Adıyaman ve Malatya hem sanayi hem de turizmle canlanmak istiyor: ‘Özel destekle ayağa kalkarız’

Deprem sadece Adıyaman’ın binalarını değil ekonomisini de derinden vurdu. Depremden önce şehrin ekonomisi iki ana taşıyıcı kolon üzerinde yükseliyordu. Bunlardan biri tarım ve hayvancılık, diğeri ise Adıyaman sanayisinin neredeyse yüzde 90’ını oluşturan tekstil fabrikalarıydı. Yine gıda, inşaat ve inşaat malzemeleri alanında da üretimler devam ediyordu. Ancak, 6 Şubat depremlerinin ardından şehir iş ve işgücü açısından önemli sorunlar yaşamaya başladı. 6 bin üyesi bulunan Adıyaman Sanayi ve Ticaret Odası’nın Yönetim Kurulu Başkanı İrfan Torunoğlu da depremde enkaz altında kalarak hayatını kaybedenlerden biriydi. Görevi ise 15 Mart 2023 itibarıyla oğlu Mehmet Torunoğlu devraldı. Depremin ardından Adıyaman ekonomisinin en temel sorunlarından birinin fabrikalarda çalışacak eleman bulunamaması olduğunu belirten Mehmet Torunoğlu, durumu şöyle anlattı:

Emre ESER - Taylan Özgür DİL/ADIYAMAN

‘1954’E GERİ DÖNDÜK’

“Depremden önce Adıyaman kabuğunu kırmak üzere olan bir şehirdi. Ciddi problemlerinin çoğunu aşmıştı. Depremle birlikte 1954 yılına (Adıyaman’ın Malatya’dan ayrılıp il ilan edildiği yıl) geri döndük. Şehirde birçok kişi artık yeni binaların yapımında çalışıyor. Geçmişte işsizler için geçici süreyle iş olanağı sağlayan Toplum Yararına Programlar (TYP) kapsamında artık 10 bine yakın kişi istihdam ediliyor. Üretim için gerekli olan iş gücümüz maalesef bu alanlara kaydı. Şehirde ufak bir elektrik tesisat işinde bile usta bulmakta zor. Sanayi sitelerinde ise çırak bulmak bile imkânsız hale geldi. Bugün sanayide iş var ama işyerleri kapasitelerini arttıramıyor çünkü çalışacak personel bulamıyor.”

‘BÜYÜK TEŞVİKLERE İHTİYACIMIZ VAR’

Adıyaman’ın yeniden ayağa kalkması için devletin ciddi desteğinin şart olduğunu aksi halde şehrin 6 Şubat 2023 öncesine dönmesinin 20 yılı bulabileceğini söyleyen Torunoğlu, “Deprem sonrası sigorta primleri ertelendi, KOSGEB tarafından işletmelere 400 bin TL faizsiz kredi dağıtıldı. KGF ise değişken faizli kredi verdi ancak bu kredilerin faizi yüzde 13’lerden yüzde 50’lere kadar geldi. Yalnızca bu destekler kalkınmamız için yeterli olmayabilir. Asgari ücret, vergi muafiyeti gibi desteler verilebilir. Başka bir önemli ve değerli bir destek olarak Adıyaman süper teşvik bölgesi ilan edilebilir. Turizmde ise ciddi bir potansiyele sahibiz. Nemrut ve daha gibi birçok turistik bölgemiz var. Örneğin, 2025 yılı turizmde ‘Adıyaman’ yılı ilan edilebilir. Yani bizim şehrimizi, ekonomimizi, insanımızı yaşama yeniden bağlayacak büyük teşviklere ihtiyacımız var” diye konuştu.

ÇALIŞAN SAYISI YÜZDE 30 AZALDI

-Depremden önce Adıyaman’daki OSB’lerde 19 bine yakın çalışan bulunduğunu belirten Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı Abdulkadir Çelenk ise depremin birinci yılı itibarıyla çalışan sayısının yüzde 30 azalarak 13 bine kadar gerilediğini kaydetti. Bölgede 25 fabrikanın hasar aldığını, 15 fabrikanın yıkıldığını söyleyen Çelenk, “Şehrin sanayisindeki kaybı daha iyi anlamak açısından başka bir örneği şöyle verebilirim, depremden önce 230 milyon kilowattsaat olan elektrik harcamemız son 12 ayda 130 milyon kilowattsaat’e geriledi. Böyle gidersek 10 yıldan önce toparlanamayız. TYP’nin de etkisiyle çalışan bulmakta zorlanıyoruz. Devletimizden sabit faizli ve ucuz kredi istiyoruz. Devlet büyüklerimizin bizi yüksek faize mahkum etmemesini diliyoruz. Küçük, orta ve büyük işletmelerin yeniden çalışmaya başlaması, Adıyamanlıların yeniden hayata tutunması için bunlara ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.

‘DÖNMEK İÇİN SEBEPLERİ OLMALI’

-Malatya Sanayi ve Ticaret Odası’nın Yönetim Kurulu Başkanı Oğuzhan Ata Sadıkoğlu, “Malatya ekonomisi depremde ciddi yara aldı. Aradan geçen sürede desteklerle bir kısmını telafi ettik. Ama barınma sorunu sanayinin de sosyal hayatın da toparlanmasını geciktiriyor. Maalesef yerel otoriteler bu süreci iyi yönetemedi. Yeni oluşturulacak ekiplerden umudumuz var. Malatya çok güçlü ve büyük bir şehir. Eski günlerimize dönmek zaman alacak. Ama bunu hızlandırmak hepimizin elinde. İşçi sorunu, vatandaşların kente geri dönüşü, kira ve barınma sorunu çözüldükçe Malatya da iyileşecektir. Öncelikle kentten giden vatandaşlarımızın aileleri ile buraya dönmesi gerekiyor. Devletten de bu dönüşü teşvik edecek desteklerin önceliklendirilmesini istiyoruz. Vatandaşların da buraya dönmesi için sebebi olmalı. Döndüklerinde hem burada zorluk çekmeyeceklerini hem de maddi açıdan avantajlı olacaklarını bilmeleri gerekiyor” diyor.

SANAYİCİ NE İSTİYOR

• Çalışanların yeniden fabrikalara kazandırılması
• Düşük faizli kredi
• Vergi ve ücret desteği
• ‘Süper teşvik bölgesi’ veya ‘turizm yılı’ gibi planlarla ekonominin canlandırılması

ÇALIŞAN NE TALEP EDİYOR

• Asgari ücretin üzerinde maaş
• Barınacak ev ve kiraların düşmesi
• İhtiyaçlar için uygun faizli kredi