21. yüzyıl insanı kanserden bal gibi korunabilir
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Nisan 04, 2004 00:51
Prof. Dr. Faruk Aykan’a göre günümüzde bazı kanser tiplerinden korunabiliyoruz. Buna birincil koruma deniyor. Ayrıca erken teşhis ile bazı kanserlerde ölümün önüne geçilebiliyor.
Bu da ikincil koruma. İşte iki evrede yürütülen kanserle mücadelede, izlenen yöntemler ve istatistiklere yansıyan sonuçları.
Birincil korumada, bilinen kanser etkenlerinden uzak durmak gerekiyor. Sigara içmemek bu aşamanın en önemli kısmı. Bu sayede başta akciğer, gırtlak ve mesane kanserleri gibi birçok kanserin önüne geçilebiliyor. Sigara karşıtı kampanyalar sayesinde bugün ABD, İngiltere, İskoçya, İtalya ve Lüksemburg’da akciğer kanserinden ölümlerin azalmaya başladığı, istatitiksel açıdan da kanıtlanmış durumda.
Birincil korumaya diğer bir örnek, cilt kanserlerinden korunma. Cilt kanserine karşı, saat 10-16 arası güneşlenmemek, morötesi ışınlara karşı koruyucu krem ve deterjanlar kullanmak, şapka ve güneş gözlüğü taşımak gibi basit korunma önlemleri uygulanabiliyor. Fransa ve Yunanistan’da, özellikle kadınlarda cilt kanserinden ölümler azalmaya başladı.
Karaciğer kanseri de, birincil koruma sayesinde azaldığı gözlenen diğer bir tür. Hepatit B virüsü, kronik alkol alışkanlığı ve küflü gıdalar bu kanserin en önemli etkenleri. Hepatit B aşısının geliştirilmesi ve toplumlarda yaygın aşılama programlarının başlatılması, karaciğer kanserine karşı yürütülen ve olumlu sonuçlar elde edilen en önemli mücadele yöntemleri.
İKİNCİL KORUMA
Erken teşhis ise ikincil koruma evresini oluşturuyor. Bu alanda en büyük başarı meme, kolon, rahim ağzı ve prostat kanserlerinde sağlandı. İkincil koruma evresinde, erken teşhis için meme kanserinde, 40 yaşından itibaren yılda bir mamografi çekilmesi tavsiye ediliyor. Bu sayede ABD, İngiltere, İskoçya, İsveç, İrlanda ve Lüksemburg’ta meme kanserinden ölümler azalmaya başladı. Kolon kanserinde ise 50 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan bakılması ve 5 yılda bir sigmoidoskopi ile kanseri ya da kanser öncüsü değişimleri erken yakalamak mümkün. Kolon kanserinden ölümler de yine ABD, İngiltere ve Fransa’da azalıyor. Rahim boynu kanserinde, cinsel aktivitenin başlamasıyla birlikte (21 yaşını geçmeden) her yıl PAP-smear testi öneriliyor. Eğer üç test normal bulunmuşsa tarama 2-3 yıl aralıklarla yapılabiliyor. Bu kanser türünden ölümler bugün ABD ve tüm Avrupa Birliği ülkelerinde azalmış durumda. Prostat kanserinde de, önerilen tarama testleri, 50 yaşından itibaren her yıl kanda PSA tetkiki yapılması ve rektal tuşe denilen muayeneler. Yine ABD, Fransa ve İtalya’da son 10 yılda prostat kanserinden ölümler azalmaya başladı.
RAKAMLARLA KANSER
Kanser, gelişmiş ülkelerde kalp ve dolaşım hastalıklarından sonra ölümlerin ikinci nedenini oluşturuyor. Azgelişmiş ülkelerde ise enfeksiyon hastalıkları nedeni ile kanserden ölümler üçüncü sırada.
Tüm dünyada her yıl yaklaşık 10 milyon yeni kanser vakası oluşuyor.
Her yıl 6 milyon insan kanserden ölüyor.
Türkiye’de 1999 verilerine göre her yıl 16 bin 23 erkek ile 9 bin 919 kadına kanser tanısı konuyor.
Türkiye’de gerçekte her yıl 100 bin ila 200 bin yeni kanser vakası görüldüğü tahmin ediliyor.
En fazla kanser hastası Marmara Bölgesi’nden bildiriliyor.
İllere göre bakıldığında, en fazla kanser hastası bildiren kent 4 bin 305 ile İstanbul. Ankara 2 bin 391 ile ikinci, 1971 ile Antalya üçüncü sırada yer alıyor.
KANSER HARİTASI
Gelişmiş ülkelerde erkeklerde en çok görülen ilk üç kanser: Prostat, akciğer ve kalınbağırsak.
Kadınlarda ilk üç kanser: Meme, akciğer ve kalınbağırsak.
Kanada lösemi, ABD kolon, Brezilya rahim boynu, İngiltere akciğer, Çin mide, Avustralya ise cilt kanserlerinin en sık görüldüğü ülkeler.
Mide kanseri dünyada en çok Japonya’da görülüyor. Japonya’dan ABD’ye göç eden ailelerin çocuklarında mide kanseri sıklığı azalırken, ABD’de sık görülen kolon kanseri oranı artıyor. Bu durum, iki ülkenin beslenme alışkanlıklarındaki farklarla açıklanıyor.
TÜRKİYE’DE EN SIK GÖRÜLEN KANSERLER
Erkekler
Kanser Yüz binde
Akciğer 14.19
Mide 3.96
Mesane 3.51
Gırtlak 2.71
Prostat 2.52
Deri 2.42
Kemik iliği 1.73
Kolon 1.68
Beyin 1.64
Rektum 1.36
KADINLAR
Kanser Yüz binde
Meme 7.32
Mide 2.12
Yumurtalık 1.7
Deri 2.1
Kolon 1.28
Akciğer 1.24
Rahim boynu 0.95
Beyin 1.07
Kemik iliği 1.2
Rektum 1.17
1-7 Nisan Kanser Haftası. Bu tarihler arasında, hastalığa dikkat çekmek üzere çok sayıda etkinlik yapılıyor. Kanserle gerçekte nasıl mücadele edilebileceği, hastalığın tedavisinden önce kanserin nasıl önlenebileceği konusunda International Hospital, 7 Nisan’da bir toplantı gerçekleştirecek. Toplantının moderatörlüğünü üstlenen medikal onkolog Prof. Dr. Faruk Aykan ile dünyada kanserin yaygınlığı ve kanserle mücadele yöntemlerine ilişkin görüştük.
MESLEKTAŞLARIMIZ MUTFAK ŞEFİNE DÖNDÜ
Prof. Dr. Faruk Aykan: Maalesef son günlerde bazı meslektaşlarımız mutfak şefine döndü. Hastalara ilaç vermek yerine yemek reçeteleri düzenlemeye başladılar. Diyet konusu çok abartıldı, çığrından çıktı. Bunların çoğu görüşe dayalı tıp örnekleri. Hiçbirinde henüz birinci dereceden kanıt yok. Hastaların da kafası karıştı tabii, her gün onkoloji polikliniklerini, o günkü mönüleri konusunda aramaya başladılar.
Birincil korumada, bilinen kanser etkenlerinden uzak durmak gerekiyor. Sigara içmemek bu aşamanın en önemli kısmı. Bu sayede başta akciğer, gırtlak ve mesane kanserleri gibi birçok kanserin önüne geçilebiliyor. Sigara karşıtı kampanyalar sayesinde bugün ABD, İngiltere, İskoçya, İtalya ve Lüksemburg’da akciğer kanserinden ölümlerin azalmaya başladığı, istatitiksel açıdan da kanıtlanmış durumda.
Birincil korumaya diğer bir örnek, cilt kanserlerinden korunma. Cilt kanserine karşı, saat 10-16 arası güneşlenmemek, morötesi ışınlara karşı koruyucu krem ve deterjanlar kullanmak, şapka ve güneş gözlüğü taşımak gibi basit korunma önlemleri uygulanabiliyor. Fransa ve Yunanistan’da, özellikle kadınlarda cilt kanserinden ölümler azalmaya başladı.
Karaciğer kanseri de, birincil koruma sayesinde azaldığı gözlenen diğer bir tür. Hepatit B virüsü, kronik alkol alışkanlığı ve küflü gıdalar bu kanserin en önemli etkenleri. Hepatit B aşısının geliştirilmesi ve toplumlarda yaygın aşılama programlarının başlatılması, karaciğer kanserine karşı yürütülen ve olumlu sonuçlar elde edilen en önemli mücadele yöntemleri.
İKİNCİL KORUMA
Erken teşhis ise ikincil koruma evresini oluşturuyor. Bu alanda en büyük başarı meme, kolon, rahim ağzı ve prostat kanserlerinde sağlandı. İkincil koruma evresinde, erken teşhis için meme kanserinde, 40 yaşından itibaren yılda bir mamografi çekilmesi tavsiye ediliyor. Bu sayede ABD, İngiltere, İskoçya, İsveç, İrlanda ve Lüksemburg’ta meme kanserinden ölümler azalmaya başladı. Kolon kanserinde ise 50 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan bakılması ve 5 yılda bir sigmoidoskopi ile kanseri ya da kanser öncüsü değişimleri erken yakalamak mümkün. Kolon kanserinden ölümler de yine ABD, İngiltere ve Fransa’da azalıyor. Rahim boynu kanserinde, cinsel aktivitenin başlamasıyla birlikte (21 yaşını geçmeden) her yıl PAP-smear testi öneriliyor. Eğer üç test normal bulunmuşsa tarama 2-3 yıl aralıklarla yapılabiliyor. Bu kanser türünden ölümler bugün ABD ve tüm Avrupa Birliği ülkelerinde azalmış durumda. Prostat kanserinde de, önerilen tarama testleri, 50 yaşından itibaren her yıl kanda PSA tetkiki yapılması ve rektal tuşe denilen muayeneler. Yine ABD, Fransa ve İtalya’da son 10 yılda prostat kanserinden ölümler azalmaya başladı.
RAKAMLARLA KANSER
Kanser, gelişmiş ülkelerde kalp ve dolaşım hastalıklarından sonra ölümlerin ikinci nedenini oluşturuyor. Azgelişmiş ülkelerde ise enfeksiyon hastalıkları nedeni ile kanserden ölümler üçüncü sırada.
Tüm dünyada her yıl yaklaşık 10 milyon yeni kanser vakası oluşuyor.
Her yıl 6 milyon insan kanserden ölüyor.
Türkiye’de 1999 verilerine göre her yıl 16 bin 23 erkek ile 9 bin 919 kadına kanser tanısı konuyor.
Türkiye’de gerçekte her yıl 100 bin ila 200 bin yeni kanser vakası görüldüğü tahmin ediliyor.
En fazla kanser hastası Marmara Bölgesi’nden bildiriliyor.
İllere göre bakıldığında, en fazla kanser hastası bildiren kent 4 bin 305 ile İstanbul. Ankara 2 bin 391 ile ikinci, 1971 ile Antalya üçüncü sırada yer alıyor.
KANSER HARİTASI
Gelişmiş ülkelerde erkeklerde en çok görülen ilk üç kanser: Prostat, akciğer ve kalınbağırsak.
Kadınlarda ilk üç kanser: Meme, akciğer ve kalınbağırsak.
Kanada lösemi, ABD kolon, Brezilya rahim boynu, İngiltere akciğer, Çin mide, Avustralya ise cilt kanserlerinin en sık görüldüğü ülkeler.
Mide kanseri dünyada en çok Japonya’da görülüyor. Japonya’dan ABD’ye göç eden ailelerin çocuklarında mide kanseri sıklığı azalırken, ABD’de sık görülen kolon kanseri oranı artıyor. Bu durum, iki ülkenin beslenme alışkanlıklarındaki farklarla açıklanıyor.
TÜRKİYE’DE EN SIK GÖRÜLEN KANSERLER
Erkekler
Kanser Yüz binde
Akciğer 14.19
Mide 3.96
Mesane 3.51
Gırtlak 2.71
Prostat 2.52
Deri 2.42
Kemik iliği 1.73
Kolon 1.68
Beyin 1.64
Rektum 1.36
KADINLAR
Kanser Yüz binde
Meme 7.32
Mide 2.12
Yumurtalık 1.7
Deri 2.1
Kolon 1.28
Akciğer 1.24
Rahim boynu 0.95
Beyin 1.07
Kemik iliği 1.2
Rektum 1.17
1-7 Nisan Kanser Haftası. Bu tarihler arasında, hastalığa dikkat çekmek üzere çok sayıda etkinlik yapılıyor. Kanserle gerçekte nasıl mücadele edilebileceği, hastalığın tedavisinden önce kanserin nasıl önlenebileceği konusunda International Hospital, 7 Nisan’da bir toplantı gerçekleştirecek. Toplantının moderatörlüğünü üstlenen medikal onkolog Prof. Dr. Faruk Aykan ile dünyada kanserin yaygınlığı ve kanserle mücadele yöntemlerine ilişkin görüştük.
MESLEKTAŞLARIMIZ MUTFAK ŞEFİNE DÖNDÜ
Prof. Dr. Faruk Aykan: Maalesef son günlerde bazı meslektaşlarımız mutfak şefine döndü. Hastalara ilaç vermek yerine yemek reçeteleri düzenlemeye başladılar. Diyet konusu çok abartıldı, çığrından çıktı. Bunların çoğu görüşe dayalı tıp örnekleri. Hiçbirinde henüz birinci dereceden kanıt yok. Hastaların da kafası karıştı tabii, her gün onkoloji polikliniklerini, o günkü mönüleri konusunda aramaya başladılar.