‘Gençlere sanayiyi sevdirmek boynumuzun borcu’

Uluslararası insan kaynakları danışmanlığı şirketi Manpower, her yıl küresel ölçekte yetenek araştırması yapıyor. Ülkelerin bir sonraki yıla dair yetenek ihtiyaçlarıyla mevcut insan kaynağı havuzunu eşleştirerek beklentileri sorguladığı bir araştırma bu. Bu yıl 41 ülke var araştırmada. Türkiye de dahil. Araştırmanın detaylarını yandaki haberimizde aktardık. Ben kısaca özetleyeyim; 41 ülkenin yöneticilerinin 2024 için belirttiği yetenek açığı ortalaması yüzde 75. Türkiye ise yüzde 76 ile ortalamanın üzerinde kaldı. Sıralamada 22’nci.

Peki gelin işsizliğe bakalım... Eylül 2023 itibarıyla işgücüne katılım oranı yüzde 53.6, aynı dönemde TÜİK’in genç işsizlik verisi ise yüzde 16.7.

Bu, bir yanda aradığı yeteneği bulamayan şirket bir yanda da işsizlikten dert yanan gençlik sorunu yeni değil. Yıllardır çözüm geliştirilmeye çalışılıyor. İşe yarayanları da kesinlikle var. Ama bu kez sanayici tarafında problem büyük. Yetenek açığı tüm dünyada finansman sorunu kadar derin bir problem haline geldi.

Konuyu sanayicilere sordum. Yürütülen projelerin detaylarını aldım.

İLLE DE MESLEK LİSESİ

“Mesele diploma değil yetenek sahibi olmak. Mesele meslek edindirmek.” İşte sanayicilerin ortak görüşü bu. Bunun için de Amerika’yı yeniden keşfetmeye kimsenin niyeti yok. Adres belli. Meslek liselerini gerçek anlamda ‘çalışır’ hale getirmek lazım. İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayinin ihtiyacını şöyle anlattı: “Sanayinin katma değerli üretime geçmesi ve yüksek teknoloji alanlarına yönelebilmesi için nitelikli işgücüne ihtiyaç duyuyoruz. Toplumsal ve bireysel yaşamımızı kökten değiştiren yenilikler; bizleri, gelişen yeni koşullara uyum sağlayacak işgücünü yetiştirmek için daha rekabetçi bir eğitim sistemini aramaya da zorluyor. Bu noktada, biz sanayicileri ilgilendiren konuların başında da hiç kuşkusuz mesleki ve teknik eğitim geliyor.”

Bu yaklaşım ISO’nun 2019’un başında harekete geçmesine neden oldu. Hatırlayanlarınız vardır. İSO Mesleki Eğitim İşbirliği Projesi (MEİP) başlatıldı. Bu kapsamlı bir mesleki eğitim hareketi. Bahçıvan, projeyi şöyle anlattı: “Bu kapsamda halihazırda İstanbul’daki 45 meslek lisesini İSO’nun çeşitli sektörlerdeki 150’yi aşkın meslek komitesi üyesiyle birlikte yönetiyoruz. Bugüne kadar meslek lisesi öğrencilerimize en nitelikli sanayi firmalarımızda istihdam, staj ve teknik gezi imkanı sağladık; öğrencilerin ilgisini çeken dijital dönüşüm ve yeni teknoloji trendleri gibi konularda seminerler düzenledik. Düzenlenen eğitim ve etkinliklere yaklaşık 8 bin öğretmen ve öğrenci katıldı. Ulaştığı ölçek, derinlik ve sonuçlar itibarıyla ülkemizde bu alandaki en yenilikçi ve kapsayıcı çalışma olan İSO MEİP ile temel amacımız; meslek liselerine nitelikli öğrencileri çekmek, onları istihdam odaklı bir şekilde yetiştirmek ve sanayide, kendi alanlarında, iyi şartlarda istihdam fırsatlarıyla buluşturmak.”

Proje ile ISO’ya üye iş insanları İstanbul’daki meslek liselerine hamilik yapıyor. Ondan sorumlu hale geliyor. Erdal Bahçıvan önümüzdeki dönemde yeni projeleri hayata geçireceklerini belirtirken önemli örnekler verdi. Mehmet Rıfat Evyap MTAL’nin Türkiye’nin ilk Yazılım Lisesi haline getirilmesi bunlardan biri. Yazılım alanına odaklı bir lise.

Yine Erasmus+ Mesleki Eğitim Hareketliliği Akreditasyonu programı da parlak bir iş. Program boyunca, İSO MEİP kapsamındaki okullardan öğrenci ve öğretmenler, yurtdışındaki firmalarda işbaşı eğitimleri ve kurslara katılıyor. Bir yılda 500 kişi yararlanmış, 2024’te de 300 kişi yararlandırılacak. MEİP okullarının başarısı da ortada. Meslek lisesi mezunlarının istihdamda Türkiye oranı yüzde 10’lardayken MEİP okullarını bitirenler için yüzde 40’lar aşılmış.  

SANAYİYE ÇEKEN PROJELER

Bir örnek de İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği’nden. Birliğin Başkanı Çetin Tecdelioğlu, ağır sanayinin en büyük sorununu gençlerin ilgisizliği olarak değerlendiriyor. “Mesele gençlerin kendilerini sanayici olarak hayal edememeleri. Görmüyorlar, deneyimlemiyorlar. 95 sonrası doğan gençler dijital dünyanın etkilerinden dolayı sanayiyi sevmiyor. O alanlar onlar için gri. Girmiyorlar. Önce meslekleri gençlere öğretmemiz gerekiyor. Üretimin sanayinin onlara kariyer olarak neler getireceğini, nasıl sosyal imkânlar tanıyacağını hayal edemiyorlar. Hizmet sektörünü biliyorlar, bu yüzden daha çok orada istihdam var. Sanayiciler olarak gençlere sanayiyi sevdirmek, onlara üretimde kendilerini görecekleri hayaller kurdurmak boynumuzun borcu” diyor Tecdelioğlu.

Peki ne yapıyorlar bunun için? Onların da odağında meslek liseleri var. Bunun dışında başarılı örnekleri destekleyen, görünür kılan projeler geliştirmişler. Tecdelioğlu, “Biz sanayiciler olarak bu gençleri fabrikalara götürmeliyiz. Üretimi anlatıp tesisleri göstermemiz lazım. Onlara metal sektörünü tanıtmaya çalışıyoruz. Gençleri tecrübeli mühendislerle bir araya getirmemiz gerekiyor. ISO’nun meslek lisesi hamiliği projesi tüm Türkiye’ye yayılmalı. Yoksa yetenek açığı finansman kadar önemli bir problem. Kök problemlerden biri” sözleriyle problemin derinliğini ortaya koyuyor. 

İMMİB Endüstriyel Tasarım Yarışması güzel bir proje. İDDMİB ve İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) tarafından Endüstriyel Tasarımcılar Meslek Kuruluşu (ETMK), Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve T.C. Ticaret Bakanlığı desteği ile 2005 yılından bu yana düzenleniyor. 18 yılda 5 bin 660 proje başvurmuş. 550 eser ödüllendirilmiş. Bugüne kadar toplam 89 tasarımcı yurtdışı eğitim bursundan faydalanmış. “Afet ve Acil Durum” konseptiyle bu yıl yapılan yarışmanın kazanan tasarımcılarına toplam 260 bin TL ‘lik para ödülü dağıtılmış.

Liseler birliğin yetenek açığı için ana proje alanı. İşbirlikleriyle tasarım bölümlerinde yetiştirilen gençler fabrikalarda istihdam ediliyor. Yurtdışı destekli gelişim programlarından da yararlandırılıyor.