Dünyanın bütün meseleleri ipek Hereke halılarında

İstanbul’da Galatasaray’daki Galerist’in kapısından girdiğinizde Can Sayınlı ve Jorgen Evil Ekvoll sizi devasa bir bayrak ve savaş halısıyla karşılıyor. İran ve İsrail bayraklarının üst üste yerleştirildiği bayrakta, her krizde mutlaka akıllara gelen bu iki ülkenin sembollerinin yanısıra Bryan Adams’ın Please Forgive Me (Lütfen Beni Affet) şarkısının sözleri eklenmiş. Bayrağın hemen önünde Hereke’de dokunan bir savaş halısı yer alıyor. Halıda çevreleri silahlarla kuşatılmış, elele tutuşmuş insan figürleri görülüyor. Girer girmez kaşılaşılan bu politik tavırdan sonra karanlık ya da aydınlık taraf arasında bir seçim yapmak zorundasınız.

Türkiye’dekilerin yaşadıkları sıkıntılı dönemden dolayı önce aydınlık tarafa yöneleceğini düşünüyor Can Sayınlı. Ama biz yine de önce karanlık tarafa şöyle biz göz atıyoruz. Savaşın ve ölümün konu alındığı sol bölümde Karacaahmet Mezarlığı’ndaki taş ustalarına danışılarak hazırlanmış, barış mesajları veren mezar taşları var. Taşlar sadece mumlarla aydınlatılmış. Karanlık tarafın diğer odasında sanatçıların ABD’nin Irak işgaliyle ilgili cam işleri yer alıyor. Cam üzerine işlenen asker resimleri arkadan hafif bir ışıkla aydınlatılıyor.

PARIS HILTON’U İKİ TAVUSKUŞU SİMGELİYOR

Serginin aydınlık bölümünde ipek halılar ağır basıyor. Can Sayınlı ve Jorgen Evil Ekvoll’un halı çalışması 2004’te başladı. Önce yün halılarla çalıştılar, sonra bilgisayarda hazırladıkları desen tasarımını Türkiye’nin batı ve doğusundaki farklı iki şehre dokunması için gönderdiler. "Aynı tasarımı ve bilgileri göndermemize rağmen ortaya çıkan sonuç çok farklı oldu" diyor Ekvoll, iki farklı coğrafyadan farklı kimliklerin ortaya çıktığını anlatırken.

Bu denemeden sonra halı üzerine daha da yoğunlaştılar. Bu kez malzemeyi ipek olarak seçtiler. Bill Gates’ten Paris Hilton’a, Maradona’dan Saddam Hüseyin’e kadar 10 başlık üzerinde karar kıldılar. Bu ünlü kişilerin kendilerinde yarattığı çağrışımı desenleştirdiler. Örneğin Paris Hilton’u iki tavuskuşu, Maradona’yı yıldızlar, Kraliçe Elizabeth’i taçlar simgeliyordu. Bu desenlerin dokunacakları yer de ipek halısıyla meşhur Hereke olacaktı. Her biri için bilgisayarda piksel piksel uğraştılar. Aynı piksellerin Hereke’deki kızlar tarafından ilmek ilmek işlendiğini ve bir tanesinin bitmesinin yaklaşık 3 ay sürdüğünü söylüyor Can Sayınlı: "Bu çalışma iki farklı bakış açısını ve kültürü biraraya getiriyor. Bir de şu açıdan bakılabilir; bunları dokuyan kızlar hayatlarında belki de hep geleneksel desenleri gördüler ve belki de dünyayla bağlantıları çok fazla değil. Bu halıları dokurken bunların ne olduğunu öğrendiler ve etraflarını da aynı şekilde bilgilendirdiler. İnsanlar Anadolu’da yaşayanların tutucu olduğunu, değişik işler yapabileceklerini hayal edemiyor. Bu önyargıya da meydan okumuş olduk."

6 BİN EUROLUK HALI YOLDA

2002’de Londra’daki ünlü tasarım ve tiyatro okulu Central Saint-Martins’de öğrenciyken tanışan ve hálá orada yaşayan Can Sayınlı ve Jorgen Evil Ekvoll, serginin adının İngilizcesinin işleri daha iyi anlattığını söylüyor: "Whatever; iki ayrı kelimenin birleşmesinden oluşuyor. İki ayrı uç bu kelimede birleşiyor. ’What - Ne’ kelimesinde kaba bir sesleniş ve objeyle alakalı, ’ever - asla’ ise sonsuzlukla ilgili. Sergi için ’Herneyse’ dendiğinde İngilizce’deki kadar iyi oturmuyor." İkili şimdiye kadar sergidekiler de dahil 25 halı yaptılar. Şu sıralar Hereke’de 6 bin Euro’ya mal olan altı metrekarelik bir halı dokutuyorlar. Ağustosta başlanan halının 2009 Şubat’ında bitmesi bekleniyor.

Can Sayınlı ve Jorgen Evil Ekvoll’un hazırladığı, Galerist’teki Whatever-Herneyse sergisi 18 Kasım’a kadar görülebilir. Tel: (0212) 244 82 30.