Çare ‘iki teker’de

Alman Baron Karl von Drais de Sauerbrun, binicisi tarafından itme gücü sağlanan iki tekerlekli aracı 14 km boyunca kullandığında yıl 1817’ydi. O gün bugündür bisiklet, dünyanın en çevreci ulaşım aracı. Kimileri için spor yapmanın eğlenceli yolu, kimileri için macera, kimileri içinse oyuncak demek.
Yerli bisiklet üreticilerinden ve ithalatçılarından Aslı Bisiklet’in genel koordinatörü Sacit Emanet’in verdiği bilgiye göre, Türkiye’de toplam bisiklet satışı yıllık 1 milyon civarında. Bu miktarın büyük bölümünü çocuk bisikletleri oluşturuyor. 55-60 bini ise ithal bisikletler. İthal bisiklete uygulanan toplam vergi oranı yüzde 60 civarında.

Türkiye’de en fazla bisiklet kullanılan il olarak bilinen Konya’da, 600 binin üzerinde bisiklet bulunuyor. İzmir, bisiklet şehri olmak için adımlar atıyor. Ancak yine de ülkede bisiklet kullanıcılarının tam sayısı nedir bilmiyoruz. İstanbul’da, ulaşım amaçlı kullanıcıların sayısı, özellikle bisikletlilere yönelik hizmet sunan belediye bölgelerinde artıyor. Anadolu yakasındaki evinden Avrupa yakasındaki işine giderken her sabah vapura bisikletiyle binenlerin sayısı da yükseliyor.
İstanbul’da 41 yeni rota
Aydan Çelik’in hazırladığı ‘İstanbul Bisiklet Rehberi’, bu şehirde yaşayan birçok bisiklet sevdalısının çok işine yarayacak bir çalışma. Kitapta 41 rota var ve tamamı yeni. Çelik, bu rotaları üç yıl boyunca üzerinden defalarca geçerek oluşturdu. Örneğin, Tarihi Yarımada’da dört rota var, üçü sur içi, biri de sur dışında...

İlki Yerebatan Sarnıcı’nın yanındaki Million Taşı’ndan başlıyor. Bisiklete ters binen Nasrettin Hoca’dan bisikletiyle el sallayan Evliya Çelebi’ye, bisikletle uçan Hazarfen Ahmet Çelebi’ye kadar tarihe mal olmuş pek çok isim tasvir edilmiş. Çelik iyi bir arşiv taraması yapmış. 1980’lerde Divan Yolu’nda, ahşap Galata Köprüsü’nde çekilmiş fotoğrafları bulup kitaba koymuş.
Rotalardan birini Çelik’le birlikte pedalladık. Boğaz’da buluştuk, Yeniköy’de temiz deniz havası alarak Sarıyer sırtlarına vurduk. Dünyanın en güzel yollarından biri olduğunu düşündüğüm sahilden, Bahçeköy’e giden çınarların arasından geçtik. Yaprakların sarıya döndüğü şu sıralar bu yoldan geçmek pastoral bir huzur kattı bize.
Sonra Belgrad Ormanı’ndan, bir zamanlar kente su getiren Sinan’ın şaheserleri su kemerlerinden geçtik... Bu rota kitapta ‘Şehrin son yeşil kalesi: Belgrad Ormanı’ başlığı altında anlatılıyor.
Rotaların tamamı haritalandırılmış rehberde. Her haritanın üzerinde de barkod var. Eğer bu barkodu cep telefonunuzda tararsanız, bisiklet kullanıcılarının vazgeçilmez uygulaması ‘Strava’da harita hemen karşınıza geliyor. Bundan sonra size kalan sadece rüzgârı hissederek pedallamak.
İstanbul’un bir bisiklet şehri olup olamayacağını Çelik’e sordum. Ona göre sorun, kentin topografyasında değil, zihinlerde. İstanbul’da trafik vahşi. Ancak bunun dışında kalmak mümkün. Çelik, bisiklet kullanıcısındaki artışı şöyle açıklıyor: “İnternet insanları bir araya getirdi. İletişimi kolaylaştırdı. Beraber binmek daha güven verici. Zaten birlikte binmelerini tavsiye ediyoruz. Yanınızda en az bir kişi olmalı.”

Hollanda bir günde olmadı
Çelik’e göre, Türkiye her şeyi geriden yakaladı ama bisiklet farklı: “1960-70’lerin gazetelerini inceledim. Çok büyük bir ilgi var. 1980’lerde birdenbire kesintiye uğruyor. Ta ki 2008’de Pekin Olimpiyatları’na sporcu gönderene kadar. Olimpiyatlar çok belirleyici. Yeniden büyük bir ilgi oluştu. Grafik böyle devam ederse ister istemez kamu otoritesi de yüzünü buraya dönmek zorunda kalacak.
İzmir’de çok iyi şeyler oluyor. Bisiklet şehri seçildi İzmir. Bisiklet yolları yapılıyor. Kullanıcı sayısı çok fazla. Sosyokültürel dokusu da çok müsait. Süslü Kadınlar Hareketi orada başladı ve 50 şehre yayıldı. İstanbul’daki öğrencilerin beşte biri bisiklet kullansa, kent bir anda bisiklet şehri olur. Hollanda’da da bir günde olmadı. Demokratik katılımın olduğu ülkeler artık otomobil sorununu çözmeye çalışıyor.”

Bisiklet çalıştayı
Don Kişot Bisiklet Kolektifi tarafından 21-22 Ekim 2017 tarihlerinde ‘Bisiklet ve Kent Çalıştayı 2017’ gerçekleştirildi. Tasarım Atölyesi Kadıköy’de (TAK), Kadıköy Belediyesi Bisiklet Birimi, Sokak Bizim Derneği ve TMMOB ŞPO İstanbul Şube’nin de desteğiyle gerçekleştirilen çalıştaya, Adana, Bartın, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, İzmir, İzmit ve Şırnak’tan yaklaşık 300 kişi katıldı. Amacı, şehirlerde bisikleti yaygınlaştırmaktı. Çalıştayla ilgili bir kitap hazırlanacak.

Sağ şerit bisikletin!
Bisikletle ilgili düzenlenen mevzuata göre, bisikletin girmesinin yasak olmadığı (ücretli otoyollar vb.) her yerde sağ şeritte iki bisiklet yan yana gidebilir.

Fiyatlar nasıl?
En ucuz dağ bisikleti 500, katlanabilir bisiklet 600 TL’den başlıyor. Fiyatlarda üst sınır neredeyse yok, piyasadaki en pahalı yol bisikleti 76 bin TL. İş sadece bisiklet almakla bitmiyor. Kask, eldiven, gözlük de şart. Yedek iç lastik, yedek lastik, pompa, yama ve anahtar seti de alırsanız hepsine ödeyeceğiniz ücret ortalama 200-300 TL.

‘İstanbul Bisiklet Rehberi’nde 41 rota var

 Çatalca-Silivri köylerinden Marmara Denizi’ne, Karadeniz’e, batıda Çilingos Plajı’nda, doğuda Ağva’ya kadar uzanıyor.

Türkiye’deki en büyük
bisiklet organizasyonları

Bu yıl Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu’nun 53.’sü yapıldı. Eurosport’tan canlı yayımlanan tur ilk kez ‘Dünya Turu’ kapsamına alındı. Kapadokya, Marmara, Çeşme, Kuzey Kıbrıs Gran Fondo yarışları amatör sporcuların en çok rağbet ettikleri yarışlar. Veloturk Gran Fondo Çeşme yarışı dün başladı. Bugün de devam ediyor. Cumhuriyet Bayramı Kupası Yol Bisikleti yarışında 600’den fazla amatör sporcu pedal çevirdi. Türkiye Bisiklet Federasyonu’nun düzenlediği yarışlara katılım 1500’leri aşıyor.

Okuyun!
DERGİ: Türkiye’de bisiklet konusunda sadece tek bir dergi bulunuyor; İngiliz menşeli ‘Cyclist.’ Bu ay 33. sayısı çıktı. Dergide her ay beş farklı ilde rota çıkarılıyor ve o coğrafyanın kültürel, beşeri ve doğal güzellikleri yer alıyor.
KİTAP: Yabancı dilde çok kaynak var ancak Türkçe çok sınırlı. ‘Bi Tur Versene’ yine Aydan Çelik’in yazarı olduğu, Türkiye’de çok okunan ilk kitabı. Bisiklet kullanıcılarının okuması gereken diğer kitaplar şöyle: ‘Marco Pantani’nin Ölümü’ / Matt Rendell, ‘Rüzgâra Karşı’ / Juliana Buhring.