milyon dolar gibi bir döviz girişi olduğu tahmin ediyoruz.
BU KUR BİZİ RAHATLATACAK
Şu anda en baskın turist grubu hangisi İstanbul’da?
Ortadoğu ağırlıkta. Onu takip eden Almanlar, İngilizler ve Amerikalılar var. COVID-19’dan önce Çin ve Japonya çok hareketli pazarlardı bizim için. Henüz bu pazarlar toparlanmadı.
İstanbul dünyaya kendini kanıtladıDövizdeki artış turizm sektörü için pozitif sayılabilir mi?
Biz uzun zamandır maalesef ki maliyetlerimizi kontrol altına alamıyorduk. Yani döviz kuruyla enflasyon oranı birlikte gitmediği için biz otelciler olarak o kurların altında biraz eziliyorduk. Dolayısıyla dövizin tekrardan yukarı doğru hareketlenmesi hali bize ekstra kazanç sağlamayacak. Ama bizi maliyetler anlamında rahatlatacak.
Bu arada yeni kabine açıklandı ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy bir dönem daha devam ediyor. Sektör bunu nasıl karşıladı?
Biz özellikle otelciler çok memnunuz. Yani sektörden gelen bir bakan olması bizim büyük avantajımıza. Sayın Bakan’la sorunları çözmek, konuları konuşmak çok kolay. Çünkü konuyu anlatmanıza gerek kalmıyor. Başlıyorsunuz ve devamını kendisi anlatıyor. Bunu her yerde söylüyorum, sanırım Sayın Bakan benim gördüğüm en çalışkan turizm bakanlarından biri.
Seçimlerden önce çok da gerçekleri yansıtmayan bazı haberler oldu yurtdışında. Muhtemelen Türkiye’de seçimlerin bu kadar demokratik ve sakin geçeceğini düşünmediler. Bu da turizm rakamlarına yansıdı bence. Ama şimdi o negatif bakış değişti, dış basında söylemler pozitife döndü.
Zaten eski dönemlerden bu yana en büyük problemimiz algıyı yönetmek. Turizmde bu işi biraz başardık. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın TGA ile yaptığı çalışmalar bunda çok etkili oldu. Mesela COVID-19 sürecinde dünyaya ilk güvenli turizm sertifikasını anons eden ülke olarak turizm pastasından çok iyi pay aldık.
Bayram tatilinin uzaması turizmcinin çok işine yarayacaktır. Bu karar son dakika alındığında turizmcilere pozitif yansıması çok az oluyor. Önümüzde vakit varken bu kararın açıklanmış olmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Özellikle tatil bölgelerinde büyük bir hareket olacaktır.
Komisyon ara zam için toplanacakEV HANIMLARINI GÜNDE 2 SAAT ÇALIŞTIRABİLMEK İSTİYORUZ
Turizmciler olarak yeni dönemde ilk el atılması gereken konunun ne olduğunu düşünüyorsunuz?
Kesinlikle ‘istihdam’. Bizim şu anda sektörde 1.2 milyon civarı çalışanımız var. Bunun yüzde 20-30’u kadar daha çalışana ihtiyacımız var. Ama maalesef bulamıyoruz. Pandemi döneminde sektörü terk eden çok fazla turizm profesyoneli oldu. O dönemde insanlar ne yapacaklarını şaşırdılar ve acilen sektör değiştirdiler. Kalifiye elemanlarımız özellikle lojistik ve sağlık sektörlerine kaydı. Gördüğümüz kadarıyla kesinlikle mutlu değiller. Ama sektöre de dönmeye cesaret edemiyorlar. Daha yeni Dünya Sağlık Örgütü, ‘Hükümetler yeni gelecek pandemilere hazırlıklı olmalı’ diye açıklama yaptı. Bu insanları tedirgin ediyor.
Yeni nesil hizmet sektörüyle barışsın diye de çok uğraşıyoruz. Ama maalesef sektör çocuklara çok cazip gelmedi. Ama turizm sektörü bu ülkenin geleceği. Her zaman var olacak ve teknoloji yenilmeyecek. Bazı sektörler teknoloji sayesinde insan gücünü sıfırlayacaklar. Bizim böyle bir şansımız yok.
Sizin istihdam sorunu için bir çözüm öneriniz var mı?
Turizm sektörüne hizmet veren istihdam bürolarının açılması önemli bir adım olabilir. Mesela biz bir ev hanımını her gün 2 saatliğine çalıştıramıyoruz. Biz bu proje için aslında bayağı uğraştık ama olmadı. Bu hem ev hanımları için bir ek gelir, hem de bizim için önemli bir işgücü desteği olabilirdi. Ama Türkiye’de çalışma kanunlarımız buna engel.
AIRBNB DE OLSUN UBER DE AMA KAYITLI VERGİLİ
İstihdamdan başka hangi konular var masada?
Bir diğer önemli problemimiz de kayıt dışı konaklama tesisleri, Airbnb’ler. Özellikle güvenlik nedeniyle biz bunlardan çok çekiniyoruz. Maalesef bu konuda çok kötü hadiseler de oldu geçmişte. Otellerde konaklayan tüm misafirlerin, otele girdiği anda mutlaka kaydı alınır ve bu kayıt direkt İçişleri Bakanlığı’na ulaşır. Ama bir Airbnb’de veya kiralık bir apartman dairesinde böyle bir kayıt yok.
Yani siz aslında Airbnb’ye karşı değilsiniz. Ama kayıtsız çalışmasın diyorsunuz.
Airbnb’ye karşı değiliz. Sadece bunun kanuni altyapısının kurulması gerektiğini söylüyoruz. Dünyada bu sistem böyle çalışıyor. Aynı zamanda vergi mükellefiler. Ama bizde öyle bir şey yok şu anda. Bu da haksız rekabet demek. Biz her şekilde çeşitlilikten yanayız. Mesela Uber’in de Türkiye’de çalışması gerektiği düşünüyoruz. Dünyada var olan turizmle alakalı sistemlerin Türkiye’de de olması gerekir. İnsanlar dünyanın her yerinde Uber App’ini kullanıyor. Türkiye’ye geliyor, burada yok. İzin vermem diyen Almanya da verdi İspanya da Birleşik Arap Emirlikleri de verdi. Çünkü yabancı misafir telefonuna bilmediği uygulamayı indirmek istemiyor.
AVRUPA’YA GÖRE HÂLÂ ÇOK UCUZUZ
İstanbul’da 5 yıldızlı otellerde fiyat ortalaması nasıl. Avrupa’nın gerisinde miyiz?
5 yıldızlı otellerimizdeki ortalama oda fiyatlarımız 150 küsur Euro’larda. Dört yıldızlarda bu rakam bir tık daha düşük. Ama bütün şehrin ortalamasına baktığınızda 120 küsur Euro’larda diyebilirim. Burada kendimizi Londra, Paris, Madrid, Roma gibi metropollerle kıyaslarsak, daha gidecek çok yolumuz var açıkçası. O konuda da zaten şiddetle çalışıyoruz. Son dönemde çok önemli otel markaları Türkiye’ye geldi. Şehirde potansiyel görmeseler bu markaların hiçbiri İstanbul’a gelmezlerdi.
OTEL YATIRIMINDA TALEP PATLAMASI
Peki yatırımcıların ilgisi sürüyor mu İstanbul’a, yeni gelecek zincirler de var mı?
Hilton gibi, gibi Radison gibi önemli markaların sayılarını arttıracağını biliyorum. Beklediğimiz yeni bir marka yok. Zaten dünyanın en iyileri geldi gibi. Ama mevcut zincirler hem İstanbul’da hem Türkiye’de büyümek için harekete geçti diyebilirim. Pandemiden sonra yatırımlar birdenbire arttı. Özellikle İstanbul’da yerli yerli yatırımcı da yine otel yatırımına çok yoğunlaştı.
2022 yılında 189 otel projesi için 26.9 milyar TL’lik teşvik başvurusu yapılmış. Alınmış. 2023’ün ilk üç ayında ise 23 şehirde 71 yeni otel projesi için 8.2 milyar TL’lik ‘Yatırım Teşvik Belgesi’ aldı. Geçen yılın aynı döneminde 31 otel projesi için 1.6 milyar TL’lik teşvik başvurusu yapılmıştı. Bu rakamları karşılaştırdığınızda zaten sektöre yatırım için ilginin nasıl arttığı çok net anlaşılıyor.
Türk grupların yurtdışında yatırım planı yok mu?
Türkiye’deki yerli otel zincirleri de yurtdışında yatırım yapmaya istekli. Ancak bunun için biraz destek gerekiyor. Turquality’i konaklama sektörü için işler hale getirebilmek lazım.
MÜBERRA ERESİN KİMDİR
Nevşehir doğumlu Müberra Eresin, orta ve lise eğitimini Ataköy Lisesi’nde tamamladı, sonrasında Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler’de okurken aile şirketi Eresin Otel Taksim’de çalışmaya başladı. Üniversiteden ekonomist olarak mezun olduktan sonra yabancı dil ve otelcilik üzerine eğitimine devam etmek için İngiltere’ye giden Eresin, Bath College’da eğitimine devam ederken bir taraftan da çeşitli otellerde çalışmayı sürdürdü. Türkiye’ye dönünce aile şirketinde çalışmaya devam eden Müberra Eresin, 2008 yılından bu yana Eresin Otelleri’nin Genel Müdürlüğünü ve Eresin Turizm Aş’nin Başkan Yardımcılığını yürütüyor. Eresin ayrıca Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nda (TGA) Danışma Kurulu Üyeliği ve TÜROB Başkanlığı görevini de sürdürüyor.
İŞKOLİKLİK GENETİK MİRAS
İŞKOLİĞİM, bu özellik bizde aileden geliyor.
ERESİN’in merkez ofisi Topkapı’da. Genelde güne önce oraya uğrayarak başlıyorum.
Sonra günüm diğer oteller, toplantılar ve TÜROB’un işleriye geçiyor.
BOŞ vakitlerimde de turizm sektörüyle alakalı son dönem makaleleri okumaya çalışıyorum.
PAZAR günleri ise işle ilgili hiç ama hiçbir şey yapmak istemiyorum.
YÜRÜYÜŞ yapmayı çok seviyorum. Bütün İstanbul’u yürüyerek gezebilirim.
RESİM ve konser severim. Şehirdeki yeni sergileri kaçırmam. En son İstanbul Modern’i gezdim ve çok gurur duydum.
DÜNYANIN birçok yerine gittim. Sevdi-ğim çok şehir var ama benim için en özel yer Kapadokya.